Nho Quan xây dựng nếp sống văn hóa

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo được quan tâm phong trào thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội được phát động sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân. ở cấp huyện Ban chỉ đạo"nếp sống văn hóa" sớm được kiện toàn gồm 15 thành viên ở các xã, thị trấn, các cơ quan, đơn vị cũng thành lập Ban chỉ đạo nếp sống văn hóa ở cơ sở nhằm xây dựng chương trình hành động phù hợp với phong tục tập quán, điều kiện kinh tế  và đặc điểm của từng địa phương.

Do làm tốt công tác tuyên truyền nên trong thâm tâm của  mỗi cán bộ đảng viên và mọi người dân Nho Quan đều mong muốn các đám cưới, đám tang, lễ hội, được tổ chức đơn giản, gọn nhẹ, đỡ tốn kém, phiền hà.

Về việc cưới trong hơn 10 năm qua, ở Nho Quan không còn tình trạng tảo hôn, ép hôn, cản trở hôn nhân tự nguyện. Các lễ thức trong việc cưới đã theo hướng lành mạnh văn minh, tiết kiệm và phù hợp. Khi triển khai quy chế dân chủ ở cơ sở 100% các xã, thị trấn trong huyện đã xây dựng và niêm iết công khai các thủ tục về việc đăng ký kết hôn theo đúng trình tự pháp luật. Những năm qua, ở Nho Quan không có tình trạng cưới mà không đăng ký kết hôn. Trước đây ở nhiều xã có tục"lục lễ mới thành hôn" nay chỉ tiến hành một số bước đơn giản. Đa số các đám cưới được trang trí theo một mẫu thống nhất, đẹp và trang nhã. Việc mời khách dự cưới chỉ trong phạm vi dòng họ, xóm phố thân tình, bạn bè thân thiết ; không mời tràn lan như trước kia nữa. Cỗ trong đám cưới đơn giản, tiết kiệm. Các đám cưới có ăn cỗ cũng chỉ diễn ra trong 1,5 ngày; không có việc ăn 2-3 ngày như trước. Trong đám cưới, tiệc trà, báo hỷ đang có xu hướng phát triển. Nhiều đám cưới đã hạn chế được việc uống rượu, hút thuốc lá, đánh cờ, đánh bạc trong đám cưới. Một số thủ tục như: thách cưới, lễ nạp tài..hầu như không còn. Tình trạng thương mại hóa đám cưới, phô trương đám cưới, lãng phí trong đám cưới đã giảm hẳn.

Về việc tang, trước đây thường có tình trạng gia chủ muốn làm linh đình thể hiện sự chu đáo và lòng biết ơn với người đã chết.Từ khi được quán triệt chỉ thị của Trung ương, của tỉnh, về việc cưới, việc tang; thì các đám tang đã có đổi thay thật sự. Như không để quá 48 tiếng mà chưa an táng. Đa số đồng bào theo đạo thiên chúa hầu hết  bỏ thủ tục đưa xác vào nhà thờ làm lễ. Khu vực miền núi không còn thủ tục bắt tà, trừ ma, lễ lậy 3 ngày như trước. Các đám tang không còn việc ăn uống tràn lan. Nghi lễ cúng giỗ cũng được tổ chức gọn nhẹ, tiết kiệm.

Khi có người qua đời, tùy theo từng đối tượng, tất cả các địa phương đều thành lập ban tang lễ của thôn, xã, huyện. Ban tang lễ cùng với gia đình tang chủ có trách nhiệm lo lắng chu đáo việc tang từ đầu đến cuối, với tinh thần gọn gàng, tiết kiệm, tương trợ đoàn kết cộng đồng. Những người qua đời  trong hoàn cảnh không có gia đình, người thân đứng ra lo liệu, thì chính quyền địa phương, phối hợp với các đoàn thể quần chúng chịu trách nhiệm về đám tang chu đáo. Lễ viếng và lễ đưa tang, được ban tang lễ điều hành trang nghiêm, đúng thủ tục. Việc sử dụng loa, đài, trống, kèn... trong đám tang được chỉ đạo tốt, không sử dụng âm thanh quá to và quá thời gian quy định. Nhiều tập quán tốt đẹp, nghĩa tình tương trợ với người đã khuất, với tang chủ được phát huy, trở thành  việc làm tự giác của mỗi người dân trong làng, trong xóm. Các hình thức tương trợ, giúp đỡ gia chủ như: bò gạo tình nghĩa, đồng tiền tình nghĩa, bó hoa tình nghĩa, việc làm tình nghĩa....phát triển rộng rãi ở hầu hết các xã thị trấn trong huyện làm ấm áp tình làng nghĩa xóm.

Ở Nho Quan không có lễ hội lớn nhưng các lễ hội nhỏ, diễn ra khá phong phú và đa dạng, ở hầu hết các đình, chùa, miếu mạo, phủ, điện thờ...các đối tượng đi lễ và các hình thức lễ cũng phong phú. Tuy nhiên có sự chỉ đạo của huyện, các xã, thị trấn, ở các lễ hội nhỏ này không có hiện tượng mê tín dị đoan như: xem số, xem bói, gọi hồn, yểm bùa, trừ tà trừ ma, lên đồng...Các lễ hội cũng được tổ chức trang trọng, an toàn, tiết kiệm và được gắn với các hoạt động văn hóa thể thao vui chơi lành mạnh.

Có được kết quả trên, trong việc cưới, việc tang và lễ hội là do các cấp ủy đảng, chính quyền của huyện Nho Quan đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát. Nhiều cấp ủy đảng, chính quyền, kiên quyết xử lýnhững cán bộ đảng viên vi phạm quy định của nhà nước, hương ước của làng của xã. Ban chi ủy các thôn xóm cùng với lãnh đạo các thôn, bản đã làm tốt việc thống nhất với các gia đình có việc cưới, việc tang; các thủ từ đình, chùa, miếu, phủ về cách tổ chức lễ tang, cưới hỏi và lễ hội. Các đoàn thể kiên trì làm tốt công tác truyên truyền, vận động để quần chúng nhân dân thực hiện tốt các quy định đã ban hành trong việc cưới, việc tang và lễ hội.

Nho Quan thường xuyên chỉ đạo các cấp ủy đảng, chính quyền tổ chức những đám cưới mẫu, đám tang mẫu để nhân dân thấy rõ cái hay, cái đẹp để họ làm theo. Các làng bản thường xuyên bàn bạc cụ thể để nhân dân tự quyết định những quy định trong việc cưới, việc tang nhằm điều chỉnh các quy ước, hương ước của làng, bản, thôn, xóm sao cho phù hợp.  Nhiều xã trong huyện đã làm tốt  việc bảo tồn có chọn lọc, cải tiến những phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc, loại bỏ những hình thức lỗi thời lạc hậu để có những đám cưới, đám tang, lễ hội văn minh, giữ gìn và phát huy được bản sắc văn hóa dân tộc.

Tuy nhiên, trong việc cưới, việc tang và lễ hội ở Nho Quan cũng còn một số hạn chế đang được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm khắc phục : hình thức tổ chức đám cưới theo kiểu tiệc trà, báo hỷ còn chưa phát triển mạnh, việc đặt vòng hoa ở đài tưởng niệm, trồng cây kỷ niệm ở đường làng, các công sở...chưa trở thành tập quán trong các đám cưới. Về việc tang một số nơi chưa có quy hoạch ổn định về nghĩa trang, tình hình đua đòi, phô trương trong xây cất các phần mộ của các gia đình, dòng họ, ở các lễ hội còn  đốt vàng mã lãng phí tiền của.  

Trần Mạnh Dũng