Trong những năm 1936 - 1939, Mặt trận Dân chủ Đông Dương và Mặt trận Dân tộc thống nhất phản đế Đông Dương đã tập hợp đông đảo các tầng lớp nhân dân chống đế quốc và bè lũ tay sai, đẩy mạnh phong trào đấu tranh cho dân sinh, dân chủ, dân quyền. Ngày 19/5/1941, Mặt trận Việt Minh ra đời đã giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, thu hút mọi giới đồng bào yêu nước, tạo thành cao trào đánh Pháp - đuổi Nhật và là một nhân tố quyết định đưa Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Năm 1946, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Hội Liên Việt) ra đời đã mở rộng hơn nữa khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Hội Liên Việt đã cùng với Mặt trận Việt Minh huy động sức mạnh của nhân dân làm chỗ dựa vững chắc cho chính quyền cách mạng còn non trẻ và đối phó có hiệu quả với thù trong, giặc ngoài, để vượt qua thử thách trước tình thế cách mạng và vận mệnh dân tộc như "ngàn cân treo sợi tóc". Mặt trận Việt Minh và Hội Liên Việt hợp nhất thành Mặt trận Liên Việt (năm 1951) đã động viên sức mạnh toàn dân, toàn quân tập trung sức người, sức của đẩy mạnh cuộc kháng chiến với tinh thần "Tất cả cho tiền tuyến" làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta đến thắng lợi.
Trong giai đoạn cách mạng từ năm 1955-1975, cả nước tiến hành thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược, xây dựng CNXH ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, cả ba tổ chức: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (10/9/1955), Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1960), Liên minh các lực lượng dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (20/4/1968) dưới sự lãnh đạo của Đảng đã cùng nhau phối hợp chặt chẽ, thống nhất ý chí và hành động, tập hợp và phát huy cao nhất sức mạnh đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Trải qua các thời kỳ hoạt động với những tên gọi khác nhau, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không ngừng phát huy tinh thần yêu nước, hun đúc thêm truyền thống đoàn kết toàn dân tộc - đây là truyền thống quý báu, là tài sản vô giá của dân tộc ta; là một trong những nhân tố quan trọng quyết định thắng lợi của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do và thống nhất đất nước trước đây cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang của MTTQ Việt Nam, những năm qua, ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp tỉnh Ninh Bình và các tổ chức thành viên của MTTQ luôn bám sát nhiệm vụ chính trị của địa phương, mục tiêu, nhiệm vụ của Đảng đề ra, tích cực đổi mới phương thức hoạt động, đa dạng hóa các hình thức tập hợp, phát triển các tổ chức thành viên nhằm củng cố, mở rộng, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân (Khi tái lập tỉnh năm 1992, ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh có 21 tổ chức thành viên, đến nay là 31 tổ chức thành viên); hoạt động của MTTQ ngày càng hướng mạnh về cơ sở, khu dân cư. Tổ chức và hoạt động của Ban công tác Mặt trận ở thôn, xóm, phố, bản làng đã có nhiều chuyển biến tích cực, xây dựng cộng đồng dân cư tự quản theo hương ước, quy ước thu hút ngày càng đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia vào các hoạt động của Mặt trận. Hằng năm, MTTQ Việt Nam các cấp đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực kỷ niệm Ngày truyền thống MTTQ Việt Nam (18/11) và Ngày hội "Đại đoàn kết toàn dân tộc" ở khu dân cư, góp phần tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, chính quyền với nhân dân.
