Những năm qua, lượng khách du lịch về tham quan tại Ninh Bình tăng nhanh, nhu cầu lưu trú của du khách tại các điểm du lịch rất lớn, từ đó phát sinh loại hình lưu trú nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê (homestay). Tính đến ngày 30/6/2018, toàn tỉnh có 215 hộ kinh doanh homestay, tập trung chủ yếu ở các huyện Hoa Lư (84 cơ sở), Gia Viễn (37 cơ sở), Nho Quan (24 cơ sở) với 1.266 phòng ngủ, đã góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho trên 600 lao động địa phương.
Tuy nhiên các hộ kinh doanh dịch vụ homestay hoạt động quy mô nhỏ, chủ yếu là hộ gia đình, cơ sở vật chất, trang thiết bị còn hạn chế, tỷ lệ lao động được đào tạo về nghiệp vụ du lịch, ngoại ngữ còn thấp; dịch vụ chủ yếu là ăn, nghỉ. Việc đầu tư kinh doanh còn mang tính tự phát, theo phong trào, hiệu quả thấp. Đặc biệt, theo thống kê, hiện nay có 39 hộ kinh doanh dịch vụ lưu trú homestay trong vùng lõi Di sản, chủ yếu ở huyện Hoa Lư có 35 hộ (xã Ninh Hải: 13 hộ, Ninh Xuân: 13 hộ; Trường Yên: 8 hộ, xã Ninh Thắng 1 hộ). Điều này đã vi phạm quy định tại Quyết định 230/QĐ-TTg ngày 4/2/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng Quần thể danh thắng Tràng An: vùng lõi của Di sản là khu vực cần kiểm soát đặc biệt nghiêm ngặt không được phép kinh doanh lưu trú du lịch...
Trước việc loại hình du lịch homestay phát triển mạnh, có nguy cơ khó kiểm soát nếu không được chấn chỉnh kịp thời, vừa qua, tại kỳ họp thứ 8, HĐND tỉnh khóa XIV, đại biểu đã đưa vấn đề này lên nghị trường để chất vấn Sở Du lịch về trách nhiệm quản lý của ngành. Đồng chí Bùi Thành Đông, Giám đốc Sở Du lịch trả lời chất vấn, cho biết: Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở kinh doanh homestay thực hiện đúng quy định pháp luật, Sở Du lịch đã chủ trì, phối hợp với UBND các huyện, thành phố, các đơn vị liên quan tổ chức hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ, các thủ tục, điều kiện kinh doanh và đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ kinh doanh; mở 4 lớp tập huấn nghiệp vụ cho trên 200 lao động làm việc tại các cơ sở kinh doanh homestay. Sở đã phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành kiểm tra các cơ sở kinh doanh homestay trên địa bàn tỉnh, đã tham mưu UBND tỉnh thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra trật tự xây dựng và kinh doanh lưu trú đối với các tổ chức cá nhân trong phạm vi Quần thể danh thắng Tràng An. Năm 2017 và 6 tháng đầu năm 2018, đã tiến hành kiểm tra 63 cơ sở kinh doanh homestay, xử phạt 18 cơ sở với tổng số tiền là 35 triệu đồng và yêu cầu dừng hoạt động kinh doanh homestay đối với 20 cơ sở do kinh doanh trong vùng lõi Di sản. Sở đã gửi văn bản đề nghị UBND các huyện, thành phố và Công an tỉnh dừng cấp phép và thu hồi một số ngành nghề trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đủ điều kiện an ninh, trật tự, an toàn về phòng cháy, chữa cháy đã cấp cho các hộ kinh doanh Homestay trong vùng lõi Di sản. Đến nay, các đơn vị đã triển khai thực hiện nghiêm túc.
Đồng chí Bùi Thành Đông cho biết thêm: tới đây, Sở Du lịch sẽ tham mưu UBND tỉnh ban hành Quy chế quản lý homestay trên địa bàn tỉnh và Quy chế quản lý, bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới Quần thể danh thắng Tràng An để phân rõ trách nhiệm của các sở, ngành và UBND các huyện, thành phố trong quản lý hoạt động xây dựng và kinh doanh homestay. Mặt khác, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn cho các cơ sở kinh doanh lưu trú tuân thủ các quy định của pháp luật. Thực hiện việc cắm mốc giới phân định vùng lõi và vùng đệm và lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết xây dựng của Quần thể danh thắng Tràng An theo Quyết định số 230/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tiếp tục mở các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý, ngoại ngữ cho lao động làm việc tại các cơ sở kinh doanh homestay. Cùng với đó, sở tăng cường công tác kiểm tra ngăn chặn, xử lý kịp thời những vi phạm của cơ sở kinh doanh homestay trên địa bàn tỉnh. Sở cũng đề nghị UBND tỉnh trình Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh Quyết định số 230/QĐ-TTg theo hướng cho phép các hộ gia đình đang sinh sống trong vùng lõi của Di sản được cấp phép kinh doanh lưu trú du lịch tại nhà để tạo việc làm cho người dân, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản thế giới Tràng An.
Tin tưởng rằng, với những giải pháp trên cùng với sự vào cuộc quyết liệt của ngành chức năng, của cấp ủy, chính quyền và của người dân, loại hình du lịch homestay sẽ phát triển mạnh mẽ, đúng quy định của pháp luật, bảo đảm an toàn cho du khách, đồng thời mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
Thùy Phương - Mai Lan