Nhức nhối tình trạng lao động trẻ em

Trẻ em cần có thời gian học tập, rèn luyện, không phải lao động kiếm sống.  (Ảnh: HẢI NAM)

Dù vẫn còn ở cái tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”, cô bé Juliet Samaniya, 6 tuổi, đã phải dành cả ngày trong các mỏ khai thác lithium ở Nigeria. Cùng với những đứa trẻ khác, Juliet Samaniya làm việc nhiều giờ trong môi trường lao động không an toàn và độc hại chỉ để kiếm chưa đầy 1 USD mỗi ngày.

Khi nhu cầu về lithium - loại khoáng sản quan trọng được sử dụng để sản xuất pin cho thiết bị điện tử và xe điện, càng tăng cao, những khu mỏ khai thác bất hợp pháp ở Nigeria xuất hiện ngày càng nhiều. Trớ trêu thay, một trong những lực lượng lao động chính tại đây lại là trẻ em.

Juliet Samaniya chỉ là một trong số khoảng 138 triệu trẻ em trên thế giới trong độ tuổi từ 5 đến 17 đang bị tước đoạt tuổi thơ vì cuộc sống mưu sinh. Đáng lo ngại, 54 triệu em trong số đó phải làm công việc nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Hầu hết các em không được đến trường, tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe và hưởng những quyền cơ bản của trẻ nhỏ.

Những con số nêu trên đã chỉ ra một thực tế nghiệt ngã rằng hàng triệu trẻ em vẫn đang bị từ chối quyền được học, vui chơi, thậm chí đơn giản là được sống đúng với độ tuổi của mình.

Thế giới đạt tiến bộ đáng kể khi từ năm 2000 đến nay, số lao động trẻ em đã giảm từ 246 triệu xuống còn 138 triệu. Châu Á-Thái Bình Dương ghi nhận mức giảm đáng kể nhất, với tỷ lệ lao động trẻ em giảm từ 5,6% năm 2020 xuống còn 3,1%. Tuy nhiên, Giám đốc điều hành UNICEF Catherine Russell chia sẻ, còn nhiều trẻ phải làm việc quần quật trong các hầm mỏ, nhà máy hoặc trên cánh đồng chỉ để sinh tồn. Con số này vẫn quá lớn, tương đương khoảng hai lần tổng dân số Pháp.

Châu Phi cận Sahara là khu vực có tỷ lệ đáng lo ngại nhất, chiếm gần hai phần ba tổng số lao động trẻ em toàn cầu, với khoảng 87 triệu em. Đây không chỉ là những số liệu thống kê mà là một lời cảnh báo. Theo Liên hợp quốc, sở hữu lực lượng dân số trẻ đông đảo hàng đầu thế giới, châu Phi nắm giữ những tiềm năng phát triển to lớn.

Dự kiến, đến năm 2030, khoảng 50% trong tổng số người mới gia nhập lực lượng lao động toàn cầu sẽ đến từ châu Phi. Giáo dục là chìa khóa để thoát nghèo. Vì vậy, nếu những “mầm non tương lai” không được nuôi dưỡng để phát triển đúng cách, chất lượng nguồn lao động tại châu Phi sẽ không được cải thiện, kéo theo vòng luẩn quẩn thất học-đói nghèo tiếp diễn từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh, lao động trẻ em là “kẻ thù” của sự tiến bộ. Năm 2015, Liên hợp quốc đặt mục tiêu chấm dứt tình trạng lao động trẻ em dưới mọi hình thức vào năm 2025. Tuy nhiên, theo báo cáo UNICEF và ILO vừa công bố, dù “giờ G” đã điểm, thế giới vẫn chưa thể hoàn thành mục tiêu. Giới chuyên gia đánh giá, với tốc độ cải thiện chậm chạp như hiện nay, có thể mất tới hàng trăm năm để xóa bỏ vấn nạn này.

Đói nghèo, thất học, xung đột, biến đổi khí hậu là những nguyên nhân hàng đầu khiến nhiều trẻ em trên thế giới bị tước đi tuổi thơ và gồng mình trước gánh nặng mưu sinh. Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) nhấn mạnh, nhiều “điểm nóng” xung đột trên thế giới đang có xu hướng lan rộng thêm, trong khi Trái đất ngày một nóng lên, kéo theo nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lũ, hạn hán, đẩy hàng triệu gia đình tới bờ vực đói nghèo, phải tha hương. Trong bối cảnh đó, nhiều trẻ em buộc phải lựa chọn bỏ học, bắt đầu cuộc sống lao động vất vả.

Để giải quyết nguyên nhân gốc rễ của thực trạng đáng lo ngại nêu trên, UNICEF và ILO kêu gọi các chính phủ mở ra cơ hội để tất cả trẻ em được đến trường, bảo đảm sinh kế cho những gia đình khó khăn, chấm dứt các hình thức bóc lột trẻ nhỏ. Đây được coi là “chìa khóa” quan trọng để thế giới xoay chuyển tình thế, phá vỡ chu kỳ đói nghèo và lao động trẻ em.

PHONG CHÂU