Đồng chí Bùi Việt Thắng, Phó Giám đốc Ban Quản lý quần thể danh thắng Tràng An cho biết: Dự án tu bổ, tôn tạo di tích đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và đền thờ vua Lê Đại Hành được UBND tỉnh Ninh Bình phê duyệt tại Quyết định số 856/QĐ-UBND ngày 20/11/2013 và phê duyệt điều chỉnh, bổ sung tại Quyết định số 1469/QĐ-UBND ngày 31/12/2015 với tổng mức đầu tư được duyệt là 31.361 triệu đồng. Công trình được triển khai thực hiện nhằm mục tiêu gìn giữ, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích, góp phần lưu giữ và giáo dục truyền thống yêu quê hương, đất nước và khơi dậy niềm tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ, đồng thời phục vụ nhu cầu tham quan du lịch, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân.
Các hạng mục chính gồm: Tu bổ, tôn tạo sân gạch, đường nội bộ bằng gạch bát, bó vỉa đường, lắp đặt hệ thống chiếu sáng sân vườn, chỉnh trang và hoàn thiện toàn bộ khu vực bên trong tường rào di tích đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và đền thờ vua Lê Đại Hành. Tu bổ Nghi môn Nội, Nghi môn Ngoại của cả hai ngôi đền. Tu bổ nhà Khải Thánh, hậu cung nhà Khải Thánh, nhà Bia tưởng niệm Lý Công Uẩn, nhà Trưng bày và cổng chính (đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng). Tu bổ nhà Tả vu, nhà Hữu vu, nhà Từ vũ, nhà Bia tả, nhà Bia hữu và nhà Ban Quản lý di tích (trong khuôn viên đền thờ vua Lê Đại Hành)...Các hạng mục tu bổ trên đều được tiến hành hạ giải toàn bộ, thay thế và sửa chữa các cấu kiện gỗ bị mối mọt, thay một phần ngói mái, trát vá tường, hoa văn trang trí, các con giống trên mái, bó vỉa hè và lát nền gạch bát thay thế gạch cũ đã lún nứt. Công trình khởi công từ cuối năm 2014 và đến nay các hạng mục đã hoàn thành phục vụ khách tham quan du lịch và nhu cầu văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân.
Tại Khánh An-Yên Khánh có Đền Tam Thánh chùa Yên Lữ cũng nằm trong danh sách các công trình được tu bổ, tôn tạo có tổng mức đầu tư gần 15 tỷ đồng và được khởi công từ tháng 2 năm 2016. Đền Tam Thánh là nơi thờ phụng 3 vị tướng đã có công xây dựng nên Nhà nước Đại Cồ Việt, trong đó có tướng quân Đinh Điền, một trong tứ trụ của Triều đình. Các hạng mục tu bổ là: Hậu cung đền Tam Thánh; tiền tế đền Tam Thánh; tiền đường hậu cung chùa Yên Lữ; nhà bếp, nhà vệ sinh; sân, đường, am hóa vàng... Dự kiến việc tu bổ sẽ hoàn thành vào trung tuần tháng 4/2018...Đây là những công trình dự kiến gắn biển chào mừng Kỷ niệm 1050 năm Nhà nước Đại Cồ Việt và Lễ hội Hoa Lư vào tháng 4 năm 2018.
