Chuyện khuyến học ở làng khoa bảng

Theo nhiều tài liệu lịch sử, làng Côi Trì xưa kia là một xã thuộc tổng Yên Mô. Qua những biến thiên của lịch sử, Côi Trì còn có nhiều tên gọi khác như: Khôi Trì, Mỹ Côi, Điền Sở, Thượng Lý, và ngày nay là xóm 8A, xã Yên Mỹ, huyện Yên Mô. Các tài liệu lịch sử còn biên chép lại đều ghi nhận Côi Trì là quê hương của nhiều nhà khoa bảng. 

Qua nhiều tài liệu lịch sử về Côi Trì đều đã chứng minh, đây chính là vùng đất sản sinh ra nhiều nhà khoa bảng thời phong kiến. Theo thời gian, Côi Trì đã có nhiều thay đổi, nhưng người dân làng nơi đây vẫn giữ được truyền thống hiếu học, như một nét văn hóa rất đáng tự hào. 

Ông Ninh Ngọc Nhĩ, Trưởng Ban khuyến học dòng họ Ninh, xã Yên Mỹ cho biết: Nối tiếp truyền thống hiếu học của các đời trước, dòng họ Ninh hiện tại vẫn phát huy tốt tinh thần ấy. Hiện họ Ninh ở Yên Mỹ có 5.000 người, hầu hết các gia đình đều quan tâm, đầu tư cho việc học tập của con cháu. Quỹ khuyến học dòng họ huy động được 50 triệu đồng, gửi tiết kiệm lấy lãi khen thưởng cho con, cháu. 

Hàng năm, vào ngày mùng 4 Tết âm lịch, con cháu họ Ninh đều tập trung tại nhà thờ họ để báo công với tiên tổ và phát thưởng cho những con, cháu học giỏi. Các con, cháu họ Ninh cũng thường xuyên ra Quốc Tử Giám (Hà Nội) thăm quan, chiêm bái các bia đá khắc ghi tên tuổi các bậc khoa bảng của dòng họ Ninh. Nhờ được giáo dục truyền thống, làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài, nhiều con cháu trong dòng họ đã học tập, trưởng thành, có điều kiện kinh tế ổn định và hằng năm tích cực ủng hộ cho Quỹ khuyến học của dòng họ.       

Ông Trần Huy Liệu, Chủ tịch Hội khuyến học xã Yên Mỹ cho biết: Hiếu học là truyền thống lâu đời và tốt đẹp mà các thế hệ cha ông đã truyền lại cho người dân. Kế thừa truyền thống ấy, ngày nay, nhiều lớp con cháu các dòng họ ở Yên Mỹ đã phát huy mạnh mẽ tinh thần hiếu học, như họ Tạ, họ Trần, họ Ngô... Toàn xã có 20/25 dòng họ được công nhận là "dòng họ học tập". Hoạt động khuyến học, khuyến tài của xã phát triển mạnh, với 15/15 xóm đạt danh hiệu "cộng đồng học tập", số gia đình được công nhận "gia đình học tập" là 1080 gia đình... Tổng quỹ khuyến học các cấp của xã Yên Mỹ là 602 triệu đồng, trong đó xã quản lý 38 triệu đồng, còn lại là quỹ khuyến học của các nhà trường, thôn xóm, cơ quan, các Ban khuyến học dòng họ... 

Nhiều năm qua, nguồn Quỹ khuyến học đã phát huy hiệu quả trong việc khuyến khích người dân tích cực học tập, tìm hiểu các tri thức, phục vụ lao động, sản xuất, kinh doanh, không ngừng nâng cao đời sống. Qua công tác khuyến học, khuyến tài, người dân ngày càng nhận thức sâu sắc hơn tầm quan trọng của việc học tập, trau dồi tri thức trong việc kiến tạo cuộc sống.

Bài, ảnh: Mai Phương