Nho Quan: Nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn

Chuyện "khát" việc làm ở các xã có tỷ lệ hộ nghèo cao

Xã Thượng Hòa là một trong 9 xã có tỷ lệ hộ nghèo cao của huyện Nho Quan. Nói về nguyên nhân đói nghèo, đồng chí Tống Thị Quỳnh Nhiễu, Bí thư Đảng ủy xã cho biết: Toàn xã có 1.893 hộ với 6.928 khẩu. Vốn là một xã thuần nông, Đảng ủy, UBND xã xác định hướng đi trước mắt là tâp trung lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, vận động nhân dân tích cực chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, đưa những cây, con có giá trị kinh tế cao vào sản xuất. Tuy nhiên, do đặc điểm là vùng chiêm trũng, điều kiện tự nhiên không thuận lợi nên sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn. Tổng diện tích trồng lúa của xã hơn 600 ha thì có gần 40% diện tích lúa ở ngoài đê. Vì vậy, năng suất cây lúa phụ thuộc hoàn toàn vào… ông trời. Năm nào lũ tiểu mãn về sớm thì diện tích lúa ngoài đê coi như mất trắng.

Không thuận lợi trong sản xuất nông nghiệp, nên vấn đề dạy nghề, tạo việc làm cho lao động địa phương luôn được xã xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm giúp bà con xóa đói, giảm nghèo. Đặc biệt, thực hiện Quyết định 1956 của Thủ tướng Chính phủ về Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020, xã đã tiến hành khảo sát nhu cầu học nghề của nhân dân trong xã. Trên cơ sở đó báo cáo với huyện để xây dựng kế hoạch đào tạo nghề phù hợp với lao động địa phương. Tuy nhiên, đến thời điểm này vẫn chưa có nghề nào thực sự phát huy hiệu quả đối với cuộc sống của bà con. "Trước đây, một số doanh nghiệp của tỉnh về mở lớp dạy trồng nấm, đan chiếu trúc, bèo bồng…cho bà con trong xã. Học viên chưa kịp có thu nhập từ nghề thì doanh nghiệp đã … một đi không trở lại. Người nông dân đành phải bỏ nghề vì không thể tự tìm được đầu ra cho sản phẩm"- đồng chí Tống Thị Quỳnh Nhiễu nói. Không có việc làm, đa số lao động địa phương phải ly hương tìm việc. Nam giới thì làm nghề thợ xây đi làm ăn ở các tỉnh miền núi phía Bắc, còn một số chị em phụ nữ đi làm cho các doanh nghiệp ở vùng lân cận. Tuy nhiên, do địa bàn doanh nghiệp đóng ở xa nên nhiều chị em không duy trì được công việc. Từ năm 2012 đến nay, xã không mở thêm được một lớp dạy nghề nào nữa.

Cũng như xã Thượng Hòa, chặng đường giảm nghèo của xã Thanh Lạc cũng bộn bề khó khăn do người lao động không có việc làm lúc nông nhàn. Đã có thời điểm, gia đình bà Vũ Thị Nương ở thôn Mai Xuân trở thành địa điểm để bà con trong xóm tập trung làm nghề đan bèo bồng sau khi được đào tạo nghề. Nhớ lại thời kỳ ấy, ánh mắt bà Nương vẫn lấp lánh niềm vui: "Chỉ sau vài tháng học nghề, người dân Thanh Lạc đã thạo nghề đan chiếu trúc, đan bèo bồng, xuyên hạt cườm… và đã bắt đầu có thu nhập từ các nghề này. Giá trị của một ngày công lao động không cao, chỉ chừng 30-40 nghìn đồng/người/ngày, song cả xóm, cả làng, nhà ai cũng say sưa làm nghề với mong muốn sẽ có được một khoản thu nhập kha khá trang trải cho cuộc sống. Nhưng chỉ vài tháng sau đó, doanh nghiệp không về thu mua sản phẩm nữa. Nghề phụ mai một dần rồi mất hẳn. Không có việc làm thêm, cuộc sống của gia đình tôi rất khó khăn".

Cũng vì không có việc làm thêm, như nhiều hộ gia đình khác, ông Đinh Văn Điền ở thôn Mai Xuân đầu tư xây dựng chuồng trại để chăn nuôi lợn. "Việc chăn nuôi nhiều rủi ro lắm. Mấy năm trước, gia đình tôi đã lao đao vì giá lợn xuống thấp kỷ lục. Còn vừa qua, cả chuồng gồm 20 con lợn chừng 40kg/con đang thời lớn nhanh đã bị nhiễm dịch tả lợn châu Phi. Khoản tiền Nhà nước hỗ trợ cũng chỉ vớt vát một phần chi phí tiền giống, tôi còn bị "âm" vào cả chục triệu đồng tiền thức ăn chăn nuôi. Vợ chồng tôi đều cao tuổi, không muốn chăn nuôi lợn nữa vì ngoài tính rủi ro cao, nuôi lợn trong khu dân cư cũng không phù hợp vì ô nhiễm môi trường. Nhưng vì không có việc làm, chúng tôi đành phải mạo hiểm vậy"- ông Điền nói.

