Di tích nhà thờ Đặng Văn Hài đón Bằng xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh

Theo tài liệu lịch sử ghi lại: Năm 1885 hưởng ứng Chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi, cụ Đặng Văn Hài (tức Tổng Phác), một nhà nho yêu nước tại thôn Yên Trạch, xã Trường Yên đã đứng lên chiêu mộ các sỹ phu, mua sắm vũ khí, luyện tập võ nghệ, liên kết với nghĩa quân của các nhà nho yêu nước khác như cụ Ba Chu, Bá Kếnh, Phạm Văn Nghị, Bùi Cẩm, Đinh Công Tráng...cùng dốc lòng đánh giặc, cứu nước.

Đạo quân do cụ Đặng Văn Hài đã xuất quân, đánh chiếm tỉnh lỵ Ninh Bình. Do chênh lệch lực lượng, việc phối hợp tiến đánh không đồng bộ, trận đánh không thành, nhiều nghĩa sỹ tử trận, thủ lĩnh Đặng Văn Hài bị giặc Pháp bắt.

Trong lao tù của thực dân, mặc dù giặc đã dùng mọi thủ đoạn dụ dỗ, mua chuộc, đe dọa, ép buộc nhưng không thể khuất phục ý chí kiên định, tinh thần yêu nước bất khuất của cụ Đặng Văn Hài.

Vào ngày 9/9/1886 tòa án Nam triều bù nhìn dưới sức ép của chính quyền thực dân Pháp đã kết án tử hình nhà nho yêu nước Đặng Văn Hài. Người Pháp đã cho chém đầu cụ Hài bêu ở chợ Rồng với mục đích thị uy, đe dọa những người dân yêu nước.

Gia tộc cụ Đặng Văn Hài và những người yêu nước đã tìm cách đem di hài cụ về mai táng nhưng người Pháp tìm mọi cách ngăn cản. Về sau, để tưởng nhớ tinh thần bất khuất của người con yêu nước, đã hy sinh vì nghĩa lớn, ngày 9/9 hàng năm được chọn là ngày gia tộc họ Đặng tổ chức ngày giỗ và tưởng nhớ công ơn cụ.

Nêu gương cụ Hài, nhiều con cháu họ Đặng đã tham gia các phong trào yêu nước chống giặc suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ xâm lược.

Với công lao to lớn của mình trong công cuộc Cần Vương cứu nước, để tưởng nhớ cụ Hài, năm 2014 gia tộc họ Đặng đã góp công xây dựng công trình nhà thờ cụ Đặng Văn Hài tại chính quê hương cụ.

Từ sự đề xuất của gia tộc họ Đặng và chính quyền phương, qua nghiên cứu tư liệu và các bằng chứng lịch sử, UBND tỉnh Ninh Bình đã quyết định cấp Bằng xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh với Di tích nhà thờ Đặng Văn Hài thôn Yên Trạch, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư".

Ngày 17/10 (tức ngày 9/9 âm lịch), đúng ngày giỗ cụ Hài, gia tộc họ Đặng đã trang trọng tổ chức lễ đón Bằng xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

Mai Phương- Trường Giang