Chủ động dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con

Bác sỹ Ngô Thị Hồng, Phó Trưởng khoa phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, lây truyền HIV từ mẹ sang con là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm HIV ở trẻ dưới 15 tuổi. Tuy nhiên, nếu phụ nữ mang thai nhiễm HIV được chăm sóc và điều trị dự phòng kịp thời thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con sẽ giảm. Tại tỉnh Ninh Bình, trong những năm qua, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được triển khai rộng khắp trên địa bàn tỉnh, mang lại hiệu quả dự phòng cho những trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV.

Thực hiện mục tiêu Thiên niên kỷ không còn trẻ lây nhiễm HIV từ mẹ, hàng năm, Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS tỉnh (nay là Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh) đều tổ chức triển khai Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trong tháng 6 (từ ngày 1-6 đến 30-6), với những hoạt động thiết thực, hiệu quả. Theo đó, Trung tâm thực hiện tư vấn xét nghiệm HIV và xét nghiệm sàng lọc, xét nghiệm khẳng định, trả kết quả sớm cho phụ nữ mang thai đến xét nghiệm HIV tự nguyện; xét nghiệm các mẫu nghi ngờ do các đơn vị chuyển gửi. Điều trị ARV càng sớm, càng tốt cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV, trẻ phơi nhiễm HIV từ mẹ theo quy trình; tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề, tư vấn, thăm hộ gia đình, thảo luận nhóm; tổ chức các đợt truyền thông phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng; cung cấp sữa cho trẻ sinh ra từ các bà mẹ nhiễm HIV đến ít nhất sáu tháng tuổi... Đồng thời, phối hợp với Khoa Truyền thông - Giáo dục sức khỏe (Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh), các cơ quan thông tấn báo chí trong tỉnh tổ chức tuyên truyền, quảng bá các lợi ích và địa điểm cung cấp gói dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trên các phương tiện thông tin đại chúng… Cùng với đó, các cơ sở khám, chữa bệnh lồng ghép thực hiện tư vấn và xét nghiệm sàng lọc HIV đối với bà mẹ mang thai đi khám thai lần đầu vào các nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản; tư vấn về lợi ích của việc chẩn đoán sớm nhiễm HIV ở trẻ sau sinh và các can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sau sinh; giới thiệu chuyển tiếp những phụ nữ và trẻ em thuộc các nhóm trên tới các dịch vụ phù hợp về dự phòng, chăm sóc, điều trị và hỗ trợ liên quan đến HIV/AIDS...

Theo thống kê tại tỉnh Ninh Bình, từ tháng 1/2017 đến tháng 6/2018, toàn tỉnh có 17 bà mẹ nhiễm HIV có thai, trong đó 16 bà mẹ được điều trị lây truyền HIV từ mẹ sang con đúng qui trình, sau sinh con xét nghiệm HIV âm tính; còn 1 bà mẹ không điều trị, xét nghiệm trẻ HIV dương tính. Như vậy cho thấy, việc điều trị lây truyền HIV từ mẹ sang con theo đúng quy trình là vô cùng cần thiết, từ đó có thể đảm bảo tương lai khỏe mạnh cho những đứa trẻ.

Hiện toàn tỉnh Ninh Bình có 99 trẻ bị nhiễm HIV do lây truyền HIV từ mẹ sang (con số quản lý được), trong đó có 39 trẻ đang điều trị tại tỉnh. Vẫn có những bà mẹ bị nhiễm HIV mà không biết tình trạng nhiễm của mình nên đã không được chăm sóc và điều trị lây truyền HIV từ mẹ sang con. Do đó, công tác thông tin tuyên truyền, nắm bắt đối tượng mắc HIV/AIDS trong độ tuổi sinh đẻ cần được quan tâm và thực hiện hiệu quả hơn. Trong đó, quá trình lây truyền HIV từ mẹ sang con xảy ra theo các con đường như: Lây truyền qua nhau (rau) thai khi người mẹ mang thai; Lây truyền khi sinh con; Lây truyền trong quá trình cho con bú.

Tại Ninh Bình, mọi người dân có thể tìm đến các Trạm y tế xã, phường, các Bệnh viện tuyến huyện, Bệnh viện Sản-Nhi, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh để được tư vấn và tiếp cận tới các dịch vụ cần thiết về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Địa điểm cung cấp dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con tại Ninh Bình (bao gồm: tư vấn xét nghiệm tự nguyện, cấp thuốc ARV dự phòng, quản lý và chăm sóc sau sinh cho mẹ và trẻ….) được thực hiện tại: Khoa sản Bệnh viện Sản -Nhi tỉnh, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, Phòng khám ngoại trú - Trung tâm y tế huyện Kim Sơn...

Việc chủ động dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con thời gian qua cho thấy hiệu quả của các biện pháp can thiệp, điều trị dự phòng đã làm thay đổi rất lớn quan điểm về mang thai và sinh sản ở phụ nữ nhiễm HIV so với thời kỳ đầu đại dịch HIV mới xuất hiện. Tuy nhiên, để đạt được những kết quả lớn hơn nữa, hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cần tiếp tục triển khai rộng khắp, đúng quy trình, tăng cường khả năng tiếp cận cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Cùng với đó, tiếp tục áp dụng linh hoạt các hình thức tuyên truyền khác nhau phù hợp với từng địa phương, vùng miền, nhất là vùng sâu, vùng xa nhằm nâng cao nhận thức cho các đối tượng có nguy cơ cao nhiễm HIV, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Các cơ sở y tế, trung tâm điều trị HIV/AIDS thực hiện hiệu quả hơn việc tư vấn, xét nghiệm HIV nhằm phát hiện sớm phụ nữ mang thai nhiễm HIV; chăm sóc và cung cấp dịch vụ điều trị dự phòng cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Đảm bảo việc cung ứng thuốc ARV liên tục, kịp thời để dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, không để xảy ra tình trạng không có thuốc ARV cho dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con… Phấn đấu thời gian sớm nhất đạt được mục tiêu loại trừ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, từng bước xây dựng cuộc sống không có HIV/AIDS.

Hạnh Chi