Cô giáo với đề tài nghiên cứu khoa học về cây sen

Cô giáo Nguyễn Thị Hiền chia sẻ: Xuất phát từ ngay thực tế cuộc sống của gia đình mình khi bên cạnh có khu ruộng trước đây được cấy lúa, nhưng do chuột và sâu bệnh phá hoại nên được chuyển sang trồng rau muống. Nhưng rồi, sau khi nhiều gia đình xây nhà mới, nước thải sinh hoạt tràn ra ruộng, gây mất vệ sinh. Là cô giáo dạy sinh, tôi rất quan tâm đến vấn đề môi trường và mang suy nghĩ, nếu khu ruộng này được trồng sen thì sẽ như thế nào, chắc chắn sẽ khác xa hiện tại, cây sen nếu sống được sẽ xanh tươi, mướt mát và hoa thì thơm ngát cả mùa hè... cô Hiền nhớ lại.

Vậy là, chỉ với một khu đất trống cạnh nhà đã trở thành khu vườn nhỏ, nơi cô Hiền và một số học sinh Trường THPT Yên Khánh A dùng làm nơi thực nghiệm nghiên cứu trồng các loại cây sen trên cạn. "Ban đầu tôi lấy cây sen ở đầm về trồng thử tại khu ruộng gần nhà. Tôi tự thu gom rác thải, dọn cỏ chỗ ruộng trũng ô nhiễm đó để trồng, nhưng thời gian đầu thất bại, sen chết do thời tiết lạnh.

Đến lần tiếp theo, cây sen cũng không phát triển được như mong muốn, do bị ốc bươu vàng ăn, cắn, rồi sâu phá hoại... Nhưng đó chỉ là những khó khăn ban đầu, sau nhiều lần kiên trì nghiên cứu, mày mò, hỏng thì làm lại, chết thì trồng bổ sung, chỉ thời gian sau, những cây sen phát triển rất nhanh và có ngay đầm sen thơm ngát, xinh đẹp ngay tại khu dân cư.

Giờ thì việc trồng sen của cô và trò Trường THPT Yên Khánh A đã đơn giản hơn nhiều. Sau nhiều lần nghiên cứu, theo dõi và trồng thử các loại sen, cô Hiền cho biết, không cần những diện tích ruộng trũng, chỉ bằng các tấm bạt quây lại, hay các chậu nhỏ chứa nước là có thể trồng nhiều loại giống sen khác nhau, được lấy ở nhiều nơi về và có thể cho thu hoạch quanh năm.

"Sen là loài cây khá quen thuộc với mọi người Việt Nam, nhưng để hiểu tường tận đặc điểm sinh thái, giá trị to lớn của cây sen thì cần phải có những nghiên cứu cụ thể. Năm 2017, tôi tiến hành nghiên cứu sâu về cây sen, theo dõi quá trình phát triển từ hạt phát triển lên cây con, rồi đến khi thu hoạch đài sen.

Để tăng số lượng cây nghiên cứu, cô Hiền chia hạt sen cho học sinh trong lớp, hướng dẫn các em cách trồng, cùng trao đổi về quy trình chăm sóc, theo dõi sinh trưởng của cây, truyền đam mê của mình cho các em học sinh, biến những bài học sinh học lý thuyết trong sách giáo khoa ra ngoài thực tế cuộc sống...

Sau 1 năm thực hiện theo dõi cây sen phát triển trên ô tiêu chuẩn, cô Hiền tiếp tục thực hiện nghiên cứu trồng cây trên chậu, bao bì để thu hoạch củ. Đồng thời phổ biến cho mọi người cùng trồng, cùng sử dụng sản phẩm của cây sen. "Các bộ phận trên cây sen đều được thu hoạch và có rất nhiều tác dụng. Lá sen tươi được dùng ngay hoặc có thể phơi khô để tích trữ làm nước uống. Ngó sen là thực phẩm sạch, ngon, bổ dưỡng. Còn lại hoa sen, nhị sen, đài sen, củ sen... đều trở thành những món ăn ngon, nguồn thuốc quý trong dân gian.

Đặc biệt, khi sen được trồng trên cạn, việc chăm sóc sẽ dễ dàng, thuận lợi hơn rất nhiều, bởi lúc này, người trồng có thể điều chỉnh được quá trình sinh trưởng, phát triển của cây sen... từ đó cho ra sản phẩm với giá thành rẻ hơn so với sản phẩm cùng loại trên thị trường..." - cô Hiền vui mừng cho biết thêm.

Với các em học sinh, khu vườn nhỏ trồng sen tại nhà cô Hiền đã trở thành nơi khám phá kiến thức thú vị, gần gũi và rất dễ nhớ bài học. Việc cô và trò cùng nghiên cứu, thực hành đã giúp các em như cũng được tiếp thêm niềm cảm hứng, say mê nghiên cứu khoa học từ cô giáo bộ môn của mình.

Qua gần 2 năm nghiên cứu và trồng thực nghiệm, cô Hiền và nhóm học sinh đã bước đầu có thành phẩm, thu được củ sen, lá sen chế biến trà sen túi lọc và bột trà, được đánh giá có chất lượng cao, tốt cho sức khỏe và bước đầu đã có những đơn đặt hàng. Các bộ phận khác như hoa, ngó, hạt sen đều đã cho thu hoạch và có giá trị kinh tế.

Có hơn 10 năm trong nghề dạy học, cô giáo Nguyễn Thị Hiền đã có một số công trình nghiên cứu khoa học, nhưng đề tài: "Bước đầu nghiên cứu đặc điểm sinh thái học, giá trị kinh tế của cây sen tại xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình" là đề tài thành công hơn cả, bởi ngoài đưa vào thực nghiệm giảng dạy cho học sinh, đề tài còn mang tính ứng dụng thực tiễn cao, khi thực tế nhiều vùng đất trũng ngập nước bị bỏ hoang, nhiều diện tích đất trong các khu dân cư đang để không gây lãng phí.

Trong khi, nếu áp dụng trồng sen, sẽ cho giá trị kinh tế hàng chục triệu đồng/sào, cao hơn 4-5 lần so với trồng lúa. Đặc biệt hơn, nếu được cải tạo trồng sen trên cạn, ngoài ý nghĩa cho việc làm sạch môi trường, tạo nguồn thực phẩm sạch, còn có giá trị y học, tăng nguồn thu về giá trị kinh tế.

Với sự thành công bước đầu của đề tài nghiên cứu đặc điểm sinh thái học, giá trị kinh tế của cây sen, cô giáo Nguyễn Thị Hiền cho biết, thời gian tới, cô sẽ mở rộng việc trồng sen theo cách riêng của mình trên quy mô lớn, trong đó có việc cộng tác với các gia đình có ruộng canh tác không hiệu quả, mở rộng diện tích trồng sen, thu hoa và lá làm trà, ngó sen, đài sen, củ sen thu hoạch chế biến được nhiều dạng thuốc, thực phẩm...

Đồng thời mong muốn, đề tài được tuyên truyền, nhân rộng để các địa phương có diện tích đất không thể trồng lúa hay các loại cây khác có thể trồng các loại sen khác nhau, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn cho người nông dân.

Bài, ảnh: Hạnh Chi