Tháo gỡ nút thắt thể chế để bất động sản là động lực phát triển

Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng xác định rõ định hướng nhằm xây dựng một thị trường BĐS hoạt động hiệu quả và lành mạnh, gắn liền với việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Cùng với thị trường BĐS, Văn kiện cũng nhấn mạnh việc phát triển thị trường quyền sử dụng đất một cách hiệu quả. Quan điểm bao trùm là đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, kiên quyết tháo gỡ kịp thời, dứt điểm các điểm nghẽn, nút thắt trong thực thi để khơi thông và giải phóng mọi nguồn lực, bao gồm cả nguồn lực đất đai và BĐS, nhằm thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Dự thảo Văn kiện cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém trong quản lý liên quan đến lĩnh vực đất đai, một yếu tố then chốt của thị trường BĐS là: Việc quản lý và sử dụng tài nguyên, khoáng sản, nhất là đất đai và nguồn nước, được đánh giá là hiệu quả chưa cao… Điều này cho thấy sự cần thiết phải tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách để sử dụng hiệu quả hơn nguồn lực đất đai.

Tôi xin đề xuất 03 nhóm giải pháp trọng tâm nhằm khơi thông và giải phóng sức sản xuất, mọi nguồn lực trong lĩnh vực BĐS, biến BĐS thành động lực phát triển nhanh, bền vững.

Thứ nhất, cần đẩy mạnh đột phá thể chế và đồng bộ hóa hệ thống pháp luật. Cụ thể, tập trung ưu tiên xây dựng đồng bộ thể chế phát triển, trọng tâm là hệ thống pháp luật... nhằm tháo gỡ kịp thời, dứt điểm các nút thắt, điểm nghẽn; cải cách thủ tục hành chính triệt để và minh bạch hóa, trong đó đẩy mạnh phân cấp, phân quyền một cách khoa học, hợp lý, đi đôi với nâng cao trách nhiệm của địa phương. Đồng thời, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số để công khai, minh bạch toàn bộ quy trình hành chính liên quan đến dự án BĐS (từ quy hoạch, chấp thuận đầu tư đến cấp giấy chứng nhận), góp phần phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Hoàn thiện cơ chế phát triển thị trường vốn: Xây dựng khung pháp lý vượt trội để phát triển các kênh huy động vốn dài hạn cho thị trường BĐS ngoài tín dụng ngân hàng, như Quỹ đầu tư tín thác BĐS và thị trường trái phiếu doanh nghiệp BĐS minh bạch, kiểm soát chặt chẽ rủi ro.

Thứ hai, để thị trường BĐS thực sự lành mạnh và đóng góp vào mục tiêu kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, tôi kiến nghị tập trung: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ BĐS và chuyển đổi số: Thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia trong lĩnh vực BĐS. Xây dựng cơ sở dữ liệu BĐS quốc gia đồng bộ, thống nhất (liên thông giữa thông tin đất đai, quy hoạch, đầu tư, xây dựng và giao dịch). Điều này giúp thị trường minh bạch tuyệt đối về thông tin, chống đầu cơ, và tạo điều kiện cho các dịch vụ BĐS số phát triển.

Khuyến khích và có cơ chế ưu đãi vượt trội (vốn, thuế, đất đai) cho các dự án BĐS theo tiêu chuẩn "xanh," "tiết kiệm năng lượng" và “giảm phát thải” nhằm hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Kiểm soát và phát triển lành mạnh các phân khúc: Có chính sách điều tiết để đa dạng hóa nguồn cung, tránh tập trung quá mức vào phân khúc cao cấp, đẩy mạnh phân khúc nhà ở bình dân, BĐS công nghiệp và BĐS du lịch có khả năng khai thác hiệu quả, nhằm bảo đảm tăng trưởng kinh tế gắn kết chặt chẽ hơn với bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội.

Thứ ba, tạo quỹ đất sạch và cơ chế vốn ưu đãi cho nhà ở xã hội (NƠXH). Nhà nước cần cam kết tạo quỹ đất sạch tại vị trí thuận lợi, kết nối hạ tầng tốt để giao cho các doanh nghiệp triển khai NƠXH. Cần có cơ chế tài chính linh hoạt, hấp dẫn hơn cho doanh nghiệp BĐS tư nhân, không chỉ là ưu đãi thuế mà còn là cơ chế vay vốn dài hạn, lãi suất cố định, thay vì chỉ dựa vào nguồn vốn ngân sách.

Đồng thời, hoàn thiện cơ chế định giá đất theo nguyên tắc thị trường một cách khoa học, minh bạch, công khai để tránh thất thoát, lãng phí và tiêu cực trong quản lý đất đai. Tăng cường quản lý và sử dụng tài nguyên, khoáng sản, nhất là đất đai, để nguồn thu từ đất đai được sử dụng tái đầu tư một cách hiệu quả vào các công trình hạ tầng kinh tế - xã hội.