Nhà máy Nhiệt điện Ninh Bình do Trung Quốc giúp đỡ được khởi công vào ngày 15/3/1971 tại thị xã Ninh Bình với 4 tổ máy, tổng công suất 100MW. Công việc đang tiến hành thì đế quốc Mỹ thực hiện không kích Miền Bắc lần thứ 2. Để bảo toàn lực lượng và tài sản, công trường phải tạm dừng thi công. Năm 1973, hiệp định Pari được ký kết, công trường được tiếp tục với tinh thần khẩn trương bù lại thời gian bị chậm.
Ngày 17/1/1974, Bộ trưởng Bộ Điện và Than đã ký Quyết định thành lập Nhà máy Nhiệt điện Ninh Bình và chỉ sau đó 4 tháng, tổ máy số 1 đã đi vào vận hành, đến ngày 8/3/1976 tổ máy số 4 (tổ máy cuối cùng) cũng đã đi vào hoạt động. Từ đó lưới điện miền Bắc có thêm từ 500-600 triệu kWh điện từ Nhà máy Nhiệt điện Ninh Bình, là một trong 3 nguồn phát điện chủ yếu của lưới điện miền Bắc. Nhà máy được thiết kế và xây dựng vào những năm 70, công nghệ thiết bị thuộc vào thế hệ của những thập kỷ trước, lại xây dựng trong điều kiện chiến tranh nên có đặc thù riêng trong thiết kế, lắp đặt và bộc lộ nhiều tồn tại và khiếm khuyết.
Trước tình hình đó, từ năm 1993-1997 Nhà máy đã triển khai nhiều giải pháp và sản lượng điện đã tăng lên, các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật đều được cải thiện đáng kể. Bên cạnh đó, từ năm 1997-2003, Nhà máy thực hiện các dự án khắc phục ô nhiễm môi trường khí quyển, khắc phục ô nhiễm môi trường nước, nâng cao hiệu quả trong sản xuất, kinh doanh gắn với công tác bảo vệ môi trường.
Từ tháng 7-2005, Nhà máy chuyển sang cơ chế hoạt động theo mô hình công ty hạch toán độc lập - Công ty Nhiệt điện Ninh Bình và ngay sau đó, năm 2008 đã thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp theo kế hoạch. Từ 1.350 người với 25 đơn vị năm 2000, sau cổ phần còn 1.018 người với 14 đơn vị, nhưng sản lượng điện lại tăng 1,35 lần. Hiện tại Công ty có khoảng 800 người, sản lượng điện sản xuất trung bình năm đạt 694 triệu kWh điện, tăng 18% so với trung bình giai đoạn 10 năm trước đó và vượt 16% so với thiết kế. Từ năm 2008-2013 nộp ngân sách mỗi năm là 42,3 tỷ đồng. Ngoài ra còn được giao nhiệm vụ tư vấn, quản lý dự án Nhiệt điện Thái Bình...
40 năm qua, Công ty, cán bộ, CNV Công ty đã được tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý: 1 Huân chương Độc lập hạng Ba, 1 Huân chương Lao động hạng Nhất, 3 Huân chương Lao động hạng Nhì, 2 Huân chương Lao động hạng Ba, 1 Huân chương Chiến công hạng Ba cùng nhiều phần thưởng khác của các bộ, ngành và địa phương. Nhân dịp này, Chủ tịch nước đã ký Quyết định tặng Huân chương Độc lập hạng Nhì cho Công ty và Huân chương Lao động hạng Ba cho 1 cá nhân; Thủ tướng Chính phủ cũng tặng Bằng khen cho 1 cá nhân.
Phát biểu tại buổi lễ, đồng chí Bùi Văn Thắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh đã ghi nhận những thành tích Công ty CP Nhiệt điện Ninh Bình đã đạt được. 40 năm xây dựng và phát triển, Công ty đã trải qua nhiều giai đoạn khó khăn; đã có lúc nhà máy đứng trước nguy cơ phải ngừng hoạt động và nhà máy đã có sự thay đổi, từng bước nâng cao hiệu quả hoạt động, sử dụng thiết bị bảo vệ môi trường không khí, khắc phục ô nhiễm môi trường nước...Với gần 2.458 lượt cán bộ, CNV đã từng làm việc ở đây và hiện nay có gần 1.000 cán bộ, CNV đang làm việc có đời sống thu nhập ổn định ở mức khá so với mặt bằng chung của tỉnh; hàng năm làm công tác xã hội hàng trăm triệu đồng, nộp ngân sách cho nhà nước hàng chục tỷ đồng, riêng năm 2013 nộp 41,3 tỷ đồng...
Đồng chí nhấn mạnh, nhiệm vụ trước mắt là tập trung quan tâm đầu tư cho đội ngũ cán bộ, CNV tiếp thu có hiệu quả khoa học và công nghệ, theo đó, Công ty phải tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của các cơ quan Bộ, ngành, Trung ương và địa phương. Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị cán bộ, CNV của Công ty phát huy những thành tích đã đạt được, khắc phục khó khăn, đẩy mạnh ứng dụng KHKT, đổi mới công nghệ, thiết bị nâng cao hiệu quả, hiệu suất của nhà máy; thực hiện nghiêm luật Bảo vệ môi trường, giảm thiểu tối đa ô nhiễm môi trường, góp phần xây dựng thành phố Ninh Bình trở thành đô thị loại 2; giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống cho người lao động trong Công ty...
Đinh Chúc