Thực hiện giải pháp đồng bộquản lý chặt chẽ khai thác cát

Trong bối cảnh hoạt động khai thác khoáng sản cát trên cả nước nói chung ngày càng phức tạp, tỉnh đã có những bước đi quyết liệt trong công tác quản lý khoáng sản cát. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, hàng loạt giải pháp đồng bộ đã được tỉnh chỉ đạo tổ chức triển khai nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý khai thác cát (KTC), góp phần bảo đảm an ninh trật tự, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Tăng cường kiểm soát và hoàn thiện hành lang pháp lý

Ngành Tài nguyên và Môi trường đóng vai trò chủ chốt trong việc tham mưu và đề xuất các cơ chế kiểm soát chặt chẽ hoạt động KTC. Tỉnh đã ban hành các văn bản quan trọng nhằm đảm bảo hoạt động khai thác khoáng sản cát diễn ra minh bạch, đúng quy định và hạn chế tối đa các tác động tiêu cực đến môi trường như: Chỉ thị số 02/CT-UBND ngày 5/2/2024 về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với các vi phạm liên quan đến hoạt động KTC; Quyết định số 01/2024/QĐ-UBND ngày 5/1/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều Quy định trách nhiệm phối hợp quản lý hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh; Nghị quyết số 58/2024/NQ-HĐND ngày 11/7/2024 quy định mức thu, đơn vị tính và tỷ lệ phân chia phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản. Bên cạnh đó, tỉnh cũng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về đấu giá quyền khai thác khoáng sản, phòng ngừa và xử lý vi phạm trong KTC, như: Văn bản số 712/UBND-VP3 ngày 16/7/2024 về tăng cường quản lý công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh; số 814/UBND-VP3 ngày 16/8/2024 về việc tăng cường công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản; số 1221/UBND-VP3 ngày 2/12/2024 về việc tăng cường công tác phòng ngừa, xử lý vi phạm liên quan đến hoạt động khoáng sản cát trên địa bàn tỉnh.

Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt, công tác quản lý KTC trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực. Tỉnh đã cấp 3 giấy phép khai thác khoáng sản cát theo đúng quy định pháp luật; đóng cửa mỏ khoáng sản đất sét tại xã Hồng Thuận (Giao Thủy) và mỏ cát tại lô số 1B ven biển huyện Nghĩa Hưng. Báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường về bảng giá tính thuế tài nguyên và công tác quản lý khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Trong năm 2024, các sở, ngành, địa phương đã tăng cường phối hợp, quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm về quản lý, sử dụng tài nguyên khoáng sản cát. Lực lượng Công an phát hiện, xử lý 370 vụ vi phạm về khai thác khoáng sản cát, bảo vệ môi trường, phạt 1,67 tỷ đồng, trong đó có 64 trường hợp vi phạm về tài nguyên khoáng sản cát, phạt 1,03 tỷ đồng; ngành Tài nguyên và Môi trường đã xử lý 21 vụ vi phạm, phạt tiền 776,9 triệu đồng; ngành Xây dựng xử lý 4 vụ vi phạm, phạt tiền 700 triệu đồng.

Hướng đến quản lý bền vững

Mặc dù đã có những kết quả tích cực, nhưng vẫn còn những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý KTC. Việc chấp hành các quy định của pháp luật về khoáng sản và pháp luật khác có liên quan của một số cá nhân, tổ chức được cấp phép hoạt động khoáng sản còn chưa cao dẫn đến các vi phạm liên quan đến hoạt động khoáng sản như KTC trái phép, KTC vượt ra ngoài ranh giới được cấp phép, chưa tuân thủ đúng nội dung giấy phép khai thác khoáng sản được cấp.

Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và hướng tới KTC bền vững, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành và các địa phương liên quan thực hiện nghiêm quy định pháp luật về khoáng sản. Đẩy mạnh kiểm tra, giám sát hoạt động KTC tại các khu vực nhạy cảm. Đồng thời yêu cầu chính quyền địa phương phải xác định trách nhiệm quản lý, bảo vệ khoáng sản cát là nhiệm vụ chính trị quan trọng. Chủ tịch UBND cấp huyện, xã chịu trách nhiệm trực tiếp trước UBND tỉnh về tình trạng KTC trên địa bàn. Tăng cường phối hợp liên ngành và liên tỉnh; chú trọng hợp tác chặt chẽ với các tỉnh lân cận trong quản lý hoạt động KTC tại khu vực giáp ranh. Các lực lượng chức năng đẩy mạnh tuần tra, kiểm soát tại các khu vực giữa 2 tỉnh trên sông Hồng, sông Đáy, khu vực cửa sông, ven biển, đặc biệt là khu vực Vườn quốc gia Xuân Thủy. Triển khai các đợt cao điểm kiểm tra, xử lý vi phạm nhằm răn đe các hành vi khai thác trái phép, trong đó thường xuyên kiểm tra, đôn đốc các tổ chức được cấp phép KTC trên địa bàn tỉnh thực hiện đúng nội dung giấy phép khai thác khoáng sản được cơ quan có thẩm quyền cấp phép và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ, trách nhiệm trong KTC, đặc biệt là nghĩa vụ tài chính, báo cáo thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản cát khu vực được cấp giấy phép khai thác. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia phát hiện, tố giác các hành vi khai thác, tập kết, kinh doanh, vận chuyển cát trái phép. Chú trọng phát huy vai trò giám sát của cộng đồng trong bảo vệ tài nguyên cát.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp KTC phải đảm bảo tuân thủ pháp luật trong khai thác khoáng sản; trong đó, tuyệt đối tuân thủ các nội dung yêu cầu của Cục Khoáng sản Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) tại Văn bản số 2809/KSVN-KSHĐKS ngày 25/10/2023, Văn bản số 116/KSVN-KSHĐKS ngày 16/1/2025. Chỉ khai thác khoáng sản cát theo đúng nội dung giấy phép khai thác khoáng sản được cấp, thiết kế mỏ được phê duyệt theo quy định; tuyệt đối không khai thác ngoài phạm vi ranh giới được cấp phép; thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, có biện pháp đảm bảo an toàn lao động, an ninh trật tự, bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản cát.

Bài và ảnh:Thanh Thúy