Chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ gặp thách thức pháp lý lớn

Tòa án Thương mại Quốc tế tại Manhattan khẳng định Hiến pháp Mỹ trao quyền điều chỉnh thương mại với các nước khác duy nhất cho Quốc hội. Quyền này không bị ảnh hưởng ngay cả khi Tổng thống sử dụng quyền hạn khẩn cấp để bảo vệ nền kinh tế Mỹ.

Hội đồng ba thẩm phán cho biết tòa án không đánh giá về sự đúng đắn hay hiệu quả của việc Tổng thống sử dụng thuế quan như một đòn bẩy. Hội đồng khẳng định việc làm này không được phép không phải vì nó thiếu khôn ngoan hay không hiệu quả, mà đơn giản là vì luật liên bang không cho phép. Ngay sau đó, chính quyền Tổng thống Trump đã đệ đơn kháng cáo.

Phán quyết trên được đưa ra trong hai vụ kiện. Vụ kiện thứ nhất do Trung tâm Công lý Tự do (một tổ chức phi đảng phái) đại diện cho 5 doanh nghiệp nhỏ của Mỹ chuyên nhập khẩu hàng hóa từ các quốc gia bị áp thuế khởi kiện. Các công ty nguyên đơn, bao gồm một nhà nhập khẩu rượu và đồ uống có cồn ở New York và một nhà sản xuất thiết bị giáo dục và nhạc cụ tại Virginia, cho biết việc áp thuế sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh của họ. 

Vụ thứ hai do 13 tiểu bang của Mỹ đứng ra kiện. Bên cạnh đó, có ít nhất năm vụ kiện pháp lý khác liên quan đến thuế quan đang chờ xử lý.

Tổng Chưởng lý bang Oregon, ông Dan Rayfield, một thành viên Đảng Dân chủ, người dẫn đầu vụ kiện của các tiểu bang, nhấn mạnh phán quyết trên một lần nữa khẳng định luật pháp có vai trò quan trọng và các quyết định thương mại không thể được đưa ra tùy tiện theo ý muốn của Tổng thống.

Tổng thống Trump từng tuyên bố ông có quyền rộng rãi trong việc đặt ra thuế quan theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA). Đạo luật này nhằm mục đích giải quyết các mối đe dọa "bất thường và đặc biệt" trong tình trạng khẩn cấp quốc gia. Luật này trước đây thường được sử dụng để áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với những quốc gia không thân thiện với Mỹ hoặc đóng băng tài sản của họ. Ông Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên sử dụng luật này để áp đặt thuế quan.
Bộ Tư pháp Mỹ cho rằng các vụ kiện trên nên bị bác bỏ vì hai lý do: thứ nhất, các nguyên đơn chưa bị ảnh hưởng bởi thuế quan do họ chưa phải trả khoản thuế nào; và thứ hai, chỉ Quốc hội, chứ không phải những doanh nghiệp tư nhân, mới có quyền đưa ra động thái thách thức pháp lý về tình trạng khẩn cấp quốc gia mà Tổng thống đã tuyên bố theo IEEPA.

Khi áp đặt thuế quan vào đầu tháng Tư, Tổng thống Trump đã gọi thâm hụt thương mại là một tình trạng khẩn cấp quốc gia để biện minh cho việc áp thuế 10% chung cho tất cả hàng nhập khẩu, và mức thuế cao hơn dành cho các quốc gia mà Mỹ có thâm hụt thương mại lớn nhất, đặc biệt là Trung Quốc.

Tuy nhiên, các mức thuế đối ứng cao hơn cho từng quốc gia này đã bị tạm dừng một tuần sau đó. Vào ngày 12/5, chính quyền Tổng thống Trump đã tạm thời giảm các mức thuế cao nhất đối với Trung Quốc trong quá trình đàm phán một thỏa thuận thương mại dài hạn hơn. Cả hai nước đã đồng ý giảm thuế quan lẫn nhau trong ít nhất 90 ngày. Cụ thể, Mỹ giảm mức thuế đánh lên hàng hóa Trung Quốc từ 145% xuống 30%. Trung Quốc giảm mức thuế với Mỹ từ 125% xuống 10%.

Theo dữ liệu của Bộ Tài chính Mỹ, các biện pháp thuế quan của Tổng thống Trump tiếp tục tác động đến các nhà nhập khẩu trong tháng 5/2025. Tính đến thời điểm hiện tại của tháng, tổng số thu ngân sách từ mục "Thuế Hải quan và một số loại Thuế tiêu thụ đặc biệt" đã vượt mốc 22,3 tỷ USD/
Con số này dự kiến sẽ chỉ tăng nhẹ trong những ngày còn lại của tháng, do các nhà nhập khẩu thường có xu hướng hoàn thành phần lớn nghĩa vụ thuế quan trong một ngày cụ thể. Đáng chú ý, một khoản thu lớn, hơn 16,5 tỷ USD, đã được ghi nhận nộp vào ngân sách chính phủ vào ngày 22/5 vừa qua.

Nỗi lo về giá cả tăng do thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump từng khiến người tiêu dùng nước này đẩy mạnh chi tiêu hồi đầu năm 2025. Tuy nhiên, xu hướng này đang dần chững lại, làm dấy lên lo ngại về khả năng nền kinh tế Mỹ sẽ suy thoái vào năm 2025.

Dữ liệu từ bộ phận thẻ tín dụng của ngân hàng Bank of America cho thấy chi tiêu tiêu dùng tại Mỹ trong tháng 5/2025 không tăng so với cùng kỳ năm 2024. Trước đó, doanh số bán lẻ của Mỹ trong tháng 4/2025 chỉ tăng 0,1%, thấp hơn nhiều so với mức tăng 1,7% của tháng 3/2025. Ngân hàng này cho biết người dùng thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ bắt đầu giảm tốc độ chi tiêu từ cuối tháng Tư.