Kinh nghiệm bước đầu thực hiện thí điểm Bí thư cấp ủy đồng thời là Chủ tịch UBND cấp xã.

Qua hơn 2 năm triển khai thực hiện, chủ trương này đã nhận được sự đồng thuận cao trong cán bộ, đảng viên và nhân dân ở các đơn vị thực hiện thí điểm. Từ kết quả đạt được bước đầu đã rút ra được kinh nghiệm thực tiễn trong thực hiện thí điểm chủ trương này.

Tập trung triển khai thực hiện

Sau khi có Thông báo số 223 - TB/T.Ư ngày 24-9-2009 của Bộ Chính trị và Hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương về việc thực hiện thí điểm đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND ở cấp xã và địa phương không tổ chức HĐND, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Kế hoạch số 72- KH/TU ngày 7-4-2009 về việc thực hiện thí điểm đồng chí bí thư đảng ủy đồng thời là Chủ tịch UBND xã, thị trấn. Ban Tổ chức Tỉnh ủy phối hợp với Ban thường vụ các huyện, thành, thị ủy tiến hành khảo sát và tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy chọn 8 xã (bằng 5,4% tổng số xã, phường, thị trấn của tỉnh) thực hiện mô hình thí điểm. Mỗi huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh chọn một xã làm điểm.

Từ kết quả khảo sát, đề xuất của Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo Ban thường vụ các huyện, thành, thị ủy tiến hành việc bố trí, sắp xếp, điều động, luân chuyển cán bộ; kiện toàn ban chấp hành, ban thường vụ đảng ủy; lựa chọn những đồng chí có đủ tiêu chuẩn để đảm nhiệm chức danh bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND xã. Việc bố trí, sắp xếp cán bộ, kiện toàn cấp ủy đảm bảo chặt chẽ, đúng nguyên tắc, đúng quy trình, quy định.

Xã Khánh Tiên được Ban Thường vụ Huyện ủy Yên Khánh chọn thực hiện thực hiện thí điểm chủ trương đồng chí Bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã. Khánh Tiên là xã thuần nông còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, thuận lợi cơ bản để xã được chọn thực hiện thí điểm chủ trương của Bộ Chính trị là tình hình chính trị ổn định; Đảng bộ xã 16 liền đạt trong sạch, vững mạnh; địa phương có truyền thống anh dũng, kiên cường trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm, đoàn kết, cần cù lao động trong xây dựng cuộc sống mới. Đồng chí Bùi Văn Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã cho chúng tôi biết: Việc thực hiện thí điểm đồng chí Bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND ở cấp xã là một chủ trương rất mới và quan trọng của Bộ Chính trị nhằm phát huy được sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, nâng cao uy tín của Đảng, chính quyền trong việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ ở địa phương. Thực hiện chủ trương này, dựa trên Quy chế làm việc (mẫu) của Ban chấp hành do Ban Tổ chức Tỉnh ủy xây dựng, Ban chấp hành Đảng bộ xã đã xây dựng Quy chế làm việc của cấp ủy theo mô hình thí điểm, phân công rõ trách nhiệm, quyền hạn của tập thể, cá nhân, chế độ làm việc, mối quan hệ công tác... phù hợp, sát với tình hình thực tiễn của Đảng bộ.

Đánh giá về kết quả thực hiện thí điểm mô hình ở xã Khánh Tiên có thể khẳng định, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, sự điều hành của chính quyền có nhiều thuận lợi hơn. Việc áp dụng mô hình này đã giảm được nhiều khâu, nhiều bước, hiệu quả công việc được nâng cao. Đối với đồng chí Bùi Văn Tuấn, việc giữ vai trò quản lý, điều hành đồng thời ở hai vị trí chủ chốt của xã thời gian đầu cũng rất khó khăn. Nhưng khi có sự chung sức, đồng lòng, chia sẻ trách nhiệm của các đồng chí trong cấp ủy, nhất là các đồng chí phó bí thư đảng ủy, phó chủ tịch UBND xã thì việc giải quyết các công việc thuận lợi hơn.

