Thiếu vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh

Tại Trạm Y tế thị trấn Thiên Tôn (Hoa Lư), năm 2024 có 70 trẻ trong độ tuổi tiêm chủng đăng ký các mũi vắc xin thuộc Chương trình tiêm chủng mở rộng. 

Bà Đàm Thúy Chinh, cán bộ Trạm Y tế thị trấn Thiên Tôn cho biết: Tình trạng thiếu vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng khiến công tác tuyên truyền cho người dân và các bậc phụ huynh có con nhỏ trong độ tuổi tiêm chủng gặp khó khăn. Tháng nào cũng vậy, ngay từ đầu tháng Trạm Y tế đã xây dựng kế hoạch tuyên truyền, thông báo lịch tiêm chủng cho các gia đình có con trong độ tuổi. Tuy nhiên, vì vắc xin được cung ứng không đầy đủ nên có những trẻ đến lịch tiêm lại phải hoãn. Bước sang năm 2024, vắc xin tiêm chủng của tháng 1 đầy đủ; tháng 2 thiếu vắc xin DBT đối với mũi nhắc lại cho trẻ dưới 18 tháng tuổi; tháng 3 thiếu vắc xin IPV (bại liệt tiêm bổ sung). Để giải quyết tình trạng này, một số gia đình có điều kiện đã chủ động cho con đi tiêm chủng dịch vụ…

Chị Trần Thị Hằng (phố Thiên Sơn, thị trấn Thiên Tôn, Hoa Lư) cho biết: Cháu nhà tôi sinh tháng 1/2024, ngay từ khi sinh ra cháu đã được tiêm vắc xin viêm gan B tại Bệnh viện Sản-Nhi tỉnh. Tháng 3 này là đến lịch tiêm mũi 5 trong 1. Trước tình hình thiếu vắc xin như hiện nay tôi rất lo lắng vì nếu không được tiêm chủng đầy đủ, con sẽ không đảm bảo miễn dịch, phòng bệnh. Tôi mong muốn con mình được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng của Nhà nước vì không phải ai cũng có điều kiện cho con đi tiêm dịch vụ.

Theo báo cáo từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, năm 2023, tình trạng thiếu vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng diễn ra trên cả nước, trong đó có Ninh Bình. Hầu hết các vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng đều bị gián đoạn cung ứng từ Trung ương, khiến cho tỷ lệ tiêm chủng đa số các vắc xin trên địa bàn tỉnh không đạt tiến độ và mục tiêu kế hoạch. 

Đặc biệt là hai loại vắc xin DPT-VGB-Hib (vắc xin 5 trong 1) cho trẻ dưới 1 tuổi và vắc xin DPT phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván cho trẻ từ 18 tháng tuổi trở lên bị ngừng cung ứng trong một thời gian dài, khiến cho tỷ lệ tiêm chủng hai loại vắc xin rất thấp. Tỷ lệ tiêm 5 trong 1 đạt 70% và tỷ lệ tiêm DPT chỉ đạt 45,7% và tỷ lệ này đã bao gồm số liệu trẻ được tiêm chủng các vắc xin dịch vụ; tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ em dưới 1 tuổi chỉ đạt 82,5%. 

Đầu tháng 1/2024, Ninh Bình đã tiếp nhận từ Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương 10/11 loại vắc xin (trừ vắc xin IPV phòng bệnh bại liệt) trong Chương trình tiêm chủng mở rộng để phân bổ cho các đơn vị triển khai tiêm chủng. Tuy nhiên, số lượng một số loại vắc xin mới đảm bảo đủ nhu cầu tiêm chủng tháng 1/2024 và một phần nhu cầu tháng 2/2024 của tỉnh Ninh Bình. 

2 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ tiêm chủng tất cả các loại vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng đều chưa đạt chỉ tiêu tiến độ theo kế hoạch. Trong đó, tỷ lệ tiêm chủng vắc xin IPV phòng bại liệt cho trẻ em dưới 1 tuổi đạt tỷ lệ rất thấp do trong 2 tháng đầu năm chưa được cấp vắc xin từ Trung ương. 