Ông Nguyễn Việt Hồng, cán bộ lao động xã Thanh Lạc cho biết, hiện nay, tỷ lệ hộ nghèo của xã còn 7,99%. Con số này là thách thức lớn cho tiến độ về đích nông thôn mới của xã mà trước mắt vẫn chưa biết "gỡ" bằng cách nào.

Đào tạo nghề gắn liền với giải quyết việc làm

Theo lãnh đạo Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Nho Quan, trên cơ sở Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, UBND huyện Nho Quan cũng đã xây dựng Đề án về việc đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020 với mục tiêu cụ thể, mỗi năm bình quân đào tạo nghề cho từ 1.800-1.900 lao động (khoảng 2,2% dân số trong độ tuổi lao động), trong đó dạy nghề phi nông nghiệp cho 1.200 lao động, dạy nghề nông nghiệp cho 600 lao động.

Để thực hiện được mục tiêu này, huyện Nho Quan đã làm chắc công tác khảo sát nhu cầu học nghề, thị trường lao động, đồng thời đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về công tác học nghề thông qua các hội nghị chuyên đề, hội nghị lồng ghép công tác chuyên môn. Đặc biệt, hàng năm, UBND huyện phối hợp với Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh tổ chức các phiên giao dịch việc làm lưu động, qua đó cấp phát tờ rơi cho nhân dân các xã, thị trấn, nhất là ở các xã vùng xa để tuyên truyền về công tác dạy nghề, phối hợp chặt chẽ với các cơ sở dạy nghề tuyển sinh, đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu thực tế của địa phương. Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục nghề nghiệp được củng cố về số lượng, nâng cao về chất lượng. Cùng với việc tổ chức các lớp học, huyện cũng tăng cường hoạt động giám sát nhằm phát hiện và kịp thời chấn chỉnh các sai sót, hạn chế trong quá trình đào tạo…

Kết quả, trong 9 năm qua (2010-2019), toàn huyện đã thực hiện được 50 đề án với 5.259 lao động đã được đào tạo với tổng kinh phí trên 5,6 tỷ đồng. Trong đó, giai đoạn mạnh mẽ nhất là năm 2010, 2011 với việc thực hiện được 23 đề án, đào tạo nghề cho gần 2.000 học viên với tổng kinh phí trên 3 tỷ đồng. Trong đó, có 2 đề án dành cho trên 500 lao động nghèo, tập trung nhiều vào các nghề đính hạt cườm, đan bèo bồng, trồng nấm… Tuy nhiên, hiệu quả của công tác đào tạo nghề lại không thể hiện ở những con số học viên, số nghề được dạy. Mặc dù chưa có thống kê cụ thể, nhưng qua tìm hiểu thực tế cho thấy, không có nhiều địa phương, không có nhiều nghề duy trì được cho đến hiện nay. "Học nghề nhưng không duy trì được nghề đã học"- thực trạng này đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác đào tạo nghề của huyện trong giai đoạn gần đây. Cụ thể như năm 2015, huyện không tổ chức được lớp đào tạo nghề phi nông nghiệp nào do không tuyển được học viên.

Đồng chí Nguyễn Phương Thiệu, Phó phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Nho Quan cho biết thêm, trước những khó khăn chung trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Nho Quan đã tham mưu cho UBND huyện xây dựng kế hoạch, tạo hướng đi mới trong công tác đào tạo nghề. Cụ thể, thay vì đưa về những nghề mới, phụ thuộc vào thị trường thì huyện tuyên truyền, vận động, tư vấn cho các xã, thị trấn lựa chọn chính những nghề truyền thống của địa phương để đào tạo. Nhằm giúp cho bà con nâng cao năng suất, chất lượng, tay nghề để tạo ra các sản phẩm đủ sức cạnh tranh và có chỗ đứng riêng trên thị trường. Với phương châm đó, năm 2016, huyện tổ chức được 2 lớp dạy nghề xây dựng dân dụng cho lao động xã Phú Lộc và Xích Thổ. Năm 2018, dạy nghề mộc dân dụng cho lao động xã Sơn Hà, kỹ thuật xây dựng cho lao động xã Xích Thổ và may công nghiệp cho lao động xã Gia Sơn. Năm 2018, huyện chỉ tổ chức được một số lớp dạy nghề nông nghiệp…

Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp trước mắt. Bởi không phải địa phương nào cũng có nghề truyền thống, và không phải người dân nào cũng có khả năng học và làm những nghề truyền thống đó. Để công tác đào tạo nghề gắn liền với giải quyết việc làm một cách lâu dài, bền vững sẽ là một mục tiêu lớn mà huyện Nho Quan đặt ra và quyết tâm làm trong thời gian tới. Song, để thực hiện được thì chỉ có nỗ lực của các ngành chức năng không thôi vẫn chưa đủ. Trong chặng đường gian nan này rất cần có sự đồng hành, chung tay, góp sức và trách nhiệm cao của những doanh nghiệp thực sự có tâm, có tầm.

Đào Hằng