Người Ninh Bình làm giàu trên đất Tây Nguyên

Quá khứ gian nan

Ông Phan Sĩ Bình, Giám đốc Công ty Cao su Chư Prông, người ở xã Khánh Ninh (huyện Yên Khánh) nhớ lại, đầu năm 1977, theo thỏa thuận giữa 2 tỉnh cũ là Gia Lai - Kon Tum và Hà Nam Ninh, vài chục cán bộ, công nhân của Nông trường Đồng Giao đi tiền trạm để xây dựng vùng kinh tế mới; sau đó là gần 4.000 người ở các huyện Yên Khánh, Yên Mô, Kim Sơn và thị xã Tam Điệp vào theo. Họ rời quê hương để mưu cầu một cuộc sống mới no đủ hơn. Nhưng rừng núi hoang vu, suối sông, vắt muỗi và bom mìn của chiến tranh để lại... đã làm cho rất nhiều người nản chí, chỉ còn vài trăm người bám trụ.  Chị Phạm Thị Na, người đến đây từ khi mới 16 tuổi, bây giờ đã là đội trưởng sản xuất số 10, Nông trường Thống Nhất bồi hồi nhớ lại: "Khó khăn, gian khổ quá, nhất là chứng kiến những cái chết thương tâm do khai hoang giẫm phải bom mìn, tôi cũng súyt nữa thì bỏ về. Không ngờ đến hôm nay, cuộc đời đã thay đổi cũng chính nhờ vùng đất đầy gian khó này"...

Những công nhân ở Nông trường Đồng Giao, những người ở vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng chỉ quen chuyên canh cây lúa và hoa màu nay làm quen với việc trồng cây cao su nên còn nhiều lúng túng, bỡ ngỡ... Nông trường cao su Chư Prông đã được thành lập giữa năm 1977, và sau đó hơn 2.000 ha cao su mới trồng đã phải thanh lý một nửa vì không phát triển được. Nhưng như lời ông Mai Khắc Tuấn, Trưởng Phòng Tổ chức - cán bộ của Công ty tâm sự: Dù gian khổ đến mấy và còn rất ít người ở lại, chúng tôi vẫn vững vàng trụ lại, bám đất, bám rừng để trồng cây cao su như nghị quyết của chi bộ đã xác định.

Xanh lại miền rừng

Ông Lương Văn Quý, Phó Bí thư Đảng ủy Công ty nhắc lại câu thành ngữ "Trong cái khó ló cái khôn" và đúng là như vậy. Bằng hợp sức tổng lực của Công ty và đồng bào các dân tộc nơi đứng chân, Công ty đã huy động vốn, sức lao động nhàn rỗi của người dân, người góp công, người góp của để phát triển mô hình cao su gia đình; thực hiện đúng quy trình kỹ thuật trồng và chăm sóc vườn cây, quản lý kinh tế chặt chẽ và khoa học. Đơn vị đã chuyển bại thành thắng, lấy lại niềm tin cho người lao động.

Những biến cố, thăng trầm ở vùng đất sâu rừng thẳm này nay đã tươi non, xanh thẳm của cao su bạt ngàn. Trong tròn 30 năm ấy, sức của con người kỳ diệu quá. Gần 2.000 cán bộ, công nhân của Công ty, trong đó có nhiều người quê Ninh Bình đã lập nên một kỳ tích của thời kỳ mới và hôm nay đơn vị đã có gần 6.600 ha cao su trải dài dọc miền biên giới, gần 200 ha cà phê với 5 nông trường: Thống Nhất, Thanh Bình, Đoàn Kết, Suối Mơ, Hòa Bình và nhiều xí nghiệp trực thuộc, trong đó có nhà máy chế biến mủ cao su công suất trên 7.000 tấn/năm; 1 nhà máy chế biến phân hữu cơ vi sinh công suất 5.000 tấn/năm.

