Đánh giá về thực trạng nông nghiệp, nông dân và nông thôn giai đoạn 2005- 2010, về sản xuất nông nghiệp, Kim Sơn luôn là huyện dẫn đầu tỉnh về năng suất lúa, bình quân đạt 128,12 tạ/ha, tăng 24,4 tạ/ha so với năm 2005, giá trị sản xuất đạt 72 triệu đồng/ha đất canh tác; nuôi trồng thủy sản phát triển toàn diện với một số mô hình có hiệu quả kinh tế cao như: mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng, nuôi thả ngao...
Về kết cấu hạ tầng nông thôn, các xã đều có quy hoạch sử dụng đất đến năm 2010, hiện đang lập quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và quy hoạch xây dựng NTM. Tổng đường trục xã, thị trấn, liên xã, xóm và đường trục chính nội đồng trên địa bàn huyện là 928,96 km, đến hết năm 2010 tỷ lệ cứng hóa đường giao thông nông thôn toàn huyện đạt 68%, hệ thống thủy lợi được đầu tư xây dựng, tỷ lệ kiên cố hóa kênh cấp II, cấp III đạt 8,8%, số hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn đạt 80%. Toàn huyện có 5 nhà văn hóa xã, 111/277 thôn có nhà văn hóa, 16/25 xã có khu thể thao, 25/25 xã đạt chuẩn quốc gia về y tế. Các thành phần kinh tế có bước phát triển, thu hút và giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động, đời sống vật chất và tinh thần của nông dân được cải thiện, đến hết năm 2010 toàn huyện còn 8,32% hộ nghèo theo tiêu chí cũ (theo tiêu chí mới còn 16,44%), tỷ lệ lao động đã qua đào tạo đạt khoảng 21% trong tổng số lao động trên địa bàn. Hệ thống chính trị được củng cố, tăng cường. Văn hóa - xã hội và môi trường có chuyển biến tích cực. Đây là những thuận lợi để Kim Sơn thực hiện xây dựng NTM.
Tuy nhiên, đối chiếu với Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng NTM, huyện Kim Sơn còn phải nỗ lực nhiều hơn để khắc phục tình trạng sản xuất nông nghiệp còn manh mún, nhỏ lẻ, chuyển giao tiến bộ KHKT vào nông nghiệp còn chậm, hiệu quả sản xuất nông nghiệp chưa cao, thu nhập của người nông dân còn thấp, phát triển nông nghiệp chưa bền vững. Nông thôn phát triển tự phát, thiếu quy hoạch, không gian làng xã nhiều nơi bất hợp lý, kết cấu hạ tầng KT-XH tuy đã được đầu tư xây dựng nhưng chưa đồng bộ, thủy lợi chưa đáp ứng được yêu cầu chuyển dịch cơ cấu sản xuất. Tỷ lệ nhà văn hóa, khu thể thao của xã, thôn, xóm đạt tiêu chuẩn theo quy định còn thấp, trang thiết bị còn nghèo nàn, cơ sở vật chất, sân bãi luyện tập, nhà văn hóa, phòng đọc sách, đội thông tin lưu động còn thiếu thốn. Mạng lưới chợ nông thôn còn nhiều bất hợp lý...
Nhận thức rõ những khó khăn đó, Đảng bộ huyện đã chỉ đạo các đảng bộ, chi bộ trực thuộc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, của tỉnh về xây dựng NTM nhằm tạo sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, để mọi người tự giác tham gia và vận động người khác tham gia xây dựng NTM. Trong đó, tranh thủ các nguồn vốn từ Trung ương, của tỉnh, nguồn vốn lồng ghép các chương trình mục tiêu Quốc gia, vốn đầu tư của doanh nghiệp và các hợp tác xã, các khoản đóng góp tự nguyện của nhân dân, vốn huy động từ cộng đồng, vận động nhân dân tự nguyện hiến đất, đóng góp tài sản và công lao động để đầu tư xây dựng nông thôn mới theo phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm".
Không chỉ tiến hành tuyên truyền, phổ biến, Đảng bộ huyện còn chú trọng lấy ý kiến các tầng lớp nhân dân, các nhà quản lý, nhà khoa học về các hoạt động cụ thể trong chương trình xây dựng NTM. Chú trọng nâng cao chất lượng quy hoạch và đề án xây dựng NTM. Huyện đã tiến hành rà soát để nâng cao độ chính xác trong việc khảo sát đánh giá thực trạng NTM, lập, lấy ý kiến thông qua Đề án xây dựng NTM đảm bảo chất lượng và thời gian theo quy định...
Bên cạnh đó, Kim Sơn chú trọng thực hiện tốt việc thu hút, huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ như: Cải tạo, nâng cấp, làm mới đường giao thông, đảm bảo phục vụ sản xuất, đi lại, cảnh quan đường làng, ngõ xóm đẹp; đầu tư, nâng cấp xây dựng cơ sở vật chất trường học, nhà văn hóa, điểm vui chơi thôn, xóm; vận động nhân dân tu sửa, xây dựng nhà ở đạt chuẩn theo tiêu chí NTM; khuyến khích, tạo điều kiện để các doanh nghiệp đầu tư vào Kim Sơn nhằm thu hút lao động từ lĩnh vực nông nghiệp sang làm trong lĩnh vực công nghiệp, TTCN... Đồng thời, việc phát triển văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường, củng cố, xây dựng hệ thống chính trị, kiện toàn các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở đạt chuẩn theo quy định... được Đảng bộ huyện quan tâm chỉ đạo thực hiện để đạt kết quả cao.
Trên cơ sở Nghị quyết của BCH Đảng bộ huyện và Đề án của UBND huyện, Ban chỉ đạo cấp huyện do đồng chí Bí thư Huyện ủy làm Trưởng ban đã phân công trách nhiệm cho từng đơn vị, đoàn thể, các ban, ngành của huyện. Đối với cấp xã, thành lập ban chỉ đạo, phát động phong trào thi đua giữa các hộ gia đình, các thôn, xóm về xây dựng NTM để tạo khí thế thi đua sôi nổi trong quá trình triển khai xây dựng NTM, trong đó xác định hộ gia đình là 1 trong 3 chủ thể của chương trình xây dựng nông thôn mới cần phải gương mẫu chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, tích cực tham gia các phong trào ở địa phương, tổ chức lao động, sản xuất, kinh doanh, học tập đạt chất lượng, hiệu quả. Kim Sơn phấn đấu trong năm 2011, có 100% số xã hoàn thành quy hoạch và đề án xây dựng NTM; đến năm 2015 có hơn 30% số xã đạt chuẩn NTM, 50% số xã đạt trên 50% các tiêu chí NTM và đến năm 2020 có trên 50% số xã đạt chuẩn NTM, có 75% số xã còn lại đạt trên 70% tiêu chí NTM.
Bùi Diệu