Có mặt tại một số chợ lớn trên địa bàn tỉnh chúng tôi nhận thấy, không khí mua sắm tại đây khá nhộn nhịp và tấp nập. Những mặt hàng như nem, chả, mứt, kẹo, hạt dưa, thịt... trong những ngày gần Tết được tiêu thụ mạnh hơn để phục vụ các đám cưới hỏi, giỗ chạp và liên hoan cuối năm. Rất nhiều mặt hàng thực phẩm phục vụ Tết ồ ạt đổ về các chợ. Đặc biệt, các loại lương thực, thực phẩm khô có thể để được lâu như gạo nếp, đậu xanh, lạc, măng, miến, mộc nhĩ… đã được các chủ hàng nhập về với số lượng lớn bán phục vụ Tết. Bà Đinh Thị Thạc, người kinh doanh các mặt hàng lương thực và hàng khô tại chợ Chiều, thành phố Tam Điệp cho biết: Năm nay, giá nhiều mặt hàng thiết yếu phục vụ Tết không tăng, một số mặt hàng có tăng nhưng chỉ là tăng nhẹ, không đáng kể. Như gạo nếp ngon có giá 18-20 nghìn đồng/kg, đỗ xanh loại đẹp giá 40-42 nghìn đồng/kg; măng khô ở thời điểm này khoảng 200 nghìn đồng/kg; hành khô 60 nghìn đồng/kg…, các mặt hàng chỉ tăng từ 10-15% so với cùng kỳ năm ngoái... Tại chợ Rồng (thành phố Ninh Bình), không khí mua sắm các mặt hàng thiết yếu phục vụ Tết khá sôi động. Nhiều mặt hàng củ, quả, rau xanh đã được nhập về để khách mua buôn, người mua với số lượng lớn thoải mái lựa chọn. Các mặt hàng thực phẩm được dùng nhiều trong ngày Tết như lạp xưởng, tôm khô, mực sợi... được bày bán khá nhiều. Từng túi to bánh kẹo, mứt, hạt dưa, hạt bí, quả khô… được bày la liệt, thu hút khá đông người chọn mua.
Theo quan sát, hàng hóa năm nay khá phong phú về chủng loại, đẹp về mẫu mã, giá cả cũng không tăng nhiều. Ngoài những mặt hàng của các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất có tên tuổi trong nước có đủ thông tin nơi sản xuất, tem nhãn, hạn sử dụng thì vẫn còn khá nhiều loại bánh, mứt nhuộm phẩm màu lòe loẹt, không có nguồn gốc xuất xứ, chỉ ghi qua loa trên bao bì tên bánh kẹo, số điện thoại liên lạc nhưng lại không có hạn sử dụng và nơi sản xuất. Nhiều túi bánh kẹo lớn được chủ hàng giới thiệu là hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, Thái Lan và tính theo cân nên không có bao bì và hạn sử dụng...
Các cơ sở sản xuất thực phẩm như giò chả, nem mọc, bánh chưng… cũng đã tích trữ, đặt mua nguyên liệu, chuẩn bị nhân công để sản xuất hàng phục vụ Tết… Một chủ cơ sở sản xuất giò chả trên địa bàn thành phố Ninh Bình cho biết: Giò chả là những món ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền, do vậy, cơ sở đã chuẩn bị nguyên liệu tăng gấp 3-5 ngày thường để đáp ứng yêu cầu người mua.
Khi được hỏi có sử dụng các chất phụ gia không đảm bảo sức khỏe, chủ cơ sở cho biết, thực tế, nhu cầu người mua là cao, nhưng người tiêu dùng giờ cũng khá thông thái, hàng không đảm bảo chất lượng chỉ có mất khách. Chúng tôi xác định, muốn làm ăn lâu dài phải thực hiện đúng tiêu chuẩn ATVSTP, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng, giúp người mua yên tâm. Hiện những ngày giáp Tết, cơ sở đã bán hàng chục kg giò/ngày, nhiều người đã đặt hàng trước nửa tháng từ 5-7kg để gia đình dùng dịp Tết và biếu anh em, bạn bè.
