Tìm kiếm: dân tộc Mường

Đã từ rất lâu rồi, những người yêu văn hóa nghệ thuật dân tộc Mường vẫn thường đau đáu một niềm ao ước được sống lại những ngày tháng huy hoàng của những mùa hội Đúm. Bởi hát Đúm chính là linh hồn, là mạch nguồn văn hóa của bản Mường. Chỉ tiếc những mùa hội Đúm ban sơ ấy đã từ lâu vắng bóng trong các sinh hoạt văn hóa của người Mường.

Đã từ rất lâu rồi, những người yêu văn hóa nghệ thuật dân tộc Mường vẫn thường đau đáu một niềm ao ước được sống lại những ngày tháng huy hoàng của những mùa hội Đúm. Bởi hát Đúm chính là linh hồn, là mạch nguồn văn hóa của bản Mường. Chỉ tiếc những mùa hội Đúm ban sơ ấy đã từ lâu vắng bóng trong các sinh hoạt văn hóa của người Mường.

Để bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Mường, trong đó có hát giao duyên tiếng Mường, những năm qua, chị Bùi Thị Ân, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ, Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) hát giao duyên tiếng Mường thôn Bãi Cả, xã Cúc Phương (huyện Nho Quan) đã luôn nỗ lực cùng hội viên phụ nữ xã giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống của dân tộc. Chị cùng các thành viên CLB đã đưa tiếng hát giao duyên dân tộc Mường ngày càng gần gũi với đời sống đương đại. CLB hát giao duyên tiếng Mường thôn Bãi Cả đã đạt giải B tại Liên hoan các CLB nghệ thuật không chuyên tỉnh Ninh Bình năm 2019.

Xây dựng đời sống văn hóa mới, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc luôn được huyện Nho Quan chú trọng triển khai, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, khơi dậy lòng nhân ái, ý thức đoàn kết cộng đồng trong từng khu dân cư; bảo tồn, quảng bá nét đẹp trong văn hóa của đồng bào dân tộc Mường, phù hợp với sự phát triển của huyện.

Ông Bùi Công Ty, sinh năm 1956, người dân tộc Mường, hiện đang sinh sống tại thôn 1, xã Phú Long (Nho Quan) là người có uy tín tiêu biểu trong cộng đồng, được bà con tin tưởng và quý trọng.

Không ngừng đổi mới phương thức hoạt động, hình thức sinh hoạt chi hội theo hướng phù hợp với nhu cầu, lứa tuổi của phụ nữ, nhất là phụ nữ dân tộc Mường; quan tâm hỗ trợ, giải quyết kịp thời những vướng mắc của hội viên phụ nữ... là những giải pháp mà Chi hội Phụ nữ thôn Bãi Cả, xã Cúc Phương (Nho Quan) đã và đang triển khai, qua đó thu hút và tập hợp đông đảo hội viên phụ nữ tham gia. Đây cũng là một trong những điểm sáng trong thu hút và tập hợp phụ nữ dân tộc Mường tham gia tổ chức Hội ở Nho Quan.

Bản Bình Phú, xã Phú Long (huyện Nho Quan) có trên 500 nhân khẩu, trong đó chủ yếu là đồng bào dân tộc Mường. Hơn 20 năm qua, với những bước chân không mỏi mệt, chị Quách Thị Quỳnh - nhân viên y tế của bản đã tích cực tuyên truyền, vận động để đồng bào trong bản thay đổi nếp sinh hoạt, xây dựng lối sống khoa học, khỏe mạnh, văn minh.

Sinh ra không được may mắn lành lặn, khỏe mạnh như bao bạn bè khác, ngay từ nhỏ, em Quách Hoàng Hải, người dân tộc Mường, học sinh lớp 2C, Trường Tiểu học Thạch Bình (huyện Nho Quan) đã bị khuyết tật hệ vận động, hai chân co cứng không thể đi lại được, sức khỏe yếu, người gầy nhỏ..., nhưng em đã bằng ý chí và nghị lực của mình vượt lên số phận, đấu tranh với căn bệnh quái ác để đến trường và học giỏi, đạt giải thưởng ở nhiều cuộc thi, sân chơi trí tuệ của học sinh bậc Tiểu học, được thầy cô yêu thương, bạn bè quý mến và khâm phục.

