Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, TNXP là đội quân chủ lực mở đường chiến lược, tiếp lương tải đạn, phá bom nổ chậm, chăm sóc thương binh, chôn cất liệt sỹ, thu dọn chiến trường, bảo vệ các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước. TNXP đã góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên "Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu". Khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, TNXP Ninh Bình đã tiếp tục cùng nhân dân thực hiện nhiệm vụ hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội, xây dựng miền Bắc thành hậu phương lớn đối với tiền tuyền lớn miền Nam, sẵn sàng chi viện sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt.
Thực hiện lời dạy của Bác "Không có gì quý hơn độc lập tự do", hàng nghìn TNXP Ninh Bình lại hăng hái lên đường, gia nhập các đội TNXP như đội 33, đội 315, đội 25, K53, tổng đội TNXP 572, đội 309… Họ đã tình nguyện đến những nơi gian khổ, những đơn vị, những cung đường, những trọng điểm địch ngày đêm đánh phá đều có mặt TNXP Ninh Bình, họ đã san đường, mở lối, lấp hố bom, biết bao chàng trai, cô gái đã cống hiến tuổi thanh xuân của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. TNXP Ninh Bình cùng với TNXP cả nước đã được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, đội 25 anh hùng trong đó có một đại đội bốn là TNXP Ninh Bình; C2K53- đơn vị anh hùng cũng có TNXP là người Ninh Bình tham gia…
Lực lượng TNXP tham gia kháng chiến đã hoàn thành nhiệm vụ, nhiều anh chị em được chuyển ngành, đi học hoặc làm việc tại các cơ quan của Đảng, Nhà nước và đoàn thể, các nhà máy, xí nghiệp, nhiều người trở về tham gia xây dựng quê hương.
Với đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách giải quyết chế độ cho TNXP tham gia kháng chiến. ở tỉnh ta, được sự quan tâm của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự phối hợp giúp đỡ của các ngành, đoàn thể, đến nay đã có 3.672 người trên tổng số 6.768 TNXP được hưởng các chế độ chính sách, trong đó 2.697 người hưởng chế độ trợ cấp 1 lần, 70 người được hưởng trợ cấp hàng tháng, mỗi tháng 500.000-700.000đồng; 221 người từ trần thân nhân họ được hưởng trợ cấp 3.600.000 đồng; có 412 người đang hưởng chính sách như thương binh, 149 người và con đẻ của họ được hưởng chế độc chất độc da cam, 289 người hy sinh được công nhận là liệt sỹ; trên 90% trong diện được hưởng chế độ BHYT.
Cùng với vai trò nhân chứng lịch sử giúp Đảng, Nhà nước giải quyết đúng và đầy đủ chế độ, chính sách cho cựu TNXP thì hoạt động nghĩa tình đồng đội cũng được quan tâm đẩy mạnh. Hội đã vận động các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, các mạnh thường quân, các nhà hảo tâm thường xuyên tặng quà cho cựu TNXP có hoàn cảnh khó khăn những dịp lễ, tết.
Toàn tỉnh xây dựng được 253 nhà tình nghĩa tặng cựu TNXP, 25 cựu TNXP cô đơn có hoàn cảnh khó khăn được nuôi dưỡng tại nhà đến suốt đời, 169 chị em được tặng sổ tiết kiệm từ 3 đến 5 triệu đồng. Hàng trăm hộ TNXP có kinh tế khá, 4 hộ có thu nhập mỗi năm trên 1 tỷ đồng.
Nhiều con em cựu TNXP khó khăn được các doanh nghiệp, trang trại nhận giải quyết việc làm ổn định cuộc sống, Hội cũng đã gây quỹ và tổ chức thăm hỏi hội viên khi ốm đau, hoạn nạn, gia đình có việc vui, việc buồn.
Thời gian tới, Hội Cựu TNXP toàn tỉnh tiếp tục phấn đấu thực hiện tốt 5 chương trình hành động cách mạng, tiếp tục triển khai sâu rộng cuộc vận động "Cựu TNXP nguyện nêu gương sáng làm theo lời dạy và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", động viên cán bộ, hội viên hăng hái tham gia phong trào thi đua yêu nước, thực hiện tốt các quy ước, hương ước ở địa phương gương mẫu thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quy định của địa phương. Đoàn kết tập hợp 100% cựu TNXP qua các thời kỳ vào sinh hoạt tổ chức Hội với tinh thần ở đâu có cựu TNXP thì ở đó có tổ chức hội.
Thực hiện tốt vai trò nhân chứng lịch sử giúp Đảng, Nhà nước và các ngành chức năng giải quyết cơ bản chế độ, chính sách đối với TNXP tham gia kháng chiến.
Đẩy mạnh hoạt động nghĩa tình đồng đội, huy động sức mạnh toàn xã hội ủng hộ, giúp đỡ cựu TNXP có hoàn cảnh khó khăn, nhất là nữ TNXP cô đơn không nơi nương tựa, những gia đình chính sách, những TNXP đang mắc bệnh hiểm nghèo vượt qua bệnh tật, giúp nhau xóa đói, giảm nghèo, vươn lên làm giàu bền vững. Thực hiện tốt chương trình phối hợp giữa cựu TNXP và Đoàn TNCS Hồ Chí Minh về công tác giáo dục truyền thống cho thanh, thiếu niên tỉnh nhà.
Ngô Trọng Cảnh
(Chủ tịch Hội cựu TNXP tỉnh Ninh Bình)