Nam Định xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu: Thành tựu toàn diện – Nền tảng cho tỉnh mới

Giai đoạn 2021–2025 đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ của tỉnh Nam Định trong triển khai thực hiện Nghị quyết 06-NQ/TU ngày 18/6/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao, kiểu mẫu. Với tầm nhìn chiến lược, cách làm bài bản, sáng tạo, quyết liệt và bền bỉ, tỉnh Nam Định đã không chỉ tạo đột phá trong tái cấu trúc toàn diện nông thôn mà còn định hình vai trò dẫn đầu trong xây dựng NTM kiểu mẫu khu vực đồng bằng sông Hồng. 

Đổi mới tư duy lãnh đạo – Huy động tổng lực hệ thống chính trị và sức dân

Ngay sau khi Nghị quyết 06-NQ/TU được ban hành, cả hệ thống chính trị tỉnh đã vào cuộc đồng bộ, quyết liệt và có chiều sâu. Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh kịp thời cụ thể hóa bằng loạt văn bản chỉ đạo, từ nghị quyết, kế hoạch đến các quyết định điều hành, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thống nhất và minh bạch cho triển khai chương trình. Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh trực tiếp chỉ đạo, tổ chức các đoàn công tác bám sát cơ sở, tháo gỡ khó khăn cho các địa phương, nhất là các tiêu chí khó như môi trường, y tế, an ninh trật tự, chuyển đổi số. 100% cấp huyện, xã, thị trấn đều ban hành nghị quyết chuyên đề và phát động phong trào “Chung sức xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu”. Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội tích cực tuyên truyền, giám sát, tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng trong nhân dân. Cấp ủy, chính quyền các cấp xác định đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên, gắn với tiêu chí đánh giá cán bộ. Bộ máy chỉ đạo được kiện toàn đồng bộ; các ban quản lý, ban giám sát cộng đồng, ban phát triển thôn/xóm hoạt động hiệu quả. Văn phòng Điều phối NTM các cấp phát huy vai trò trung tâm, tham mưu xuyên suốt, liền mạch cho chương trình.

Với quan điểm “quy hoạch đi trước, hạ tầng là nền tảng”, Nam Định đã hoàn thành Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2050, đồng thời đẩy nhanh tiến độ lập, điều chỉnh quy hoạch vùng huyện, xã, thị trấn, quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết, đảm bảo đồng bộ, liên ngành, kết nối liên vùng, đúng định hướng phát triển kinh tế, đô thị hóa và công nghiệp hóa nông thôn. Trên cơ sở đó, toàn bộ hệ thống hạ tầng được triển khai nâng cấp, đầu tư mạnh mẽ: 100% xã có đường ô tô đến trung tâm, giao thông liên xã – liên huyện – liên tỉnh được mở rộng. Hệ thống thủy lợi, điện, y tế, giáo dục, văn hóa được cải tạo hiện đại, thông minh hóa, cơ bản đạt tiêu chí NTM nâng cao. Thương mại nông thôn, cấp nước sạch, môi trường, cụm công nghiệp, nhà ở được đầu tư đồng bộ; tỷ lệ nhà kiên cố đạt 99,99%, hướng đến xóa hoàn toàn nhà tạm, dột nát trước ngày 1/7/2025. Chuyển đổi số được đẩy mạnh trên toàn hệ thống: 100% xã có phần mềm quản lý văn bản điện tử, họp trực tuyến; dịch vụ công trực tuyến đạt tỷ lệ giải quyết hồ sơ trên 97%. 18 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu nổi trội về chuyển đổi số, đi đầu cả nước.

Điểm đặc biệt là quá trình đầu tư xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu ở tỉnh không dựa hoàn toàn vào ngân sách Nhà nước, mà huy động sức dân toàn diện, sáng tạo. Từ tháng 6/2021 đến tháng 3/2025, gần 40 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư được huy động trực tiếp cho chương trình; ngoài ra, còn có 220 nghìn tỷ đồng vốn tín dụng thương mại đầu tư sản xuất, gần 390 nghìn ngày công, 543 nghìn m² đất do người dân hiến tặng. Phong trào thi đua “Nam Định chung sức xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu” không chỉ là khẩu hiệu mà đã trở thành động lực lan tỏa, cụ thể hóa phương châm “Dân cần, dân biết, dân bàn, dân làm, dân giám sát, dân thụ hưởng” thành hành động thực tiễn.

