Ngay từ những năm học THCS, Nguyễn Xuân Hải (ảnh trên) đã có niềm yêu thích và luôn tìm tòi để hiểu thêm về lịch sử nước nhà cũng như lịch sử quê hương. Được sự khích lệ của cô giáo dạy Sử những năm THCS, Hải đã gắn bó với môn Lịch sử và đã giành giải cao tại các kỳ thi học sinh giỏi thành phố, học sinh giỏi tỉnh năm học lớp 9 với thành tích giải ba thành phố, giải nhì tỉnh. Với nền tảng là sự say mê với môn Lịch sử cộng với việc học đều các môn học khác, Hải tự tin nộp hồ sơ đăng ký dự thi vào chuyên Sử, trong khi nhiều bạn học đăng ký thi các môn học đang 'hot" hiện nay như: Anh, Văn, Toán…
Vào học lớp chuyên Sử là bước ngoặt mới để cậu học trò có cơ hội tiếp cận và lĩnh hội nhiều kiến thức chuyên sâu về Sử. Theo Hải, để học tốt môn sử không khó, quan trọng nhất là phải nhớ các sự kiện một cách chính xác, chi tiết, cộng với việc tư duy các vấn đề theo hệ thống để khi làm bài, nhất là khi làm bài thi, các vấn đề được sắp xếp khoa học, thuận tiện cho việc trình bày. Bên cạnh đó, vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, không có phương tiện để phục vụ việc học tập, tìm tòi tài liệu là máy tính và nối mạng Internet, nên mọi kiến thức, tài liệu thầy, cô truyền đạt, giới thiệu trên lớp, đều được Hải về nhà ôn luyện thường xuyên.
Ba năm học chuyên Sử, Hải cùng các bạn trong lớp đã được thử thách qua các kỳ thi học sinh giỏi khu vực đồng bằng sông Hồng và kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia. Tại các kỳ thi này, Hải đều xuất sắc giành giải cao: Năm lớp 11 giành giải 3 khu vực đồng bằng sông Hồng và giải ba Quốc gia. Năm nay, Hải đã vươn lên giành giải nhất tại kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia với số điểm cao 17/20, là một trong hơn 100 học sinh đạt giải cao môn Lịch sử trong toàn quốc. Em cũng vinh dự được có mặt trong buổi lễ vinh danh học sinh giỏi tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội).
Nhắc đến Hải, nhiều thầy, cô và bạn bè ở lớp chuyên Sử còn luôn nhắc đến cậu học trò nhà nghèo nhưng có nhiều nỗ lực, vượt khó trong học tập và cuộc sống. Nhà ở xã Ninh Tiến, một mình mẹ em làm nông nghiệp và buôn bán nhỏ nhưng đã tần tảo nuôi dạy 2 chị em Hải chăm ngoan, học giỏi.
Bản thân Hải suốt những năm học THCS, THPT, ngoài giờ học trên lớp và tự học ở nhà, Hải không đi học thêm ở đâu. Chỉ duy nhất lần thi vào lớp 10 chuyên Lương Văn Tụy, Hải tìm đến nhà một cô giáo dạy Sử ở trung tâm thành phố để học.
Khi biết được hoàn cảnh của Hải, cô đã nhiệt tình dạy em miễn phí. Hiểu rõ những vất vả mà mẹ phải trải qua trong cuộc sống mưu sinh để 2 chị em Hải được học tập, Hải và chị gái đều tự nhủ luôn cố gắng học giỏi để mẹ vui lòng.
Chị gái Hải hiện đang là sinh viên Trường Đại học Hoa Lư. Còn Hải, với giải nhất Quốc gia môn Sử, dù được tuyển thẳng vào Trường Đại học Sư phạm và Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, nhưng em vẫn quyết tâm ôn luyện để thi đỗ vào Học viện Cảnh sát, ngôi trường mà em hằng mơ ước.
Lý Nhân