Trong 10 năm (từ 1997-2006), Công ty luôn bảo tồn và phát triển được vốn sản xuất, kinh doanh. Năm 1997 có trên 24,4 tỷ đồng thì đến năm 2007 đạt gần 122 tỷ đồng, tăng gấp 5 lần. Tổng doanh thu đạt trên 643 tỷ đồng; lợi nhuận đạt trên 181 tỷ đồng; nộp ngân sách trên 96 tỷ đồng. Thu nhập bình quân của người lao động trong Công ty là 3,8 triệu đồng/tháng. Bây giờ, Công ty cao su Chư Prông đã trở thành một vùng quê giàu có. Nhiều ngôi nhà mới được xây theo kiểu hiện đại. Cơ sở hạ tầng với điện, đường, trường, trạm và các dịch vụ, thương mại hiện đại... được xếp vào loại bậc nhất so với các huyện ở Tây Nguyên

Giúp đồng bào các dân tộc cùng tiến bước

Giám đốc Công ty Phan Sĩ Bình khẳng định: "ở địa bàn chiến lược này, việc đưa đồng bào dân tộc thiểu số vào làm công nhân cao su là đúng đắn và cần thiết". Ngay từ năm 1984, Công ty đã thu nhận hàng trăm người dân tộc Ja Rai ở các xã lân cận vào làm công nhân của Công ty. Đến nay, Công ty đã có gần 900 công nhân là người Ja Rai ở 42 buôn làng của 11 xã trong huyện, chiếm 41% tổng số công nhân của Công ty. Riêng ở Nông trường Hòa Bình có đến gần 92% công nhân là người Ja Jai, hoặc ở Nông trường Suối Mơ tỷ lệ này là 77%.  Công ty đầu tư hàng chục tỷ đồng làm 100 km đường cấp phối, 19 km đường nhựa, 10 km đường điện trung hạ thế; trung tâm y tế 30 giường bệnh, rồi trường học từ thị trấn đến các buôn làng... cho bà con. Cho bà con vay vốn không lấy lãi để làm nhà ở kiên cố, ưu tiên về việc làm, định mức đầu tư, đơn giá tiền lương... rồi xóa mùa chữ, bổ túc văn hóa từ lớp 1 đến lớp 5 cho trên 500 người Ja Rai ở các xã. Lương bình quân của công nhân người dân tộc thiểu số đạt gần 3,6 triệu đồng/tháng và rất nhiều hộ đồng bào dân tộc ở Công ty có thu nhập trên 100 triệu đồng/năm, cuộc sống rất khá giả. Theo Giám đốc Phan Sĩ Bình, việc chuyển giao kỹ thuật cho người dân tộc thiểu số làm cao su chính là điều kiện và cơ hội cho bà con, về lâu dài sẽ trở thành một thế hệ công nhân mới - những người chủ thật sự để làm giàu ngay trên mảnh đất Chư Prông giàu truyền thống cách mạng của mình.

Mùa xuân, tôi đi trong miên man giữa núi rừng cao su Chư Prông xanh thẳm mà lòng người phấn chấn và nghĩ về công cuộc đổi mới thật là kỳ diệu. Cao su đã ngút ngàn xanh bên dãy núi Chư Prông, các con suối Ia Đrăng, Ia Mơ, Ia Boòng. Cạnh dòng thác Xung Queeng thơ mộng là nhà máy chế biến mủ cao su của Công ty ngày đêm rộn rã, hối hả cho ra những tấn mủ cốm làm đổi đời những chủ nhân của nó.

Tây Nguyên đêm cuối năm. Thả bộ giữa lòng Công ty như trong một thành phố, tôi nghe rõ âm thanh của Đài tiếng nói Việt Nam phát ra từ chiếc loa dọc đường đi về thị trấn Ia Đrăng bài hát của nhạc sĩ Nguyễn Cường, trong đó có những câu nói về chính mảnh đất này: "Anh muốn sống bên em trọn đời, như núi Chư Prông khát khao mặt trời, mặt trời của em, tình yêu của em - mùa xuân ơi".

Nguyễn Văn Chiến