Thành tựu toàn diện – Tầm nhìn xa cho phát triển tỉnh mới hợp nhất

Kế thừa kết quả đạt được từ giai đoạn trước, trong đó Nam Định là một trong hai tỉnh đầu tiên cả nước được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM năm 2019, giai đoạn 2021–2025 tiếp tục chứng kiến sự bứt phá mạnh mẽ với GRDP tăng bình quân 7,5%/năm, nhiều năm vượt mốc 9%, cùng sự hình thành 5 hành lang phát triển kinh tế - kỹ thuật - đô thị - nông thôn chiến lược, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia.

Tính đến nay, toàn tỉnh có 143/146 (97,9%) xã đạt chuẩn NTM nâng cao vượt 47,9% mục tiêu Nghị quyết; trong đó có 54/146 (37%) xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu vượt 12% chỉ tiêu và 9/15 (60%) thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh. 3 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao (huyện Giao Thủy đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2023, huyện Trực Ninh và huyện Xuân Trường đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2024). Các địa phương như Hải Hậu hướng tới huyện NTM kiểu mẫu toàn diện; Giao Thủy triển khai mô hình kiểu mẫu về giáo dục, chuyển đổi số. Bốn nhóm chỉ tiêu trọng yếu của nghị quyết đều đạt và vượt, khẳng định tính khả thi, bền vững và bài bản trong phương thức tổ chức. Bên cạnh kinh tế, các lĩnh vực văn hóa, xã hội được quan tâm đồng bộ. Văn hóa, thể thao quần chúng sôi nổi, hàng nghìn thiết bị tập luyện thể thao ngoài trời được lắp đặt ở các khu dân cư. Giáo dục và đào tạo được đầu tư bài bản; 20 xã đạt NTM kiểu mẫu về giáo dục. Y tế cơ sở nâng cấp, bảo hiểm y tế đạt 93,55%; 4 xã nổi trội về y tế. Giảm nghèo bền vững: tỷ lệ hộ nghèo còn 0,95%, cận nghèo còn 2,34% vào năm 2024. Chính quyền cơ sở được củng cố mạnh mẽ, chuyển đổi số toàn diện. Quốc phòng, an ninh vững chắc, với 152 mô hình “camera an ninh”, xử lý gần 1.000 vụ việc; 2 xã được công nhận NTM kiểu mẫu nổi trội về an ninh trật tự.

Đặc biệt, người dân chủ động tái cơ cấu sản xuất, áp dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp: hơn 3.390 lao động được đào tạo nghề; 220 nghìn tỷ đồng vốn tín dụng từ dân và doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất. Trên lĩnh vực trồng trọt, người dân tự giác chuyển đổi mô hình canh tác, áp dụng giống mới, kỹ thuật tiên tiến như cơ giới hóa, nông nghiệp chính xác, nông nghiệp hữu cơ. Hơn 400 mô hình “cánh đồng lớn”, hàng nghìn ha đất chuyển đổi mục đích sử dụng hiệu quả, hơn 4.000ha sản xuất được cấp mã số vùng trồng là kết quả từ ý chí đổi mới và năng lực thích ứng của chính người nông dân. Trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản, bà con chủ động đầu tư trang trại theo hướng an toàn sinh học, ứng dụng công nghệ hiện đại, liên kết theo chuỗi. Sản lượng và chất lượng đều tăng cao, nhiều sản phẩm đủ điều kiện xuất khẩu, góp phần không nhỏ vào tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp tỉnh nhà. Với 390 hợp tác xã (HTX) nông nghiệp đang hoạt động (330 HTX vận hành hiệu quả), người dân không chỉ là thành viên mà còn trở thành người đồng kiến tạo và quản lý trong các chuỗi giá trị nông sản. Phong trào phát triển các sản phẩm địa phương theo tiêu chuẩn OCOP, ứng dụng công nghệ cao, liên kết với doanh nghiệp được hưởng ứng nhanh chóng. Nhờ đó, đến nay tỉnh có 534 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên (trong đó, có 1 sản phẩm 5 sao; 3 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 65 sản phẩm 4 sao, 465 sản phẩm 3 sao). Hệ thống 115 cửa hàng giới thiệu và bán nông sản an toàn được thiết lập, mở rộng kênh phân phối hiện đại, giúp nông sản địa phương từng bước “chinh phục” thị trường trong nước và quốc tế.