Đó là gia đình ông Đinh Công Khôn, người dân tộc Mường, thôn Nga 2, xã Cúc Phương (huyện Nho Quan). Gia đình ông Khôn không chỉ được biết đến là một trong những gia đình hiếu học tiêu biểu của xã Cúc Phương mà còn là một trong những gia đình dân tộc Mường đã nỗ lực vượt khó trong phát triển kinh tế bằng chăn nuôi và trồng trọt để nuôi dạy các con ăn học, trưởng thành.

Vẫn là một địa phương với nhiều nét đặc trưng văn hóa của đồng bào dân tộc Mường, song giờ đây xã Cúc Phương (Nho Quan) mang một sức sống mới. Con đường về các thôn, bản được rải nhựa phẳng lỳ. Những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi thấp thoáng sau những vườn cây sum suê ánh lên sắc màu no ấm. Các ngôi trường, trạm y tế được xây dựng khang trang, sạch đẹp…

Nhắc đến chị Quách Thị Xuân, người dân tộc Mường ở thôn 5, xã Phú Long, huyện Nho Quan, nhiều người dân địa phương đều biết chị. Bằng nghị lực, sức lao động của mình, chị đã vươn lên thoát nghèo, trở thành điển hình làm kinh tế giỏi.

Năm 2018, với uy tín của mình, đồng chí Đinh Thị Văn là người phụ nữ dân tộc Mường đầu tiên được bầu làm Bí thư Đảng ủy xã Cúc Phương (huyện Nho Quan). Trên cương vị được Đảng và nhân dân giao phó, đồng chí luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, tâm huyết trong mọi công việc, nhiệm vụ, được cán bộ và nhân dân trong xã quý trọng, yêu mến.

Có hơn chục năm gắn bó với Trường THPT Dân tộc nội trú Ninh Bình, cô giáo Đinh Thị Ngoan, hiện là Hiệu trưởng nhà trường luôn trăn trở làm thế nào để "tiếp sức" cho các em học sinh vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Nho Quan được học tập, sinh hoạt trong môi trường tốt nhất, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học. Với sự tận tụy, nhiệt tình và ý thức trách nhiệm cao với công việc, cô giáo Ngoan đã lãnh đạo và cùng tập thể nhà trường không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, giúp nhiều thế hệ học trò tốt nghiệp THPT có thể tiếp tục học tập và tìm kiếm được một nghề trong tương lai, thay đổi cuộc sống còn nhiều khó khăn tại nơi mình sinh sống.

Kỳ Phú là xã vùng cao đặc biệt khó khăn của huyện Nho Quan, có 80% dân số là dân tộc thiểu số (chủ yếu dân tộc Mường).

Ông Nguyễn Đức Khánh, Chi cục trưởng Chi cục Thổng kê huyện Nho Quan cho biết: Theo kết quả của Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, tính đến 0h ngày 1/4/2019, tỉnh Ninh Bình có cơ cấu dân số là: Dân tộc Kinh 953.076 người, chiếm 97,01%; dân tộc Mường 27.345 người, chiếm 2,78%; dân tộc khác (Tày, Thái...) 2.066 người, chiếm 0,12%. Với huyện Nho Quan thì: Dân tộc Kinh 123.113 người, chiếm 82,17%; dân tộc Mường 25.953 người, chiếm 17,29%; dân tộc khác có 814 người, chiếm 0,54%.

Nho Quan là huyện miền núi của tỉnh, có dân số khoảng gần 150 nghìn người; trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 17,1% (chủ yếu là dân tộc Mường), sống tập trung ở 8 xã (Thạch Bình, Cúc Phương, Văn Phương, Yên Quang, Kỳ Phú, Phú Long, Sơn Hà, Quảng Lạc). Đời sống nhân dân nói chung, thanh niên nói riêng, nhất là thanh niên dân tộc thiểu số ở nhiều nơi vẫn còn gặp những khó khăn nhất định. Những năm gần đây, do nhu cầu của cuộc sống, đa phần thanh niên địa phương đang có xu hướng đi làm ăn xa, trong đó thanh niên dân tộc thiểu số cũng chiếm tỷ lệ đáng kể. Thực tế này đã đặt ra không ít khó khăn cho hoạt động Đoàn, Hội ở các địa phương.

