Là ngôi trường nằm gần tuyến đường giao thông vận tải quan trọng nên trong những năm chống chiến tranh phá hoại của giặc mỹ, nơi đây cũng là địa điểm thường xuyên bị giặc Mỹ oanh tạc. Vừa dạy học vừa phải đào hầm trú ẩn nhưng thầy và trò nhà trường thời ấy luôn vững tâm dạy và học, vừa lao động sản xuất vừa chăm lo xây dựng trường. Năm 1979, thực hiện Nghị quyết số 14 của Bộ Chính trị về cải cách giáo dục, bước vào năm học 1979- 1980, Đảng ủy xã đã chỉ đạo hợp nhất các trường học vỡ lòng, cấp 1, cấp 2 thành trường Phổ thông cơ sở với hệ thống 9 lớp, thu hút các em nhỏ từ 6 tuổi đến 15 tuổi đến trường. Đây là năm học đầu tiên với hệ thống 1 cấp đã thu hút 1.300 học sinh và 40 thầy, cô giáo về tham gia giảng dạy và học tập. Cũng từ năm học này, hệ thống giáo dục xã nhà bước đầu có sự chuyển biến theo hướng nâng cao chất lượng đào tạo. Ngay từ năm học 1979- 1980, nhà trường đã có 5 học sinh giỏi cấp huyện.
Trải qua các giai đoạn cùng sự phát triển, lớn mạnh của quê hương, đất nước, được sự quan tâm, giúp đỡ của cấp ủy đảng, chính quyền, các đoàn thể và người dân địa phương, nhà trường tiếp tục có những đổi thay về cơ sở vật chất: Năm học 1981- 1982 thực hiện được mục tiêu ngói hóa tất cả các phòng học; Năm học 1996- 1997 trường bắt đầu chuyển sang học ở 2 địa điểm mới với trường, lớp khang trang hơn; Năm học 2003- 2004 tập trung về một điểm mới như hiện nay với 2 dãy phòng học cao tầng có đầy đủ các phòng học bộ môn, thư viện, tin học, nhà hiệu bộ, trang thiết bị đảm bảo phục vụ tốt công tác dạy và học. Có được những thuận lợi từ sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền, sự ủng hộ của nhân dân địa phương, thầy và trò trường THCS Yên Thái đẩy mạnh các phong trào thi đua học tốt, dạy tốt, chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, áp dụng những phương pháp mới trong dạy học, tích cực cập nhật các thông tin khoa học, xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết, thống nhất để hoàn thành tốt nhiệm vụ các năm học. Hàng năm, học sinh xếp loại hạnh kiểm khá, tốt đạt từ 90- 95%, học sinh có học lực khá, giỏi đạt từ 40- 45%, tỷ lệ lên lớp hàng năm đạt từ 95-98%, thi nghề của học sinh lớp 9 đạt tỷ lệ 98- 100%, tỷ lệ tốt nghiệp THCS đạt từ 97- 100%, tỷ lệ học sinh thi đỗ vào THPT các trường công lập đạt từ 60-83%. Năm học vừa qua, nhà trường xếp thứ 4 trong các trường THCS của huyện Yên Mô và xếp thứ 43/143 trường THCS trong toàn tỉnh về kết quả học sinh thi đỗ vào các trường THPT công lập.
50 năm qua, từ một ngôi trường đơn sơ với những phòng học tranh tre, vách đất, trường THCS Yên Thái đã có một cơ ngơi khang trang, hiện đại như ngày nay. Đồng hành cùng sự phát triển, đầu tư về cơ vật chất và sự quan tâm của cấp ủy Đảng, chính quyền, nhân dân địa phương, đội ngũ cán bộ, giáo viên nhà trường đã nỗ lực không ngừng xây dựng nhà trường vững mạnh về mọi mặt. 100% giáo viên có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn. Nhà trường liên tục đạt danh hiệu trường tiên tiến qua các năm học. Năm học 2008- 2009 được công nhận là trường học đạt chuẩn quốc gia và được UBND tỉnh tặng cờ đơn vị thi đua xuất sắc dẫn đầu ngành giáo dục và đào tạo huyện Yên Mô.
Bùi Diệu