Câu lạc bộ diễn xướng chầu văn Thiên Phú: Thắp sáng ngọn lửa nghệ thuật dân gian

Một buổi chiều đầu năm mới được trải nghiệm nghệ thuật hát chầu văn - bộ môn nghệ thuật gắn liền với di sản văn hóa thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, di sản được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại được lột tả đặc sắc qua các tiết mục biểu diễn, từ tiếng đàn nguyệt, tiếng phách, lời ca rộn ràng có sức lan tỏa tới người nghe của CLB diễn xướng chầu văn Thiên Phú, chúng tôi thực sự say mê loại hình nghệ thuật dân gian này.

Cung văn Nguyễn Phú Viễn, thành viên CLB diễn xướng chầu văn Thiên Phú cho biết: CLB diễn xướng chầu văn Thiên Phú được thành lập từ năm 2012, với nhiều thành viên đam mê và tham gia diễn xướng lối hát văn tại các địa phương trong tỉnh và tỉnh lân cận. 

Cái duyên để các thành viên trong CLB đến với nhau chính là xuất phát từ niềm đam mê loại hình nghệ thuật dân ca truyền thống đó. Hát văn ra đời sớm hơn các loại hình dân ca truyền thống khác, vừa là nghệ thuật trình diễn đặc sắc, vừa là yếu tố âm nhạc quan trọng trong nghi lễ thực hành văn hóa của Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.

Nét độc đáo của nghệ thuật hát văn là sự đa dạng về hình thức biểu hiện như hát thờ, hát cửa đền, hát hầu đồng và hát thi. Hát văn có 13 lối hát với những làn điệu phong phú, tinh tế, giàu sắc thái biểu cảm như bỉ, miễu, đưa thơ, phú chênh, dọc, cờn, hãm, phú nói... Mỗi làn điệu đòi hỏi một kỹ thuật riêng, kết hợp với nhạc cụ. Do đó, mỗi thành viên CLB không chỉ là cung văn giỏi mà còn là những nghệ sỹ chơi nhạc cụ dân tộc (đàn nguyệt, phách, trống, đàn tỳ bà) thuần thục.

Thuận lợi của các thành viên CLB đều là con nhà nòi, có truyền thống nghệ thuật nên sở hữu năng khiếu hát văn giỏi, chất giọng cuốn hút. Từ tình yêu với nghệ thuật truyền thống, các thành viên trong CLB luôn không ngừng tìm tòi, học hỏi kho di sản hát văn của dân tộc để bồi đắp dày thêm vốn nghề của bản thân. Hễ nghe nói ở đâu có cung văn giỏi, nổi tiếng là các thành viên lặn lội đến gặp gỡ, học hỏi, ghi chép lại để lưu giữ những điệu hát văn quý từ các nghệ nhân hát văn đó. Giờ đây, 36 bài hát văn cổ đều đã ăn sâu vào máu thịt các thành viên CLB diễn xướng chầu văn Thiên Phú.

Ngoài đam mê sưu tầm, diễn xướng nhằm bảo tồn những nét đẹp của hát chầu văn, CLB diễn xướng chầu văn Thiên Phú đang thực hiện truyền niềm đam mê nghệ thuật dân gian này cho giới trẻ. Bởi theo cung văn Nguyễn Phú Viễn: nghệ thuật hát văn hiện nay mặc dù vẫn giữ được hồn Việt thuần nhất, mộc mạc, song cũng rất đa dạng, phong phú.

Thực tế nghệ thuật hát văn đã vượt ra khỏi các hoạt động tín ngưỡng tôn giáo mà hiện môn nghệ thuật này còn được coi như hình thức ca nhạc vui tươi, lành mạnh trong cuộc sống cộng đồng. Âm nhạc hát văn với đặc tính sôi nổi, náo nhiệt cùng tiếng trống phách, thanh la rộn ràng có sức lan tỏa trong đời sống, đáp ứng nhu cầu thưởng thức văn hóa nghệ thuật của nhân dân.

Các bài hát văn được soạn lời mới có giai điệu âm nhạc vui tươi, trong sáng, được chắt lọc từ nghệ thuật hát văn truyền thống mang hơi thở và nhịp sống đương đại, có nội dung ca ngợi quê hương, đất nước, cổ vũ toàn dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ thực tế đó, nghệ thuật chầu văn cần được giữ gìn và phát triển đúng hướng trong cách nghe, nhìn mới nhưng vẫn bảo tồn được những làn điệu cổ, những cách diễn xướng cổ.

Điều đó làm cho giá trị văn hóa của loại hình nghệ thuật hát văn này luôn được kế thừa và phát triển trong đời sống cộng đồng. Từ ý thức trách nhiệm cao với nghệ thuật truyền thống, từ khi thành lập đến nay, CLB đã truyền nghề cho hơn 10 thanh niên có niềm đam mê nghệ thuật hát chầu văn đã học thuần thục được 36 bài văn cổ, đã biểu diễn độc lập.

Điều đáng ghi nhận của CLB diễn xướng chầu văn Thiên Phú không chỉ ở miềm đam mê nghệ thuật dân gian tổ chức diễn xướng trong các di tích đền, phủ, miếu linh thiêng để phục vụ tín ngưỡng tâm linh mà các thành viên CLB đã mang chầu văn biểu diễn trên những sân khấu hiện đại, đã giành được nhiều giải thưởng danh giá: Năm 2012, tập thể đội hát văn Thiên Phú được Trung ương Hội Khoa học phát triển nguồn nhân lực - nhân tài Việt Nam tặng Bằng khen vì đã có thành tích bảo tồn và phát huy văn hóa hát xướng dân gian trong tín ngưỡng tâm linh Đạo Thánh Mẫu Việt Nam.

Hồng Vân