Cúc Phương là xã vùng cao của huyện Nho Quan, có trên 96% đồng bào dân tộc Mường sinh sống với nhiều nét văn hóa, phong tục tập quán độc đáo. Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, Cúc Phương đã đẩy mạnh phong trào thi đua, xây dựng mô hình "Dân vận khéo trong giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường", nhằm lưu giữ nét đẹp quê hương, là nhân tố thúc đẩy du lịch địa phương phát triển.

Cúc Phương là xã vùng cao của huyện Nho Quan với gần 90% dân số là đồng bào dân tộc Mường, kinh tế phụ thuộc hoàn toàn vào sản xuất nông nghiệp, trình độ dân trí thấp...Bằng sự nỗ lực, đồng thuận của cấp ủy, chính quyền và nhân dân trong xã, sau gần 10 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Cúc Phương đã đạt 16/19 tiêu chí, còn 3 tiêu chí chưa đạt: thu nhập, thủy lợi, hộ nghèo.

Tỉnh Ninh Bình có 62 xã/145 xã, phường, thị trấn thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Diện tích vùng dân tộc thiểu số và miền núi khoảng 860 km2 (chiếm 62,1% diện tích toàn tỉnh), dân số trong vùng khoảng 452 nghìn người (chiếm 48,8% dân số toàn tỉnh). Đồng bào các dân tộc thiểu số khoảng 28,4 nghìn người, trong đó dân tộc Mường 27,8 nghìn người (chiếm 97,9%) sinh sống tập trung tại 9 xã thuộc huyện Nho Quan và thành phố Tam Điệp. Thời gian qua, tỉnh đã có nhiều cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ vùng miền núi và đồng bào dân tộc thiểu số phát triển kinh tế- xã hội, nhất là xây dựng nông thôn mới, góp phần rút ngắn khoảng cách giữa các vùng, miền, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Quảng Lạc (Nho Quan) là xã đặc thù, có đông đồng bào dân tộc Mường và đồng bào Công giáo sinh sống. Phong tục tập quán, đời sống tín ngưỡng đa dạng là nét văn hóa độc đáo của xã, nhưng đồng thời là khó khăn, thách thức đối với Đoàn thanh niên xã trong công tác đoàn kết, tập hợp đoàn viên, thanh niên thực hiện các phong trào.

Nho Quan là huyện miền núi của tỉnh Ninh Bình, dân số khoảng 15 vạn, trong đó đồng bào các dân tộc thiểu số chiếm trên 17% dân số toàn huyện. Riêng người Mường có hơn 12 nghìn, chiếm trên 15%, sinh sống thành làng bản, tập trung ở các xã Cúc Phương, Kỳ Phú, Phú Long và rải rác ở các xã khác như Quảng Lạc, Thạch Bình, Văn Phương, Yên Quang, Xích Thổ. Ngoài ra còn có các dân tộc thiểu số khác, như người Tày, Dao, Thái, Nùng, Ê đê, Mơ nông, Sán Chay, Cao Lan, sinh sống rải rác và đan xen trên địa bàn các xã của huyện, tạo nên sự đa dạng về văn hóa, phong tục, tập quán, bổ sung cho nhau những nét đẹp trong văn hóa truyền thống.

Là thôn thuộc xã vùng cao Xích Thổ, huyện Nho Quan với hơn 10% là đồng bào dân tộc Mường, nhờ làm tốt công tác dân vận, người dân thôn Hùng Sơn đã đoàn kết, đồng thuận cùng cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện thành công chương trình xây dựng NTM.

Xã Kỳ Phú (Nho Quan) là xã vùng cao, tỷ lệ đồng bào dân tộc Mường chiếm trên 80%. Những năm qua, cùng với việc tập trung phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất cho người dân, xã Kỳ Phú còn chú trọng đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào dân tộc Mường.

Huyện Nho Quan có gần 7.500 hộ dân tộc thiểu số, với hơn 25.500 nhân khẩu, chiếm 17,2% dân số toàn huyện, chủ yếu là đồng bào dân tộc Mường. Theo Quyết định 161/QĐ-UBND ngày 16/1/2018 của UBND tỉnh, số người có uy tín trên địa bàn huyện là 57 người, tất cả đều là đồng bào dân tộc Mường.

Là xã có trên 80% đồng bào dân tộc Mường với nhiều nét văn hóa truyền thống cần được bảo tồn, lưu giữ, xã Cúc Phương (Nho Quan) đã và đang nỗ lực khôi phục, giữ gìn các nét đẹp văn hóa truyền thống của người Mường.