Độc đáo Lễ hội Tràng An

Trong suốt hành trình rước kiệu tiến về đền Trần để tham dự lễ hội, du khách được thả mình vào không gian thiên nhiên, chiêm ngưỡng cảnh vật của một "vịnh Hạ Long trên cạn" nên thơ, trữ tình với những thung nước trong xanh, những hang động lấp lánh áng nước, ánh nhũ, thư thái ngắm nhìn dòng nước trong xanh ẩn dưới đó là những dải rêu xanh, những thảm thực vật đa màu sắc hòa cùng âm vang của tiếng mái chèo khua nhẹ trên sông. Để rồi qua hàng chục hang động, những thung nước mênh mông xanh biếc, đoàn thuyền dừng lại ở bến đò đền Trần. Lúc này, du khách tiếp tục hành trình bằng hình thức leo núi để đến khu vực đền Trần. Đường núi dốc, hẹp, lại đông người nhưng du khách không hề cảm thấy mỏi mệt bởi ở đây cây cối xanh tươi, không khí mát dịu như tiếp thêm sức lực và sự hào hứng để mỗi người vững tin bước vào nơi thờ tự linh thiêng đã tồn tại hàng nghìn năm lịch sử.

Hát then tại Lễ hội Tràng An năm 2017.

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam: theo truyền thuyết dân gian Đức thánh Quý Minh Đại Vương, là một trong ba anh em - ba vị tướng đã được phong Thánh (Đức thánh Tản Viên, Đức thánh Cao Sơn và Đức thánh Quý Minh), là người có công trấn ải Sơn Nam, bảo vệ đất nước thời vua Hùng Duệ Vương (tức Hùng Vương thứ 18). Ngài là một "thượng đẳng thần", được các triều vua qua nhiều triều đại ban chiếu sắc phong, được nhân dân khắp nơi thờ phụng, trở thành Thành hoàng làng ở nhiều nơi, nổi tiếng là vị thần linh ứng khi dân gian cầu đảo. Đức thánh Quý Minh Đại Vương là một trong những vị thần được thờ tụng theo tín ngưỡng dân gian.

Suốt dọc chiều dài mảnh đất hình chữ S, nơi nào ta cũng thấy những ngôi đền, ngôi đình, ngôi phủ tôn thờ các vị thánh thần, thành hoàng được nhân dân ngưỡng vọng. Đó là một nét đẹp văn hóa, là đạo lý "uống nước nhớ nguồn" trong đời sống tinh thần của người Việt Nam. Bởi những vị thánh thần đó, dù họ là những nhân vật có thật - những vị thần nhân, hoặc là những thiên thần, đều là những người có công lao trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc. ở Ninh Bình, Đức thánh được thờ tại một số nơi như đình làng Sinh Dược, xã Gia Sinh (Gia Viễn); núi Cánh Diều (thành phố Ninh Bình); núi Thiện Dưỡng, đền Kê Thượng, xã Ninh Vân (Hoa Lư) và ở đền Trần thuộc Khu du lịch sinh thái Tràng An.

Đền Trần được vua Đinh Tiên Hoàng xây dựng vào thế kỷ thứ X với mong muốn mượn uy danh của Thánh để trấn trạch theo 4 hướng Đông-Tây-Nam-Bắc. Đây còn là nơi vua Trần Thái Tông sau khi dẹp giặc Mông xâm lược (1258) đã vào đây tu hành. Ngôi đền cũ bằng gỗ do Đinh Tiên Hoàng đế xây dựng đã đổ nát và nhà Trần cho xây dựng lại bằng các cột đá rất nổi tiếng còn lại nguyên vẹn cho đến ngày nay, được nhân dân quen gọi là đền Trần vì được xây dựng lại từ thời nhà Trần. Đền Trần nằm giữa một vùng sơn thủy hữu tình thuộc Khu du lịch sinh thái Tràng An. Tại Đền Trần có 4 cột đá được chạm khắc bộ tứ linh (long, ly, quy, phượng) hết sức độc đáo, thực sự là những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo do ông cha để lại.