Không chỉ làm kinh tế, người dân còn đồng hành bảo vệ và xây dựng môi trường sống xanh – sạch – đẹp. Toàn tỉnh có 2.731km đường hoa; 82% chất thải rắn được phân loại tại nguồn; 98% rác sinh hoạt được xử lý đúng quy định. Công tác cải tạo cảnh quan ở các làng quê, bảo vệ môi trường tại các làng nghề đã được các ngành, địa phương quan tâm, từ đó kết nối, thiết lập, phát triển các tour du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm, tìm hiểu văn hóa làng nghề thúc đẩy phát triển bền vững ngành công nghiệp “không khói”, đem lại thu nhập ổn định cho người dân và góp phần bảo tồn văn hóa bản địa, xây dựng lối sống thân thiện hài hòa bền vững với thiên nhiên. Nam Định có 142 làng nghề và làng có nghề, trong đó 80 làng đã được công nhận. Hiện nay, hoạt động du lịch nông thôn với các sản phẩm du lịch cộng đồng, trải nghiệm nông nghiệp nông thôn đã hình thành, phát triển chủ yếu tại các huyện Giao Thủy (mô hình du lịch cộng đồng tại HTX du lịch sinh thái cộng đồng Giao Xuân, HTX du lịch Khang Tường, du lịch trải nghiệm Bảo tàng Đồng quê), Hải Hậu (mô hình du lịch cộng đồng Ecohost Hải Hậu) và Vụ Bản (mô hình du lịch trải nghiệm cộng đồng tại Khu du lịch sinh thái núi Ngăm). Bên cạnh đó còn có một số điểm du lịch có sự tham gia của người dân như một số các làng nghề: làng hoa cây cảnh Vị Khê, rối nước Hồng Quang (Nam Trực), ươm tơ Cổ Chất (Trực Ninh), làng kèn đồng Phạm Pháo (Hải Hậu), làng nghề làm muối Bạch Long (Giao Thủy). Các địa chỉ này đều có website riêng, sử dụng mạng xã hội facebook, zalo, tiktok... để cập nhật thông tin, quảng bá hình ảnh hoặc quảng bá, xúc tiến du lịch… Các điểm du lịch cộng đồng bước đầu đã có sự liên kết với các công ty lữ hành trong và ngoài tỉnh để mở rộng thị trường, nghiên cứu, phát triển sản phẩm đặc trưng của địa phương thu hút khách du lịch tham quan, trải nghiệm.

Theo đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Trần Anh Dũng, những thành quả trên bắt nguồn từ tư duy đổi mới, sự lãnh đạo quyết liệt của tỉnh và sự đồng thuận mạnh mẽ trong nhân dân. Lợi thế lớn nhất của Nam Định không chỉ là tiềm lực hay quy hoạch, mà chính là niềm tin xã hội, cụ thể hóa bằng phong trào “Nam Định chung sức xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu”.

Xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu không còn là đích đến mà trở thành hành trình kiến tạo tương lai, nơi người dân là trung tâm, đồng hành cùng Đảng và Nhà nước. Với những nền tảng đã định hình, Nam Định đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới, gắn kết không gian, hợp lực tiềm năng, bứt phá toàn diện cùng Hà Nam – Ninh Bình trong tiến trình xây dựng một tỉnh mới năng động, thịnh vượng và đáng sống./.

Bài, ảnh: Thanh Thúy