Theo Kế hoạch phân bổ tháng 3, tháng 4/2024 của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Ninh Bình sẽ tiếp tục được phân bổ 9/11 loại vắc xin, còn 2 loại vắc xin SII tức là vắc xin 5 trong 1 và IPV chưa có kế hoạch cấp bổ sung. Riêng đối với vắc xin SII từ năm 2023 và đầu năm 2024 hầu hết là vắc xin từ nguồn tài trợ, viện trợ, vì vậy Bộ Y tế chưa chủ động được trong hoạt động mua sắm và phân bổ vắc xin này. 

Thiếu vắc xin khiến nhiều bậc phụ huynh có con trong độ tuổi tiêm chủng lo lắng. Những gia đình có điều kiện kinh tế thì nhanh chóng cho con đi tiêm dịch vụ. Còn lại, nhiều gia đình vẫn trông chờ vào việc cung ứng vắc xin. Các phụ huynh bày tỏ sự lo ngại việc đứt gãy vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng sẽ ảnh hưởng đến sự miễn dịch, phòng chống một số dịch bệnh truyền nhiễm của con em mình. 

Đem theo băn khoăn của nhiều phụ huynh, chúng tôi đã trao đổi với bác sỹ Nguyễn Mai Thanh, Trưởng Khoa Phòng, chống bệnh Truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh được biết: Việc gián đoạn cung ứng vắc xin khiến cho tỷ lệ bao phủ các loại vắc xin này ở mức thấp, không đảm bảo miễn dịch cộng đồng và tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong thời gian tới. Bản thân trẻ không được tiêm hoặc bị tiêm chậm muộn vắc xin theo khuyến cáo cũng tạo thành khoảng trống miễn dịch, trẻ rất dễ bị mắc các bệnh truyền nhiễm, nhất là trong điều kiện vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường kém và thời tiết diễn biến thất thường. 

Thực tế đã cho thấy, năm 2023 dịch bạch hầu quay trở lại ở một số tỉnh miền núi phía Bắc. Riêng tại Ninh Bình, cuối tháng 2, đầu tháng 3/2024 cũng đã xuất hiện các trường hợp mắc ho gà sau hơn 3 năm liên tục không có ca mắc. 

Trong thời gian tới, nếu không tích cực triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, đặc biệt không triển khai tiêm bổ sung, tiêm bù, tiêm vét các loại vắc xin bị thiếu trong giai đoạn trước thì nguy cơ dịch bệnh có thể bùng phát bất cứ lúc nào, đặc biệt là các bệnh nguy hiểm, có khả năng lây lan nhanh như sởi, bạch hầu, rubella, ho gà…

Theo thông tin mới cập nhật, trước tình trạng thiếu một số vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 10/7/2023 và Quyết định số 931/QĐ-TTg ngày 5/8/2023 giao kinh phí để Bộ Y tế thực hiện mua tập trung các loại vắc xin, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 104/2016/NĐ-CP ngày 1/7/2016. 

Hiện tại, Nghị định sẽ sửa đổi theo hướng bố trí kinh phí của Trung ương để mua vắc xin. Dự kiến trong tháng 3/2024, Bộ Y tế sẽ hoàn thành việc mua sắm 10 loại vắc xin đặt hàng trong nước đáp ứng đủ nhu cầu các tỉnh, thành phố đề xuất đến tháng 6/2024.

Theo đó, sẽ đảm bảo hoạt động cung ứng vắc xin năm 2024 trong chương trình tiêm chủng mở rộng, đáp ứng nhu cầu của người dân hiện nay cũng như theo đúng chỉ đạo của Chính phủ, tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành.

Đồng thời, Bộ Y tế cũng sẽ rà soát nguồn vắc xin, tích cực làm việc với các nhà tài trợ trong nước và nước ngoài hỗ trợ nguồn lực cho chương trình tiêm chủng mở rộng trong toàn quốc.

Bài, ảnh: Bùi Diệu