Đền Thung Lau (xã Gia Hưng, Gia Viễn). Ảnh: Hoàng Anh
Việc tu bổ, tôn tạo đền Vối là một hạng mục thuộc Dự án nạo vét tuyến giao thông thủy Bích Động - Hang Bụt và Thạch Bích - Thung Nắng (do Sở Du lịch làm chủ đầu tư). Công trình có tổng mức đầu tư khoảng 21 tỷ đồng. Tương truyền, đền Vối là nơi thờ cúng, tưởng niệm vị thần Hộ Quốc Đại Vương đã hiển linh giúp nhà Trần đánh thắng quân Nguyên Mông xâm lược lần thứ nhất. Di tích còn là nơi thờ cúng các nhân vật thần linh mà trong tiềm thức của nhân dân là những vị thần luôn phù giúp cho cuộc sống ấm no hạnh phúc. Tại đây còn lưu giữ được các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể quý giá. Theo những bản sắc phong còn lưu giữ lại, đền Vối còn là nơi thờ cúng, tưởng niệm Hoàng hậu Nữ Oa Bổ thiên và thần Đông Hý Đông Hải- những vị thần có công trong chống giặc ngoại xâm. Đền Vối thuộc loại hình di tích lịch sử-văn hóa cấp tỉnh; tọa lạc trên một khu đất rộng 290m2. Đây là một công trình kiến trúc cổ, được xây dựng theo kiểu tiền đao hậu đốc, với tổng chiều dài 6,40m, chiều rộng 4,15m. Di tích quay hướng Tây Nam nằm tách biệt với khu dân cư, phía sau tựa núi Hang Vàng, phía trước là sông Lóng Trai...
Qua thời gian, di tích đã bị xuống cấp nghiêm trọng, phần lớn những hạng mục của đền đã mất theo thời gian, chỉ còn phần hậu cung có diện tích rất nhỏ nhưng cũng đã bị xuống cấp. Trước thực trạng đó, UBND tỉnh đã cho phép tu bổ, tôn tạo di tích này. Các hạng mục thực hiện là: Tu bổ, tôn tạo chính từ theo nguyên trạng (tổng diện tích mặt bằng 32,2m2) với việc bảo quản, phục hồi các cấu kiện, chi tiết kết trúc có giá trị nghệ thuật - lịch sử, đảm bảo tính nguyên gốc của di tích; tu bổ, tôn tạo Bàn đá ngoài trời, giữ lại tối đa các cấu kiện đá gốc, đục chạm hoa văn chân đế theo nguyên mẫu; tu bổ nhà Tiền Tế với diện tích khoảng 42,5m2 được bố trí làm 3 gian 2 dĩ; xây dựng nhà Tả Mạc, Hữu Mạc với diện tích khoảng 49m2 mỗi nhà; xây dựng nhà khách diện tích 86m2 làm 5 gian 2 dĩ; xây dựng chòi nghỉ chân diện tích 23,5m2 hình thức 2 tầng mái với 8 mặt mái kiến trúc theo lối mở cổ truyền; xây dựng nghi môn theo lối kiến trúc tứ trụ độc lập bằng đá xanh nguyên khối với 4 trụ đá; xây dựng am hóa vàng, bình phong đá và nhà vệ sinh cho di tích; đồng thời tu bổ, tôn tạo tổng thể cảnh quan và hạ tầng kỹ thuật, cây xanh, điện chiếu sáng, tường rào, lan can đá... của di tích. Công trình hiện đang được hoàn thiện về thủ tục xây dựng cơ bản và dự kiến sẽ tiến hành khởi công vào đầu tháng 4/2018... Đây là một trong số các công trình sẽ được gắn biển khởi công xây dựng nhân dịp kỷ niệm 1050 năm Nhà nước Đại Cồ Việt.
Được biết còn nhiều hạng mục, công trình đã, đang và sẽ được đầu tư, tu bổ tôn tạo: Khu lăng mộ vua Đinh Tiên Hoàng, khu lăng mộ vua Lê Đại Hành; khu lăng mộ Định Quốc Công Nguyễn Bặc; đình Ngô Khê Hạ; đền Thung Lau; đường phía Tây Nam thuộc hệ thống đường bao hào nước bảo vệ cho Cố đô Hoa Lư; đường vào đền Đinh-Lê (từ Bưu điện Trường Yên đến cổng phía Bắc); hệ thống chiếu sáng khu di tích Cố đô Hoa Lư...
Đinh Chúc