Để doanh nghiệp xuất khẩu địa phương tự tin hội nhập

Bức tranh xuất khẩu 6 tháng đầu năm

Năm 2015 được coi là năm của hội nhập kinh tế quốc tế, ngay từ đầu năm, một số hiệp định thương mại đã được ký kết như: FTA với Liên minh Á - Âu; FTA với Hàn Quốc; FTA với EU tạo ra tiền đề to lớn trong việc hội nhập quốc tế nói chung và hoạt động xuất nhập khẩu nói riêng cho cả nước và tỉnh Ninh Bình.

Theo báo cáo của Sở Công thương, 6 tháng đầu năm 2015, hoạt động xuất khẩu của tỉnh tiếp tục tăng trưởng ổn định, tổng kim ngạch xuất khẩu ước đạt 491,8 triệu USD, tăng 40,9% so với cùng kỳ năm trước và đạt 59,3% so với kế hoạch năm. Có thể thấy, xuất khẩu vẫn là điểm sáng trong bức tranh kinh tế của tỉnh.

 Nhiều mặt hàng chủ lực như may mặc, giày dép, xi măng  - clanke, linh kiện điện tử tiếp tục duy trì và phát triển tốt thị trường xuất khẩu.

Hiện hàng hóa của tỉnh đã xuất khẩu sang gần 40 quốc gia trên thế giới. Một số thị trường vẫn giữ được kim ngạch xuất khẩu cao như: Mỹ (75 triệu USD), EU (36 triệu USD) và Châu Á.

Đáng chú ý  là thị trường Châu Á có kim ngạch xuất khẩu cao nhất, ước đạt 200 triệu USD, chiếm 40,7% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Một số mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn là: Sản phẩm may mặc ước đạt 91,6 triệu USD; xi măng - clanke đạt 132,9 triệu USD; giày dép đạt 81,4 triệu USD; túi nhựa đạt 2,6 triệu USD; linh kiện điện tử đạt 145,7 triệu USD.

Kết quả xuất khẩu của tỉnh 6 tháng đầu năm 2015 đã đóng góp tích cực đến việc thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả và thu nhập của người lao động, góp phần đẩy mạnh công tác xóa đói, giảm nghèo, tạo ra tích lũy để mở rộng sản xuất, kinh doanh và thu ngân sách; tạo thêm việc làm cho nhân dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, hoạt động xuất khẩu 6 tháng đầu năm của Ninh Bình còn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế như: Các sản phẩm xuất khẩu chưa phong phú, sức cạnh tranh thấp, chủ yếu là gia công, giá trị gia tăng trong sản phẩm xuất khẩu không cao. Một số mặt hàng xuất khẩu có giá trị gia tăng cao như thịt lợn đông lạnh, thủ công mỹ nghệ gặp nhiều khó khăn và chiếm tỷ trọng thấp trong tổng kim ngạch xuất khẩu.

Cụ thể, 6 tháng đầu năm kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ và hàng nông sản đạt 5,2 triệu USD, chiếm 1,05% trong tổng kim ngạch xuất khẩu. Một số mặt hàng xuất khẩu lại giảm như: dứa, dưa chuột đóng hộp đạt 1,3 nghìn tấn, giảm 21,3%, sản phẩm cói các loại đạt 4,5 nghìn sản phẩm, giảm 90,7%.

Trong khi đó, 6 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI)  trên địa bàn tỉnh đạt 331,6 triệu USD, chiếm 67,4% trong tổng số kim ngạch xuất khẩu của tỉnh.

Bà Phạm Thị Hồng, Giám đốc Sở Công thương đánh giá: "Nhìn ở góc độ thu hút đầu tư nước ngoài, đây là thành quả, nhưng nếu nhìn ở góc độ sức khỏe của nền kinh tế thì đây là một điều mà chúng ta cần phải suy nghĩ".

Bức tranh xuất khẩu 6 tháng đầu năm cũng cho thấy cán cân kim ngạch xuất khẩu đang nghiêng về phía các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Doanh nghiệp xuất khẩu ở địa phương hoạt động trong lĩnh vực chế biến nông sản và hàng thủ công mỹ nghệ vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm cơ hội xuất khẩu, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi nền kinh tế trong nước và thế giới còn nhiều khó khăn.

Qua tìm hiểu chúng tôi nhận thấy, khó khăn lớn nhất đối với hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu ở địa phương chính là quy mô doanh nghiệp còn nhỏ, không đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Do đó, tỷ lệ xuất khẩu trực tiếp không cao, các doanh nghiệp hầu hết phải xuất ký gửi hoặc gia công sản phẩm cho doanh nghiệp lớn. Bên cạnh đó, việc thiếu thông tin về hội nhập kinh tế quốc tế dẫn đến các doanh nghiệp chưa tìm kiếm được các thị trường phù hợp...

Nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp xuất khẩu địa phương

Theo đánh giá của lãnh đạo ngành Công thương, nguyên nhân sụt giảm kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng thủ công mỹ nghệ và chế biến nông sản một phần do suy giảm kinh tế thế giới, thị trường tiêu thụ bị thu hẹp.

Tuy nhiên, yếu tố then chốt của việc xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ và chế biến nông sản ở tỉnh ta bị giảm sút trong nhiều năm trở lại đây còn do yếu tố nội tại của các doanh nghiệp dẫn đến việc doanh nghiệp bị tụt hậu, thiếu sức cạnh tranh trên thị trường thế giới.

Mặc dù thời gian qua, Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh đã ban hành nhiều chính sách để hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu trong lĩnh vực chế biến nông sản và sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ.

Qua đó đã huy động và thu hút được một lượng lớn vốn đầu tư phục vụ sản xuất, tạo ra nguồn lực quan trọng để mở rộng quy mô sản xuất, gia tăng khối lượng hàng hóa phục vụ cho xuất khẩu.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu ở địa phương hầu hết là quy mô nhỏ, yếu về trình độ quản lý và chưa trang bị đủ kiến thức về xuất khẩu dẫn đến hạn chế về năng lực, chưa đủ sức cạnh tranh với thị trường quốc tế khi tham gia hội nhập.

Bên canh đó, các doanh nghiệp kinh doanh hàng thủ công mỹ nghệ, chế biến nông sản xuất khẩu còn xem nhẹ công tác tiếp thị, xúc tiến thương mại và đầu tư cho các hoạt động này chưa tương xứng với yêu cầu đẩy mạnh xuất khẩu.

Do đó, việc xuất khẩu của các doanh nghiệp địa phương chưa có chiến lược lâu dài, thiếu tính ổn định và ảnh hưởng quá nhiều bởi sức ép của nền kinh tế.

Trước những khó khăn của doanh nghiệp xuất khẩu ở địa phương, Sở Công thương sẽ tiếp tục tổ chức thực hiện tốt Nghị quyết số 02/NQ-HĐND ngày 27-7-2010 của HĐND tỉnh và Đề án số 05/ĐA-UBND ngày 5-7-2010 của UBND tỉnh về phát triển xuất khẩu tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2011-2015.

Đồng thời hàng năm xây dựng kế hoạch nhằm tăng cường công tác xúc tiến thương mại hỗ trợ cho các doanh nghiệp tham gia hội chợ thương mại quốc tế để tìm kiếm bạn hàng phù hợp.

Tại các thị trường khó tính, Sở sẽ cung cấp thêm các thông tin về thị trường, rào cản kỹ thuật, đối tác khách hàng, văn hóa kinh doanh… để doanh nghiệp có chiến lược phát triển phù hợp.

Bản thân các doanh nghiệp khi tham gia hội nhập cũng cần phải xác định được nguồn lực của mình để tiếp cận thị trường cho phù hợp, nên khai thác thị trường lớn hay thị trường ngách. Các doanh nghiệp nhỏ cùng ngành nghề cũng nên liên kết với nhau để đủ uy tín với bạn hàng quốc tế.

Hiệp hội Doanh nghiệp cần nêu cao hơn nữa vai trò của mình trong việc liên kết, hỗ trợ các doanh nghiệp, các hiệp hội ngành nghề để đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại.

Bên cạnh đó, ngành Công thương cũng sẽ chủ động phối hợp với các ngành tập trung tháo gỡ khó khăn, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, nâng cao năng lực của ngành và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp hoạt động xuất khẩu; đồng thời phối hợp với các ngành đẩy mạnh thu hút các dự án đầu tư vào ngành công nghiệp hỗ trợ phục vụ ngành dệt, may, da giầy, chế biến nông sản, thực phẩm trên địa bàn.

Thông qua các nguồn vốn, Sở Công thương tiếp tục hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng các làng nghề; quy hoạch trung tâm giới thiệu và bán hàng lưu niệm phục vụ khách du lịch… để đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng truyền thống của tỉnh.

Đẩy mạnh công tác đánh giá, dự báo thị trường; tổ chức tập huấn tuyên truyền, phổ biến nội dung các cam kết quốc tế, các hiệp định thương mại FTA mà Việt Nam đã ký kết để làm rõ các lợi thế Việt Nam được thụ hưởng để các doanh nghiệp tiếp cận, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Nguyễn Thơm