Kết quả và những vấn đề đặt ra

Sau hơn 2 năm thực hiện thí điểm đồng chí Bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã, hầu hết các xã được chọn thực hiện thí điểm của tỉnh đều đảm bảo sự ổn định, kinh tế - xã hội tiếp tục phát triển, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Việc thí điểm nhất thể hóa hai chức danh đã góp phần làm tinh giản bộ máy, giảm bớt nhiều khâu trung gian (báo cáo, xin ý kiến), giảm bớt thủ tục hành chính và các hội nghị ở cơ sở, nên việc giải quyết, xử lý các công việc đảm bảo chính xác, kịp thời, thông suốt, nhất là những công việc cấp bách, khẩn trương, đột xuất. Đồng thời phát huy được sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền có chuyển biến tích cực. Do đó, khắc phục tình trạng bao biện, làm thay hoặc buông lỏng trong lãnh đạo. Tạo được sự thống nhất giữa Đảng và chính quyền trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, đẩy nhanh việc thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Điều hành công việc của cấp ủy, chính quyền linh hoạt hơn, không bị chồng chéo, ách tắc. Đồng chí bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND xã đã phát huy được tính chủ động, sáng tạo, trách nhiệm của người đứng đầu. Do những yêu cầu mới trong việc lãnh đạo, chỉ đạo điều hành của đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã nên năng lực công tác, vai trò trách nhiệm, tính chủ động của các đồng chí phó bí thư, phó chủ tịch UBND và đội ngũ cán bộ, công chức chuyên môn giúp việc được phát huy tốt hơn. Sự phối hợp giữa cán bộ và các cơ quan trong hệ thống chính trị nhịp nhàng, đồng bộ, hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, qua thực tế triển khai thực hiện chủ trương thí điểm mô hình trên địa bàn tỉnh cho thấy, tỉnh ta có 2/8 xã thực hiện thí điểm thay đổi về nhân sự giữ chức danh bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND xã. Nguyên nhân là do 1 đồng chí có biểu hiện chuyên quyền, tín nhiệm thấp, vì vậy tại Đại hội Đảng bộ xã nhiệm kỳ 2010 - 2015 được bầu vào ban chấp hành, nhưng ban chấp hành không bầu vào ban thường vụ. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã kịp thời chỉ đạo nhân sự khác đảm nhiệm chức danh kiêm nhiệm. 1 đồng chí là cán bộ luân chuyển từ cấp huyện về, kinh nghiệm công tác chưa nhiều, năng lực hạn chế, tín nhiệm thấp, cán bộ nơi địa phương thực hiện thí điểm có biểu hiện cục bộ địa phương, nếu tiếp tục thực hiện thí điểm sẽ dẫn đến mất ổn định tình hình ở địa phương. Do đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã quyết định thôi không thực hiện thí điểm tại đơn vị này, đồng thời chỉ đạo khảo sát, lựa chọn đơn vị khác thay thế. Bên cạnh đó, trong quá trình triển thực hiện thí điểm, một số cán bộ, đảng viên và nhân dân băn khoăn cho rằng mô hình đồng chí bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND dễ dẫn đến hiện tượng chuyên quyền, độc đoán, mất dân chủ; khối lượng công việc quá lớn, đồng chí bí thư đồng thời là chủ tịch khó có khả năng hoàn thành nhiệm vụ. Có nơi quy chế làm việc của cấp ủy còn chung chung, nhất là trách nhiệm, quyền hạn của bí thư đồng thời là chủ tịch. Đội ngũ cán bộ tham mưu, giúp việc còn bất cập, chưa đồng bộ, năng lực chuyên môn, chất lượng tham mưu còn hạn chế...

Kinh nghiệm bước đầu

Trao đổi với chúng tôi, các đồng chí lãnh đạo Ban Tổ chức Tỉnh ủy khẳng định: Việc thực hiện thí điểm chủ trương đồng chí Bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh đã đạt nhiều kết quả tích cực, tạo sự đồng thuận trong xã hội, góp phần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Thời gian thực hiện chưa nhiều, nhưng bước đầu có thể rút ra được một số kinh nghiệm chủ yếu.

Yêu cầu tiên quyết trong việc lựa chọn đơn vị thực hiện thí điểm mô hình đồng chí Bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã phải là những đảng bộ trong sạch, vững mạnh; tình hình ổn định, nội bộ đoàn kết, thống nhất.

Việc lựa chọn cán bộ đảm nhiệm chức danh bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch phải là người thực sự có phẩm chất đạo đức; có trình độ đạt chuẩn theo quy định; có năng lực về công tác Đảng, công tác chính quyền; có tác phong làm việc dân chủ, sâu sát, nói đi đôi với làm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, có uy tín trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Bên cạnh đó, đội ngũ tham mưu, giúp việc cho đồng chí bí thư đồng thời là chủ tịch phải là những cán bộ có năng lực, kinh nghiệm trong công tác, năng động, sáng tạo. Quy chế làm việc của cấp ủy phải cụ thể, phân công rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng tập thể, cá nhân. Cấp ủy đảng cấp huyện thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện của cấp xã. Phát huy tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội của MTTQ ở cơ sở.

Từ những kết quả đạt được trong thời gian qua, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã đề nghị Trung ương tiếp tục mở rộng thực hiện mô hình thí điểm đồng chí bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã, nhưng phải có lộ trình, bước đi cụ thể, mở rộng có chọn lọc. Trung ương cần ban hành cơ chế giám sát chặt chẽ việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ đối với đồng chí bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã nhằm đảm bảo dân chủ, chống hiện tượng chuyên quyền, độc đoán. Đồng thời cần nghiên cứu có chính sách, quy định cụ thể về mức phụ cấp đối với chức danh bí thư đồng thời là chủ tịch, chức danh phó bí thư đảng ủy, phó chủ tịch UBND cấp xã theo trách nhiệm được phân công.

Ngọc Minh