Chuyện khuyến học, khuyến tài ở dòng họ Vũ

Cha của Thiếu tướng Vũ Anh Văn là Đại tá Vũ Anh Hiền, từng là cán bộ tiền khởi nghĩa, có nhiều đóng góp cho quân đội. Phát huy truyền thống gia đình, 3 người con của Đại tá Vũ Anh Hiền đều thành đạt, công tác trong ngành công an, quân đội và nghề giáo. Các con và cháu trong gia đình nhiều người là tiến sĩ, thạc sĩ, cử nhân...

Hàng năm, vào dịp lễ, Tết và ngày giỗ Tổ 12/6 âm lịch, đại gia đình Thiếu tướng Vũ Anh Văn lại trở về nơi "chôn nhau cắt rốn", cội nguồn của mình để kính viếng tổ tiên, báo công với dòng họ những thành tích, kết quả trong công tác và học tập của con cháu mình.

Theo ông trưởng họ Vũ Kế Thế, họ Vũ thôn Thủ Trung, xã Kim Chính có gốc gác từ "Làng tiến sĩ" Mộ Trạch, xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Từ khi lập ấp đến nay, dòng họ đã kế tiếp 13 đời con cháu, hiện có 117 hộ với 480 khẩu. Con cháu trong dòng họ luôn ghi nhớ và tạc dạ hai câu thơ răn truyền đời: "Nên thợ, nên thầy nhờ có học.

No cơm, ấm áo bởi hay làm" và các đời cha ông trong họ luôn răn dạy con cháu "học để làm người" chứ không màng công danh, lợi lộc, từ đó khuyến khích và định hướng con cháu, tùy theo sức lực, điều kiện của mình để chọn lựa con đường học tập, lao động, sản xuất, phấn đấu trở thành người có ích, công dân tốt trong gia đình và xã hội.

Những năm gần đây, do điều kiện kinh tế từng bước phát triển, con cháu trong dòng họ càng noi gương tổ tiên giữ vững truyền thống hiếu học. Tỷ lệ con cháu trong dòng họ học giỏi, đạt giải cao trong các kỳ thi và thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng ngày một tăng. Hiện dòng họ có gần 70 cử nhân và thạc sĩ, 2 tiến sĩ với nhiều người có 2-3 bằng đại học; có trên 30 nhà giáo các cấp, trong đó có 5 giảng viên đại học, 7 đại tá, trung tá, thiếu tá QĐND Việt Nam và nhiều hiệu trưởng, hiệu phó, chủ nhiệm, phó chủ nhiệm khoa…

Để phong trào khuyến học, khuyến tài ngày càng phát triển, dòng họ Vũ thôn Thủ Trung đã có cách làm hay động viên, khuyến khích con em trong họ thi đua học tập, công tác tốt. Đó là việc huy động nguồn quỹ từ việc tự nguyện đóng góp để tổ chức các hoạt động khen thưởng, trao thưởng, vinh danh con cháu trong họ học giỏi, thành đạt.

Đặc biệt, không như những dòng họ khác thường huy động sự đóng góp của tất cả con em trong họ, nhưng với họ Vũ thôn Thủ Trung, việc đóng góp, ủng hộ quỹ là tự nguyện, ai có nhiều đóng nhiều, ai có ít đóng ít. Nhiều cá nhân đã ủng hộ Quỹ khuyến học dòng họ số tiền khá lớn như: Gia đình bà Vũ Ngọc Liệu ở thành phố Hồ Chí Minh ủng hộ 80 triệu đồng; có khoảng chục hộ đóng góp từ 10 triệu đồng trở lên, gần 20 hộ ủng hộ từ 1 triệu đồng trở lên…, tạo được số quỹ ban đầu trên 400 triệu đồng, trở thành một trong những dòng họ có số quỹ cao nhất huyện Kim Sơn và tỉnh Ninh Bình.

Có nguồn quỹ dồi dào, Ban khuyến học dòng họ đã xây dựng quy chế, kế hoạch hoạt động. Ngoài theo dõi việc học tập, tu dưỡng của con cháu trong họ để tập hợp kết quả học tập sau mỗi niên khóa xem xét khen thưởng vào dịp giỗ Tổ 12/6 âm lịch, Ban khuyến học chuyên trách còn phát hiện nhân tài, theo dõi gia cảnh học sinh để đề xuất đầu tư bồi dưỡng nhân tài, trợ cấp giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn hoặc gặp hoạn nạn đột xuất để trợ cấp kịp thời, giúp con cháu ổn định học tập, vượt khó vươn lên.

Với mức khen thưởng không nhiều, từ 100-200 nghìn đồng/cháu tùy vào thành tích đạt được nhưng đã tạo động lực để con cháu trong họ thi đua, nỗ lực học tập tốt. Bình quân mỗi năm có từ 45-50 cháu đi học từ tiểu học đến đại học đạt thành tích cao trong học tập, từ học sinh giỏi cấp trường trở lên được dòng họ khen thưởng, với số tiền hàng chục triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, con em trong dòng họ có thành tích cao trong công tác, thành đạt cũng được động viên.

Tiêu biểu như Thiếu tướng Vũ Anh Văn, Tư lệnh Binh chủng Thông tin liên lạc, khi được phong hàm thăng chức đã được dòng họ Vũ tổ chức lễ tôn vinh trao tặng bức trướng "Nhân trí truyền gia" làm kỷ niệm và vinh danh tại nhà thờ Tổ, làm gương và tạo động lực cho con em trong họ phấn đấu noi theo.

Với những hoạt động hiệu quả trong phong trào khuyến học, khuyến tài, Ban khuyến học dòng họ Vũ thôn Thủ Trung, xã Kim Chính đã được nhận bức trướng của Hội Khuyến học tỉnh, của UBND huyện Kim Sơn; 2 Bằng khen (năm 2010 và 2015) của Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam và nhiều phần thưởng vinh dự khác.

Bài ảnh: Huy Hoàng - Minh Quang