Phát hiện khảo cổ chấn động: “Chiến binh Tràng An”- bằng chứng cổ xưa nhất về xung đột giữa con người ở Đông Nam Á lục địa

Phát hiện quan trọng này mang lại các bằng chứng mới, cái nhìn mới trong lĩnh vực khảo cổ học, cổ nhân học, di truyền học và tương tác xã hội của cộng đồng cư dân thời tiền sử ở Việt Nam và Đông Nam Á.

Nguyên nhân tử vong của người đàn ông này là do chấn thương ở phần xương sườn trên giáp cổ bởi một công cụ có đầu nhọn làm bằng đá thạch anh đâm vào, sau đó gây nhiễm trùng. Dù vậy, sau khi bị thương, người đàn ông này có thể đã sống được thêm từ vài tuần tới vài tháng trước khi qua đời. Đây có thể là bằng chứng lâu đời nhất về sự xung đột giữa những con người tiền sử ở Đông Nam Á lục địa, đồng thời thể hiện sức sống mãnh liệt của họ khi cố gắng vượt qua chấn thương để sống tiếp.

Kết quả phân tích hình thái sọ của bộ xương này cũng xác nhận, đây là một người săn bắt, hái lượm bản địa, có mối quan hệ chặt chẽ với các cộng đồng Đông Nam Á. Nhờ sự bảo tồn khá tốt trong môi trường hang động của bộ hài cốt này đã cho phép các nhà nghiên cứu kiểm nghiệm chi tiết các mô hình khác nhau về quan hệ sinh học, thu được các bằng chứng DNA ty thể cổ xưa nhất từng biết đến tại Việt Nam. Giải trình DNA ty thể cho thấy, người cổ Thung Bình 1 thuộc nhánh M (macrohaplogroup M) dòng bản địa, có quan hệ di truyền với các cộng đồng săn bắt-hái lượm sớm ở Đông Nam Á và Nam Á.

Phát hiện “Chiến binh Tràng An” này mang lại những giá trị khoa học nổi bật:

* Bằng chứng hiếm về xung đột: Đây là một trong những trường hợp hiếm hoi tìm thấy di cốt người tiền sử với dấu vết chấn thương, cung cấp cái nhìn sâu sắc về đời sống khắc nghiệt và sự tồn tại của bạo lực trong xã hội săn bắt, hái lượm cuối kỷ Pleistocene.

* Di truyền học cổ đại: Mẫu DNA ty thể chiết xuất từ xương là mẫu DNA cổ xưa nhất từng được phân tích tại Việt Nam. Kết quả cho thấy mối quan hệ di truyền với các cộng đồng săn bắt, hái lượm ở Đông Nam Á và Nam Á, đồng thời có sự tiếp nối với người Việt hiện đại.

* Giao lưu văn hóa: Mũi nhọn thạch anh được tìm thấy không giống với các công cụ đá tại Thung Bình 1, gợi mở hai khả năng: đây có thể là một sản phẩm ngoại lai do xung đột hoặc giao lưu với các nhóm cư dân khác, hoặc là một dạng công nghệ chế tạo mới do cư dân Tràng An tự phát triển.

Thông tin về “Chiến binh Tràng An” đã được công bố trên các tạp chí khoa học uy tín và nổi tiếng toàn cầu như Proceedings of the Royal Society B (2025). Phát hiện này mang ý nghĩa vô cùng to lớn, không chỉ đối với giới khoa học mà còn là niềm tự hào của người dân Ninh Bình nói riêng và cả nước nói chung. Khám phá này là một mảnh ghép quý giá, làm sáng tỏ lịch sử tiến hóa, sự thích ứng và tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên trong khu vực Đông Nam Á.

Việc tìm thấy di cốt người tiền sử tại hang Thung Bình 1 không chỉ có giá trị khoa học mà còn góp phần bồi đắp sự trân trọng đối với Quần thể danh thắng Tràng An, đồng thời khẳng định vị thế của di sản này trên bản đồ thế giới. Đây là cơ hội quý báu để quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới, đồng thời khơi dậy niềm tự hào dân tộc và ý thức bảo tồn di sản cho muôn đời sau.