Tham gia Lễ hội Tràng An, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của địa thế Tràng An "núi là thành, sông là đường, hang động là cung điện", với sự hấp dẫn ở hệ thống những hang động, những thung nước liên hoàn, tạo thành một vòng tròn khép kín mà còn thấy hào hứng, thú vị bởi đường đi - lối về trong một hành trình tham gia lễ hội không hề lặp lại. Đặc biệt, nhiều hoạt động tại lễ hội như rước kiệu, rước rồng, gõ trống, đánh chiêng, các làn điệu dân ca… được thực hiện tại hàng trăm chiếc thuyền trên dòng sông Ngô Đồng dài gần chục km với hàng nghìn người tham gia, tạo thành nét độc đáo, rất riêng mà không phải nơi nào trên dải đất hình chữ S này có được. Tất cả tạo cho du khách một nét vui tươi, mới mẻ, mê đắm như được lạc vào nơi "bồng lai tiên cảnh", để trân trọng, tự hào với quá khứ của cha ông và thêm yêu quý, giữ gìn những gì thiên nhiên ban tặng cho con người hôm nay…

Lễ hội Tràng An năm 2017 có nhiều điểm đặc biệt, độc đáo. Trong 3 ngày diễn ra lễ hội có nhiều hoạt động đặc sắc như lễ dâng hương, rước kiệu và rước chân nhang từ đền Trần về đền Suối Tiên; lễ rước nước và nghi lễ dâng hương tại đền Suối Tiên, Hành cung Vũ Lâm... cùng các chương trình văn hóa, nghệ thuật mang bản sắc truyền thống của nhiều vùng, miền. Nét mới độc đáo của lễ hội năm nay là đã hội tụ được các làn điệu dân ca được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đến từ 11 tỉnh, thành phố trong cả nước như: Hà Giang, Tuyên Quang, Phú Thọ, Bắc Ninh, Nghệ An, Thừa Thiên-Huế, Buôn Mê Thuật, Cần Thơ, Hà Nam, Nam Định, Thái Nguyên.

Dòng sông Ngô Đồng không chỉ làm du khách mê mải thưởng thức cảnh non nước hữu tình mà còn đắm mình với những làn điệu văn hóa truyền thống của nhiều dân tộc, đến từ nhiều vùng miền trong cả nước, như hát then, đàn tính, hát xoan, quan họ, nhã nhạc cung đình, đờn ca tài tử… Lúc này, dòng sông Ngô Đồng trở thành một dòng sông di sản của các làn điệu dân ca được sắp xếp biểu diễn tại mỗi khúc sông, đoạn núi để du khách vừa ngắm nhìn thiên nhiên tươi đẹp vừa nghe da diết những làn điệu dân ca đặc sắc. Các làn điệu di sản sẽ đưa du khách vào với đền Suối Tiên - địa điểm chính tổ chức Lễ hội Tràng An 2017. Tại đây, ngoài thưởng thức chương trình văn nghệ với chủ đề "Về miền di sản Tràng An" hội tụ những tiết mục ca, múa, nhạc độc đáo, đặc sắc của nhiều đoàn nghệ thuật Trung ương và địa phương, du khách còn được thưởng thức các món ăn đặc sản vùng, miền được bày trí vô cùng đẹp mắt, thể hiện nét đẹp văn hóa bản địa của từng địa phương.

Một điểm mới nữa không kém phần hấp dẫn ở Lễ hội Tràng An năm nay, đó là bối cảnh của bộ phim Hollywood đình đám đang thu hút hàng triệu người theo dõi "Kong: Skull Island" (Đảo đầu lâu) đã được tái hiện trong Khu Du lịch sinh thái Tràng An. Hàng chục ngôi nhà lá được phục dựng gần giống như trong phim và trong ngày diễn ra lễ hội có hàng trăm người dân được hóa trang thành thổ dân đứng chào đón du khách. Phim trường được phục dựng sẽ phục vụ du khách tham quan miễn phí trong tua du lịch sinh thái Tràng An.

Lễ hội Tràng An năm nay được tổ chức theo quy mô lớn, kết hợp và gắn kết được các hoạt động văn hóa truyền thống với quảng bá du lịch, giới thiệu hình ảnh vùng đất, con người Ninh Bình tới đông đảo bạn bè, du khách trong và ngoài nước, đáp ứng nhu cầu tâm linh của con người khi tìm về nguồn cội. Điều đáng nói là những ai đã tham gia Lễ hội Tràng An chắc chắn không thể quên một lễ hội truyền thống độc đáo, riêng biệt không phải nơi nào cũng có và không khỏi ngưỡng mộ trước vẻ đẹp kỳ bí của thiên nhiên đã ban tặng cho mảnh đất "sinh Vua, sinh Thánh" tại Ninh Bình n

Bài, ảnh: Hạnh Chi - Minh Quang