Trước đây, do nhận thức của người dân, trong đó có nhiều người theo đạo, việc đăng ký và quản lý hộ tịch của địa phương đối với cá nhân là chưa cần thiết. Nhiều người nghĩ rằng, theo quy định của tôn giáo việc sinh ra, lớn lên và kết hôn cũng như qua đời chỉ làm các phép, lễ theo quy định của giáo lý là đủ, từ quan niệm đó đã gây khó khăn cho chính quyền địa phương trong quản lý hộ tịch. Những đặc điểm trên ảnh hưởng không nhỏ đến công tác tư pháp và hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật của địa phương. Để thực hiện tốt công tác tư pháp và tuyên truyền pháp luật cho người dân, những năm qua, dưới sự chỉ đạo của Huyện ủy, UBND huyện, chính quyền các cấp từ huyện đến cơ sở đã xác định công tác tư pháp, phổ biến, giáo dục pháp luật cho người dân là nhu cầu cấp thiết, là trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp. ở cấp huyện. Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) và Phòng Tư pháp hàng năm chủ động tham mưu cho Huyện ủy, UBND huyện triển khai tổ chức các hoạt động công tác tư pháp và tuyên truyền pháp luật đến đông đảo người dân. ở cấp xã, đội ngũ cán bộ công chức tư pháp - hộ tịch đã chủ động tham mưu cho Đảng ủy, UBND xã triển khai tổ chức thực hiện công tác tư pháp trên địa bàn.
Hàng năm, Hội đồng phối hợp PBGDPL huyện đã ban hành kế hoạch và triển khai thực hiện công tác tuyên truyền PBGDPL, yêu cầu các xã, thị trấn xây dựng kế hoạch để thực hiện. Phòng Tư pháp huyện bố trí đủ đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền PBGDPL. Đội ngũ báo cáo viên và tuyên truyền viên pháp luật từ huyện đến cơ sở thường xuyên được kiện toàn. Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức chính trị xã hội, các ngành trong việc tuyên truyền những văn bản pháp luật mới được ban hành, mới được sửa đổi, bổ sung, những văn bản pháp luật có liên quan đến các quy định về quyền và nghĩa vụ của công dân được thực hiện thường xuyên. Thông qua công tác tuyên truyền, PBGDPL, người dân đã từng bước nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật. Việc thi hành pháp luật được đảm bảo, quyền, lợi ích của nhân dân được thực hiện đúng theo các quy định của pháp luật. Từ đó người dân tin tưởng vào Đảng ủy, chính quyền các cấp, tôn trọng pháp luật và hạn chế vi phạm pháp luật.
Cấp ủy, chính quyền huyện, xã luôn quan tâm đến công tác hòa giải, vận động thuyết phục, phát hiện và phối hợp với các cấp chính quyền ở các thôn, xóm, tổ dân phố tập trung làm tốt công tác hòa giải. Tỷ lệ các vụ việc hòa giải thành đạt 70 - 80%. Thông qua công tác hòa giải đã góp phần giữ vững an ninh nông thôn và an ninh tôn giáo trên địa bàn. Công tác đăng ký và quản lý hộ tịch từ huyện đến cơ sở được thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật về hộ tịch, khắc phục được tình trạng khai sinh quá hạn cho trẻ, mọi quyền lợi của người được khai sinh, kết hôn và sau khi chết được đảm bảo. Công tác trợ giúp cho người dân được quan tâm trên cơ sở phối hợp giữa Trung tâm Trợ giúp Nhà nước tỉnh, Phòng Tư pháp và UBND các xã, thị trấn, các tổ chức chính trị - xã hội thường xuyên thực hiện trợ giúp pháp lý lưu động ở cơ sở, nhất là những nơi có điều kiện kinh tế khó khăn, những xã ven biển. Thông qua các buổi trợ giúp pháp lý lồng ghép công tác tuyên truyền, PBGDPL góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho người dân.
Hiện nay, công tác tư pháp ở Kim Sơn đã đi vào hoạt động có hiệu quả. ở cấp huyện, trước đây chủ yếu là chứng thực bản sao, nay đã đảm nhận nhiều chức năng, nhiệm vụ khác, đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu pháp luật, nâng cao nhận thức về pháp luật cho người dân. ở cấp xã, trước đây chủ yếu thực hiện chức năng quản lý hộ tịch, nay đã đảm nhận nhiều công việc theo quy định của pháp luật. Trong những năm qua, đội ngũ công chức tư pháp hộ tịch từ huyện đến cơ sở luôn được bố trí đầy đủ đảm bảo về số lượng, chất lượng và luôn được nâng cao về chuyên môn, nghiệp vụ, có trách nhiệm cao trong công việc. Thông qua công tác tư pháp và tuyên truyền pháp luật giúp người dân hiểu biết hơn về pháp luật, ý thức chấp hành và thi hành pháp luật được nâng cao, giảm thiểu khiếu nại, tố cáo và những mâu thuẫn trong cộng đồng dân cư, góp phần ổn định an ninh chính trị, TTATXH, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
Trần Mạnh Dũng