Tìm hiểu qua nhiều phụ huynh học sinh có con học tại một số trường mầm non, tiểu học trên địa bàn thành phố Ninh Bình nhận thấy, tình trạng lạm thu nhiều khoản thu không hợp lý đã giảm đáng kể so với năm học trước. Cụ thể như, đã có một số trường tiểu học không yêu cầu học sinh đầu cấp phải nộp các khoản tiền mua điều hòa, tủ đồ dùng, dụng cụ nấu ăn…, mà được sử dụng lại của các lớp cuối cấp, phụ huynh chỉ phải đóng thêm một khoản tiền để mua mới hoặc bổ sung, sửa chữa những đồ dùng đã cũ hoặc hỏng hóc. Tuy nhiên, vẫn còn một số khoản thu trên danh nghĩa xã hội hóa hoặc tự nguyện thông qua Hội cha mẹ học sinh hoặc Hội phụ huynh học sinh mà nhiều phụ huynh cho rằng chưa hợp lý, còn mang tính lạm thu. Tiêu biểu như các khoản thu: Bảo dưỡng quạt trần, điều hòa từ 100-150 nghìn đồng/học sinh, chăm sóc cây cảnh 100 nghìn đồng, đồ dùng ăn bán trú từ 150-200 nghìn đồng, quỹ trường, quỹ lớp, từ 300-500 nghìn đồng, ủng hộ các quỹ của trường từ 100-200 nghìn đồng/học sinh… Như vậy, vẫn còn tình trạng lạm thu một số khoản trong một số nhà trường khiến nhiều phụ huynh chưa thực sự đồng tình, ủng hộ.
Theo ông Bùi Quang Vinh, Trưởng phòng Giáo dục - Đào tạo thành phố Ninh Bình, thực hiện sự chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo về hướng dẫn thực hiện các khoản thu, chi, quản lý và sử dụng các khoản thu trong trường học năm học 2017-2018, phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố đã chỉ đạo sát sao và yêu cầu các nhà trường từ mầm non đến THCS thực hiện nghiêm quy định, nhất là không được thu dồn các khoản thu theo quy định như học phí, học thêm tại trường, không tập trung các khoản thu vào đầu năm học mà chia thành nhiều đợt trong năm theo quy định. Đối với các khoản thu tự nguyện, thay cha mẹ học sinh chăm sóc ở trường như bảo hiểm thân thể (Bảo việt), nước uống, chăm sóc bán trú, đồng phục, vở viết… phải tổ chức họp phụ huynh, căn cứ trên sự đồng thuận để thống nhất đảm bảo phù hợp với điều kiện của trường. Vừa qua, thành phố Ninh Bình đã phê bình Trường Mầm non Ninh Nhất do thực hiện một số khoản thu không nhận được sự đồng thuận của phụ huynh học sinh. Phòng Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu và chỉ đạo nghiêm các nhà trường thực hiện nghiêm việc đóng góp các khoản thu, nếu để xảy ra tình trạng lạm thu, hiệu trưởng nhà trường sẽ phải chịu trách nhiệm và bị xử lý kỷ luật theo quy định.
Nhằm chấn chỉnh tình trạng lạm thu trong các cơ sở giáo dục, ngày 15/8/2017, Sở Giáo dục và Đào tạo đã có công văn số 811 gửi phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, thành phố và các đơn vị trực thuộc Sở về việc hướng dẫn thực hiện thu, chi, quản lý và sử dụng các khoản thu trong trường học năm học 2017-2018. Theo đó, công văn nêu rõ các khoản thu theo quy định của tỉnh đối với mức học phí học tập, trong đó phân rõ khu vực nông thôn, thành thị, khu vực miền núi, các xã bãi ngang đặc biệt khó khăn. Mức học phí học nghề phổ thông, các khoản thu dạy thêm, học thêm trong nhà trường ở tất cả các cấp học và các khoản thu khác như bảo hiểm thân thể, bảo hiểm y tế, quỹ Đoàn, Đội, các khoản thu phục vụ học sinh như quần áo đồng phục, quần áo thể dục thể thao, phù hiệu học sinh.
Đối với những khoản đóng góp thỏa thuận giữa nhà trường và cha mẹ học sinh để thực hiện một số nhiệm vụ thay cha mẹ học sinh trong công tác nuôi dưỡng, chăm sóc, dạy học sinh như: Tiền ăn, tiền chăm sóc bán trú, đồ dùng cá nhân (đối với học sinh bán trú), tiền điện, nước uống, vệ sinh… yêu cầu nhà trường phải xây dựng kế hoạch công việc, lập dự toán thu, chi đảm bảo nguyên tắc thu đủ bù đắp các chi phí và phải thỏa thuận, thống nhất với cha mẹ học sinh về chủ trương, mức thu, nội dung chi (bằng văn bản) tại các cuộc họp với cha mẹ học sinh. Chỉ thực hiện thu các khoản này khi đã được sự đồng thuận, nhất trí của cha mẹ học sinh. Các khoản thu, chi này phải quyết toán minh bạch và thông báo công khai với cha mẹ học sinh.
Đặc biệt, đối với kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh lấy từ nguồn đóng góp tự nguyện của cha mẹ học sinh thì không quy định mức kinh phí ủng hộ bình quân cho các cha mẹ học sinh. Ban đại diện cha mẹ học sinh cũng không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học các khoản ủng hộ không theo nguyên tắc tự nguyện; không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh như: Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường.
Công văn của Sở Giáo dục và Đào tạo cũng nêu rõ, trong điều kiện ngân sách Nhà nước chưa đáp ứng được nhu cầu nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác giảng dạy và học tập của các trường, các cơ sở giáo dục cần làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, khuyến khích các tổ chức, cá nhân và cha mẹ học sinh có điều kiện, nguyện vọng được đóng góp tự nguyện để hỗ trợ về cơ sở vật chất trường lớp, thiết bị dạy và học cho nhà trường. Việc huy động xã hội hóa phải trên tinh thần tự nguyện của các đối tượng tham gia đóng góp, không ép buộc hay quy định mức đóng góp bình quân hóa đối với các tổ chức cá nhân và cha mẹ học sinh. Đặc biệt, các khoản huy động được xây dựng kế hoạch cụ thể về nội dung công việc cần thực hiện, mục đích, đối tượng được hưởng lợi, được hạch toán riêng theo từng khoản thu, không được dùng khoản thu này để điều chuyển hoặc chi cho nội dung hoặc mục đích khác...
Sở Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu các trường không thu tập trung các khoản thu vào đầu năm học mà chia thành nhiều đợt trong năm học, đồng thời phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, chú ý thực hiện miễn giảm cho các học sinh diện chính sách, diện hộ nghèo để đảm bảo an sinh xã hội. Đồng thời tất cả các khoản thu, chi tại đơn vị phải theo dõi, cập nhật, hạch toán trên hệ thống sổ kế toán, báo cáo tài chính của đơn vị. Các cơ sở giáo dục ký cam kết với cơ quan quản lý giáo dục cấp trên trực tiếp về việc nghiêm túc không thu các khoản thu trái quy định. Thủ trưởng các đơn vị trường học chịu trách nhiệm về các khoản thu, chi trong nhà trường.
Hạnh Chi