Dự buổi lễ có các đồng chí: Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Đại tướng Phạm Văn Trà, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Đại tướng Ngô Xuân Lịch, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Cùng dự có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Thượng tướng Nguyễn Tân Cương, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; Thượng tướng Lê Huy Vịnh, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Chủ tịch - Tổng thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình; Thượng tướng Trịnh Văn Quyết, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; Thượng tướng Trần Việt Khoa, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Giám đốc Học viện Quốc phòng; Trung tướng Nguyễn Văn Hiền, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân.
Về phía tỉnh Ninh Bình có các đồng chí: Đoàn Minh Huấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh, các huyện, thành phố và đại diện một số doanh nghiệp của tỉnh.
Dự buổi lễ còn có các đồng chí nguyên lãnh đạo Bộ Quốc phòng, Bộ Công an; thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, các lực lượng trong Quân đội nhân dân Việt Nam; đoàn đại biểu một số tỉnh, thành phố; đại biểu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và thân nhân các Anh hùng liệt sỹ.
Tại chương trình, diễn văn kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Quân đoàn 1 do Thiếu tướng Trương Mạnh Dũng, Tư lệnh Quân đoàn trình bày đã tái hiện quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành đầy gian khổ, hy sinh nhưng vô cùng tự hào của Quân đoàn 1.
Theo đó, ngày 24/10/1973, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Quân ủy Trung ương, Phó Thủ tướng Chính phủ, kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký quyết định thành lập Quân đoàn 1 từ việc biên chế một số đơn vị: Sư đoàn 308, Sư đoàn 312, Sư đoàn 320B... là những đơn vị tinh nhuệ, có bề dày truyền thống trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược.
Ngay từ ngày đầu thành lập, các cơ quan, đơn vị trong toàn Quân đoàn đã nhanh chóng ổn định tổ chức, biên chế, tập trung xây dựng doanh trại. Với khẩu hiệu "Toàn Quân đoàn là một trường huấn luyện", "Toàn Quân đoàn xây dựng giỏi để đánh thắng quân thù", cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn đã ra sức huấn luyện, diễn tập, xây dựng chiến lược, chuẩn bị về quân, nhu yếu phẩm... sẵn sàng cơ động vào chiến trường.
Tháng 3/1975, Quân đoàn nhận lệnh để Sư đoàn 308 ở lại bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, lực lượng còn lại gấp rút hành quân vào miền Đông Nam Bộ, hiệp đồng với các đơn vị khác tham gia trận quyết chiến chiến lược giải phóng Sài Gòn - Gia Định.
Chấp hành nghiêm mệnh lệnh của Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp "Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa, tranh thủ từng giờ, từng phút, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam. Quyết chiến và quyết thắng", cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn 1 vượt mọi khó khăn, rẽ rừng, vượt núi, xuyên đêm thần tốc, chỉ trong 12 ngày đêm, Quân đoàn đã vượt hơn 1.700 km để tới vị trí tập kết tại Đồng Xoài, tỉnh Phước Long (nay là tỉnh Bình Phước), vượt thời gian quy định, góp phần quan trọng chuyển yếu tố thời gian thành lực lượng, sẵn sàng đập tan sức đề kháng cuối cùng của quân địch.
Tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh, cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn 1 đã nỗ lực vượt bậc, mưu trí, dũng cảm, tổ chức đột phá thọc sâu vào Sài Gòn, tiến công và tiêu diệt nhiều cứ điểm, khu quân sự, đập tan mưu đồ tử thủ của ngụy quyền Sài Gòn. Đúng 10 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, lá cờ "Quyết chiến, Quyết thắng" đã được cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn cắm trên nóc nhà Bộ Tổng Tham mưu ngụy; giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, Quân đoàn tích cực tham gia bảo vệ, củng cố vùng mới giải phóng; vừa thực hiện tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, vừa khôi phục kinh tế sau chiến tranh. Trong chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc của Tổ quốc, Quân đoàn đã cử hàng vạn cán bộ, chiến sỹ trực tiếp tham gia chiến đấu.
Trong giai đoạn cách mạng mới, phát huy truyền thống đơn vị anh hùng "Thần tốc - Quyết thắng", Quân đoàn luôn quán triệt, thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chỉ thị, chỉ lệnh công tác quân sự quốc phòng của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; đoàn kết một lòng, nỗ lực khắc phục khó khăn, tập trung xây dựng Quân đoàn "Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại", tiến đến "tinh, gọn, mạnh" và hiện đại.
Đặc biệt, trong đợt dịch bệnh COVID-19 bùng phát, Quân đoàn đã có nhiều biện pháp phòng, chống dịch bệnh hiệu quả, tiếp nhận cách ly y tế cho gần 10 nghìn công dân.
Với những cống hiến trong 50 năm qua, Quân đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, 2 Huân chương Hồ Chí Minh, 3 Huân chương Quân công hạng Nhất.... Quân đoàn có 65 tập thể và 57 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, 2 Sư đoàn được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, nhiều tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân chương các loại.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Quân đoàn 1, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã gửi thư chúc mừng cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn. Trong thư nêu rõ: "Phát huy truyền thống Thần tốc - Quyết thắng của Binh đoàn Quyết thắng, tôi tin tưởng rằng, cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn sẽ hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân bảo vệ vững chắc Tổ quốc thân yêu, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ".
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày truyền thống, Quân đoàn 1 vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất vì đã có thành tích xuất sắc trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, góp phần vào sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc.
Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã gắn Huân chương lên Quân kỳ Quyết thắng và trao Bằng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất cho cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn 1.