Các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước do MTTQ phát động được các tầng lớp nhân dân trong tỉnh tích cực hưởng ứng, tham gia đóng góp công sức, tiền của, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xóa đói giảm nghèo, giữ vững ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Hưởng ứng Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh", MTTQ các cấp phối hợp với các tổ chức thành viên tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên và Nhân dân huy động mọi nguồn lực, hiến trên 439,6 ha đất, đóng góp tiền, vật liệu, ngày công với tổng trị giá trên 47,5 tỷ đồng; tích cực tham gia xây dựng các công trình phúc lợi, góp phần hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; MTTQ các cấp chủ trì tổ chức tốt việc lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân về kết quả xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu. Đến hết năm 2019, toàn tỉnh có 1.476/1.685 khu dân cư văn hóa, đạt 87,7%; có 223.285 gia đình văn hóa, đạt 77,27%. Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" được triển khai với nhiều giải pháp mới, MTTQ các cấp tích cực thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động; tổ chức nhiều chương trình quảng bá, giới thiệu sản phẩm, hàng hóa; giúp Ban Chỉ đạo Cuộc vận động tỉnh tổ chức trên 17 chương trình đưa hàng Việt về nông thôn, khu công nghiệp, tổ chức cho 45 doanh nghiệp tham gia các hội chợ với trên 4.450 gian hàng tại 8/8 huyện, thành phố, có trên 179 chương trình xúc tiến thương mại, tiếp nhận hơn 15.588 chương trình khuyến mại của 335 lượt doanh nghiệp trong tỉnh. Phong trào thi đua "Đoàn kết sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và hội nhập quốc tế" trong hệ thống MTTQ các cấp và các tổ chức thành viên, nhằm tôn vinh, cổ vũ các tổ chức, cá nhân có nhiều đóng góp thiết thực, hiệu quả trong hoạt động khoa học và công nghệ, đồng thời giới thiệu các công trình sáng tạo khoa học tiêu biểu tới các tầng lớp nhân dân. Công tác vận động, giúp đỡ người nghèo, thực hiện các chương trình an sinh xã hội ngày càng được quan tâm. Hưởng ứng phong trào thi đua "Cả nước chung tay vì người nghèo, không để ai bị bỏ lại phía sau", hằng năm MTTQ triển khai tháng cao điểm "Vì người nghèo" và vận động ủng hộ quỹ "Đền ơn đáp nghĩa và an sinh xã hội"; từ năm 2000 đến nay, MTTQ các cấp đã vận động trên 189 tỷ đồng, hỗ trợ xây dựng mới và sửa chữa 8.495 nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo, giúp cho 5.134 lượt hộ nghèo phát triển sản xuất.
Công tác giám sát và phản biện xã hội là trách nhiệm của MTTQ với dân, với Đảng. Nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, cấp ủy đảng các cấp và hướng dẫn của ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, hằng năm MTTQ các cấp đã chủ trì, hiệp thương, phối hợp với các đoàn thể chính trị - xã hội thống nhất kế hoạch, nội dung giám sát và phản biện xã hội, tập trung vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của tỉnh; những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, đang được nhân dân quan tâm; đồng thời thường xuyên đánh giá, rút kinh nghiệm, khắc phục những hạn chế và tìm giải pháp để nâng cao hiệu quả giám sát và phản biện xã hội. Từ năm 2014 đến nay, MTTQ và các đoàn thể chính trị-xã hội các cấp đã chủ trì và phối hợp tổ chức trên 4.500 cuộc giám sát; Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã giám sát trên 2.700 cuộc; tổ chức 16 cuộc phản biện xã hội; tổ chức nhiều cuộc đối thoại với nhân dân và cán bộ cơ sở; tổ chức nhiều hội nghị để nhân dân, các tổ chức thành viên đóng góp vào dự thảo văn kiện đại hội Đảng các cấp, đóng góp vào các dự thảo luật, pháp lệnh; triển khai giám sát cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy quản lý theo Quy định số 124-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng; tổ chức phản biện đối với Đề án của UBND tỉnh quy định về mức chi cho công tác giám sát và phản biện xã hội… Nhiều nội dung kiến nghị, đề xuất, góp ý của MTTQ và các đoàn thể chính trị-xã hội được các cơ quan, đơn vị, tổ chức đánh giá cao, được tiếp thu và có ý kiến phản hồi tích cực; việc triển khai giám sát theo Quy định 124 đã có tác dụng nhắc nhở, cảnh báo cán bộ, đảng viên về tu dưỡng đạo đức, lối sống, qua đó góp phần củng cố, khẳng định vị trí, vai trò của MTTQ và các đoàn thể chính trị-xã hội trước cấp ủy, chính quyền và nhân dân.
Thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc, chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước, được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, sự phối hợp chặt chẽ giữa MTTQ với chính quyền và các tổ chức thành viên đẩy mạnh công tác tuyên truyền, động viên đồng bào có đạo thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước "Sống tốt đời, đẹp đạo", tăng cường khối đoàn kết các tôn giáo, giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, thực hiện các cuộc vận động từ thiện nhân đạo. ủy ban MTTQ tỉnh đã giúp đỡ, hướng dẫn, tạo điều kiện cho ủy ban Đoàn kết Công giáo và Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh tổ chức thành công các kỳ Đại hội; tổ chức các đoàn đại biểu đại diện các chức sắc, chức việc của các tôn giáo và người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh tham quan, trao đổi và học tập kinh nghiệm ở các tỉnh bạn.
Với bề dày truyền thống, ủy ban MTTQ tỉnh Ninh Bình vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhì, hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba; Cờ thi đua xuất sắc của Chính phủ và nhiều năm liền được ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và UBND tỉnh tặng Cờ thi đua, Bằng khen. Phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới, MTTQ các cấp trong tỉnh cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục tập hợp, xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy vai trò của các tổ chức thành viên, các cá nhân tiêu biểu, các chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số và các tầng lớp nhân dân..., tạo sự thống nhất cao về nhận thức và hành động của nhân dân trong thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Hai là, thực hiện dân chủ, đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; giám sát và phản biện xã hội, tham gia phòng, chống tham nhũng, lãng phí, góp phần xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh. Tổ chức và vận động cử tri, nhân dân thực hiện đúng, đầy đủ quyền hạn, trách nhiệm trong bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026; nâng cao chất lượng, hiệu quả tổ chức tiếp xúc cử tri. Tăng cường giám sát việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tham gia xây dựng, phản biện dự thảo các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, quyền và trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Ba là, thực hiện tốt công tác giám sát và phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; nâng cao hiệu quả giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống, việc nêu gương của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên. Nâng cao chất lượng việc đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo MTTQ các cấp với nhân dân.
Bốn là, tiếp tục thực hiện tốt Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh", "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam"; phong trào thi đua "Đoàn kết sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng hiệu quả và hội nhập quốc tế"; vận động xây dựng Quỹ "Đền ơn đáp nghĩa và an sinh xã hội"... bảo đảm thiết thực, hiệu quả.
Năm là, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ các cấp, hướng mạnh về cơ sở; tăng cường vai trò chủ trì, hiệp thương, phối hợp thống nhất hành động của MTTQ với các tổ chức thành viên; nâng cao chất lượng hoạt động của Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư, cán bộ chuyên trách MTTQ các cấp tiếp tục thực hiện "Rèn luyện tư cách người cán bộ Mặt trận".
Tự hào về truyền thống vẻ vang của MTTQ Việt Nam 90 năm qua, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, của Tỉnh ủy và sự phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả của HĐND, UBND tỉnh, các sở, ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức thành viên của MTTQ, đặc biệt là sự hưởng ứng, động viên của các tầng lớp nhân dân trong tỉnh; với tâm huyết, trách nhiệm, cán bộ MTTQ các cấp trong tỉnh phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần cùng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh nhà thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng, xây dựng hệ thống chính trị trên địa bàn tỉnh vững chắc, xây dựng tỉnh Ninh Bình ngày càng giàu đẹp, văn minh.
Đỗ Việt Anh
TVTU, Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy, Chủ tịch ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Ninh Bình