Đồng chí Nguyễn Thị Hường, Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh cho biết: Để đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng, nhất là vào dịp cuối năm, Chi cục đã đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền nhằm cảnh báo, răn đe các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và nâng cao nhận thức, hiểu biết cho người tiêu dùng.
Theo đó, tập trung tuyên truyền, hướng dẫn cho người tiêu dùng cách chọn mua, chế biến, bảo quản và tiêu dùng thực phẩm an toàn. Phổ biến, tuyên truyền trách nhiệm của các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm theo quy định của Luật An toàn thực phẩm; trong đó tập trung tuyên truyền, nâng cao ý thức, trách nhiệm cho chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh các mặt hàng tiêu thụ lớn trong dịp Tết như: Rượu, bia, bánh kẹo, thịt gia súc, gia cầm… tuân theo các quy định của pháp luật…
Cùng với đó, thành lập các Đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành tổ chức kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhằm nâng cao ý thức cho người kinh doanh, kiên quyết xử phạt nghiêm minh các lỗi vi phạm, xử lý dứt điểm các vụ việc nổi cộm, tiêu hủy hàng loạt các sản phẩm không đảm bảo chất lượng, góp phần chấn chỉnh, đưa hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm vào thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
Điều đáng vui mừng là qua đợt kiểm tra vừa rồi (từ ngày 19 đến 22-1-2016), trong đó hầu hết là kiểm tra đột xuất tại các cơ sở kinh doanh hoạt động ăn uống, chế biến rượu, buôn bán hàng hóa tạp phẩm và chế biến giò, chả…, ý thức của các hộ kinh doanh các mặt hàng thực phẩm đã được nâng lên một bước.
Hầu hết các cơ sở sản xuất, kinh doanh đều có đầy đủ các giấy tờ quy định về ATVSTP, như Giấy chứng nhận đủ điều kiện ATVSTP, giấy chứng nhận sức khỏe đối với chủ cơ sở và người lao động; giấy chứng nhận tập huấn kiến thức ATVSTP của chủ cơ sở và người lao động; hồ sơ công bố tiêu chuẩn sản phẩm đối với những sản phẩm bắt buộc phải công bố tiêu chuẩn; điều kiện vệ sinh cơ sở, trang thiết bị, dụng cụ, điều kiện về con người… cơ bản đảm bảo tiêu chuẩn ATVSTP.
Đặc biệt, qua kiểm tra nhanh tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh và buôn bán giò chả, kể cả mặt hàng giò, chả bày bán nhỏ lẻ tại một số chợ trên địa bàn huyện Kim Sơn, Yên Khánh, thành phố Ninh Bình, thành phố Tam Điệp… đều không phát hiện hàn the, các gia vị, chất cấm trong những mặt hàng này.
Tuy nhiên, qua kiểm tra một số cửa hàng tạp hóa, các mặt hàng đồ uống, bánh kẹo, mứt các loại và nhiều mặt hàng nhu yếu phẩm phục vụ Tết không còn hạn sử dụng, không rõ nguồn gốc xuất xứ… vẫn được bày bán, Đoàn đã tiến hành xử phạt theo đúng quy định và nhắc nhở một số cơ sở phải khắc phục ngay những sai sót để đảm bảo ATVSTP cho người tiêu dùng.
Nhưng thực tế cho thấy, việc kiểm tra, xử lý trong các đợt thanh tra, kiểm tra chỉ là giải pháp tạm thời, tình thế để ngăn chặn một phần những trường hợp vi phạm về ATVSTP, bởi thực tế còn khá nhiều hàng hóa, thực phẩm trôi nổi không thể kiểm soát, ngăn chặn được. Vì vậy, bản thân người tiêu dùng phải là những người "tiêu dùng thông thái", nên sáng suốt lựa chọn những sản phẩm đảm bảo tiêu chuẩn ATVSTP, tự bảo vệ sức khỏe cho chính mình và người thân…
Mỹ Hạnh