Phát biểu chỉ đạo, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tướng Phan Văn Giang ghi nhận và biểu dương những thành tích xuất sắc của Quân đoàn 1. Đồng thời nhấn mạnh, tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến mới, phức tạp.
Nước ta đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị luôn tìm mọi thủ đoạn để chống phá sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta.
Trong thời gian tới, các quân đoàn sẽ được sắp xếp, tổ chức lại theo hướng tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại, trong đó Quân đoàn 1 và Quân đoàn 2 được tổ chức lại thành Quân đoàn 12.
Trước tình hình đó, đồng chí Bộ trưởng Bộ Quốc phòng yêu cầu Quân đoàn 1 tập trung thực hiện có hiệu quả 5 nội dung.
Một là, tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về quân sự quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, tập trung quán triệt sâu sắc những thuận lợi, khó khăn, triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Quân ủy Trung ương về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo.
Xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện chặt chẽ, khoa học, nghiêm túc; quá trình thực hiện phải được cán bộ, đảng viên, nhân viên, chiến sỹ nhận thức sâu sắc chủ trương về điều chỉnh tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam là yêu cầu khách quan, nhằm hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2025, cơ bản xây dựng quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc để xây dựng quân đội cách mạng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại từ năm 2030.
Kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng, tổ chức và chính sách, tạo sự thống nhất cao về nhận thức, trách nhiệm và hành động trong quá trình điều chỉnh, tổ chức lực lượng. Chống các biểu hiện tiêu cực, chủ quan, nóng vội, trông chờ, thiếu quyết liệt trong tổ chức thực hiện.
Hai là, chú trọng làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục sâu sắc nhiệm vụ, khơi dậy và phát huy truyền thống vẻ vang của Quân đoàn, nhất là khi điều chỉnh về tổ chức biên chế; bảo đảm cho cán bộ, chiến sỹ luôn kiên định, vững vàng, quyết tâm cao, kỷ luật nghiêm.
Triển khai hiệu quả công tác dân vận, đặc biệt là ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, góp phần xây dựng thế trận lòng dân vững chắc. Chăm lo xây dựng các tổ chức quần chúng và hội đồng nhân dân vững mạnh; thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, tăng cường đối thoại giữa cán bộ chủ trì với cán bộ, chiến sỹ, giải quyết kịp thời những vấn đề nảy sinh ở cơ sở, không để xảy ra các vụ việc phức tạp, kéo dài.
Ba là, tiến hành đồng bộ, hiệu quả các giải pháp xây dựng Quân đoàn theo hướng tinh, gọn, mạnh; gắn với đổi mới, đột phá nâng cao chất lượng huấn luyện, đào tạo, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, tổ chức biên chế của quân đoàn, của từng đơn vị. Chú trọng truyền thụ kinh nghiệm thực tiễn, nâng cao năng lực thực hành, làm chủ vũ khí, trang bị, khí tài mới, hiện đại, sức cơ động và khả năng tác chiến trong điều kiện chiến tranh địch sử dụng vũ khí công nghệ cao.
Phát triển nghệ thuật quân sự, nghiên cứu các hình thức tác chiến trong các cuộc xung đột quân sự gần đây trên thế giới và thực tiễn huấn luyện, diễn tập để có phương thức tác chiến phù hợp.
Tích cực ứng dụng khoa học công nghệ, phương tiện kỹ thuật hiện đại trong huấn luyện, diễn tập sát thực tế chiến đấu. Rèn luyện khả năng chịu đựng khó khăn, gian khổ, tạo sức khỏe bền bỉ, dẻo dai cho bộ đội, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ.
Chủ động chuẩn bị tốt lực lượng, phương tiện, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, các lực lượng và nhân dân địa phương, tham gia phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ môi trường.
Trước mắt tập trung làm tốt công tác chuẩn bị, tổ chức thành công cuộc diễn tập khi Quân đoàn 12 được thành lập trong năm 2023 theo chỉ đạo của Bộ, mở đầu thắng lợi cho giai đoạn lịch sử phát triển mới của quân đoàn.
Bốn là, quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đổi mới phương thức bảo đảm hậu cần, kỹ thuật và cơ chế quản lý hành chính phù hợp với quy mô lực lượng của quân đoàn mới. Chú trọng nâng cao chất lượng bảo đảm hậu cần, kỹ thuật cho các nhiệm vụ và thực hiện tốt phương châm "Thực túc - binh cường"; đẩy mạnh tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm.
Quan tâm chăm lo, bảo đảm tốt cho đời sống vật chất tinh thần cho bộ đội; quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật có trong biên chế, nhất là các loại vũ khí mới hiện đại. Chú trọng xây dựng, nâng cao sức cơ động của Quân đoàn, thực sự là đơn vị chủ lực, cơ động chiến lược của Bộ, đáp ứng kịp thời nhiệm vụ trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, với mọi quy mô lực lượng và cự ly, yêu cầu của hình thức tác chiến được giao.
Thực hiện tốt công tác quản lý tài chính, tài sản, đầu tư, tuyệt đối không để xảy ra tiêu cực, thất thoát, lãng phí.
Năm là, thường xuyên giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp; chăm lo xây dựng các cấp ủy, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, tiêu biểu về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Xây dựng cơ quan, đơn vị toàn diện, mẫu mực, tiêu biểu; đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới.
Tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Phát huy tốt vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ chủ trì, cấp ủy, chỉ huy các cấp, phải thực sự tiên phong, gương mẫu, thấm nhuần và thực hiện hiệu quả tinh thần 7 dám "dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung"; lãnh đạo tổ chức, chỉ huy đơn vị thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ.
Kết thúc buổi lễ, các đại biểu đã tham quan Hội trại truyền thống của Quân đoàn 1.
Thái Học - Đức Lam - Anh Tú