Hiện không khó để tìm hiểu và bắt gặp các hình thức giới thiệu cho vay bằng tín chấp, vay trả góp, cầm cố đăng ký xe… với những thủ tục đơn giản, giải ngân nhanh, thậm chí có những món tiền được vay với số tiền lớn, lãi suất cao chỉ bằng tờ giấy viết tay giữa người cho vay và người cần vay.
Trong vai người cần vay tiền, tôi được người quen giới thiệu cho chị H, chuyên kinh doanh dịch vụ cầm đồ, môi giới nhà đất và cho vay nặng lãi ở phường Nam Bình, thành phố Ninh Bình.
Sau khi hỏi địa chỉ nhà ở, nhu cầu số tiền muốn vay, chị H cho biết, hiện chị đang cho vay với lãi suất 10%/tháng (có nghĩa là gấp gần chục lần so với lãi suất của ngân hàng), cụ thể là, nếu tôi vay 50 triệu đồng, mỗi tháng sẽ phải trả 5 triệu đồng, tiền lãi phải trả vào đầu mỗi tháng...
Theo đại diện lực lượng chức năng, hiện nay tình trạng "tín dụng đen" xuất hiện khá nhiều. Khi vay thì thủ tục rất đơn giản (thường chỉ thông qua cam kết mà không cần tài sản thế chấp), nhưng nếu không trả lãi đúng hẹn, các đối tượng thường hăm dọa, đánh đập nạn nhân… ép trả nợ.
Việc xử lý các đối tượng cho vay nặng lãi gặp khó khăn do con nợ không tố giác. Thường thì vụ việc chỉ vỡ lở khi đối tượng cho vay nặng lãi có hành vi bắt người trái pháp luật, hoặc cưỡng đoạt tài sản.
Trước thực trạng trên, lực lượng chức năng cũng đã tập trung triển khai thực hiện các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tài chính, tiền tệ nói chung và hoạt động "tín dụng đen" nói riêng; tuy nhiên, việc triển khai kiểm tra, quản lý, ngăn chặn các hoạt động này mới còn có khó khăn.
Nhằm tăng cường công tác quản lý, chủ động phòng ngừa và đấu tranh có hiệu quả với các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động "tín dụng đen", kinh doanh dịch vụ cầm đồ, UBND tỉnh vừa ban hành Chỉ thị số 10, ngày 4/11/2016 về "Tăng cường công tác quản lý, phòng ngừa, đấu tranh với vi phạm pháp luật trong hoạt động "tín dụng đen" và kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên địa bàn tỉnh".
Chỉ thị nêu rõ, thời gian qua, tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật có nhiều diễn biến phức tạp; trong đó nổi lên là hoạt động của các đối tượng lợi dụng kinh doanh dịch cụ cầm đồ để cho vay lãi nặng, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có và hoạt động "tín dụng đen" với đặc trưng cơ bản là vay và cho vay tiền không thông qua hệ thống ngân hàng hay tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính chính thức.
Thủ đoạn của các đối tượng trên là lợi dụng tâm lý hám lợi nhuận của người dân để huy động vốn với số lượng lớn rồi bỏ trốn nhằm chiếm đoạt tài sản hoặc dưới danh nghĩa các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ để cho vay lãi nặng, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có.
Ngoài ra, các đối tượng còn tổ chức phát, dán tờ rơi tại các địa điểm công cộng nhằm lừa người dân vay tiền với lãi suất cao, đến khi không có khả năng chi trả chúng sẽ đe dọa, khủng bố tinh thần, đánh đập, cưỡng đoạt tài sản của nạn nhân.
Hệ lụy của "tín dụng đen", lợi dụng kinh doanh dịch vụ cầm đồ để cho vay lãi nặng, tiêu thụ tài sản phạm pháp là rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến lĩnh vực tài chính, ngân hàng, đồng thời là điều kiện phát sinh, gia tăng của hàng loạt các loại tội phạm khác; là nguồn phát sinh, hình thành các băng, ổ nhóm tội phạm hoạt động mang tính côn đồ, bạo lực, gây mất an ninh trật tự tại địa phương.
Trước thực tế đó, Chỉ thị số 10 của UBND tỉnh yêu cầu đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong việc chấp hành chính sách tài chính, quy định của pháp luật về giao dịch, vay mượn, huy động, sử dụng vốn an toàn…
Đồng thời yêu cầu các đơn vị liên quan như Công an tỉnh, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh tỉnh Ninh Bình, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, Sở Giáo dục và Đào tạo, Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật các cấp, Viện kiểm sát, Tòa án nhân dân, UBND các huyện, thành phố… phối hợp, chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả Chỉ thị, nắm chắc tình hình, kịp thời phát hiện và tập trung đấu tranh triệt phá các đối tượng, ổ nhóm có các hoạt động vi phạm pháp luật, giữ vững an ninh trật tự, đem lại cuộc sống bình yên cho nhân dân.
Hạnh Chi