Xử lý nghiêm những tàu cá vi phạm khai thác IUU

Qua gần 6 năm triển khai thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) về chống khai thác thuỷ sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (khai thác IUU), hoạt động khai thác hải sản của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực được ghi nhận. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn một số bất cập, hạn chế chưa được xử lý dứt điểm, triệt để theo khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC). Nếu không tháo gỡ được cảnh báo “thẻ vàng” thì không chỉ tác động nghiêm trọng đến hoạt động xuất khẩu thủy sản mà còn ảnh hưởng rất lớn đến hình ảnh, uy tín, vị thế ngoại giao Việt Nam trên trường quốc tế. 

Thực hiện chỉ đạo của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, Ban Chỉ đạo 67-IUU tỉnh, Sở NN và PTNT đã chủ động phối hợp với các sở, ngành, các huyện ven biển thành lập các đoàn, tổ công tác liên ngành kiểm tra, hướng dẫn khắc phục, xử lý dứt điểm các sai phạm, hạn chế, bất cập liên quan đến chống khai thác IUU tại địa phương; xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình làm việc đảm bảo mọi điều kiện tốt nhất để đón và làm việc với đoàn thanh tra lần 4 của EC, dự kiến vào tháng 10-2023. Bên cạnh đó, Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá xây dựng quy trình kiểm tra, kiểm soát tàu cá cập cảng, rời cảng; ban hành quy chế làm việc và phân công lực lượng thường trực 24/24h để phục vụ ngư dân và tàu cá làm các thủ tục cần thiết, khắc phục tâm lý ngại phiền hà của ngư dân, chủ tàu; phối hợp tuyên truyền, trực tiếp xuống tàu hướng dẫn ngư dân về các quy định của Luật Thuỷ sản, các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm thay đổi tư duy, nhận thức và thói quen khai thác của ngư dân, hướng tới hoạt động nghề cá có trách nhiệm, hiệu quả và bền vững, góp phần cùng cả nước tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC. 

Theo báo cáo của Sở NN và PTNT, từ đầu năm đến nay, các cơ quan chức năng đã phát hành 8 thông báo tàu mất tín hiệu 10 ngày trở lên và 1 thông báo tàu mất tín hiệu trên 1 năm gửi các đơn vị phối hợp trong tỉnh. Cụ thể, tàu mất tín hiệu thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên 10 ngày là 320 lượt tàu (đã xác minh 236/320 lượt); trong đó mất kết nối trên biển từ 10 ngày trở lên là 106 tàu/130 lượt tàu (đã xác minh 96/130 lượt), mất kết nối trong bờ là 140 tàu/190 lượt tàu (đã xác minh 178 tàu/190 lượt). Nguyên nhân chủ yếu tàu mất tín hiệu được xác định là do tàu nằm bờ dài ngày nên tắt thiết bị, thiết bị bị hỏng. Ngoài ra, các cơ quan chức năng của tỉnh đã kiên quyết xử phạt hành chính nhiều tàu cá vi phạm trong lĩnh vực thủy sản như tàng trữ công cụ kích điện để khai thác hải sản trái phép; không duy trì hoạt động của thiết bị VMS trên tàu cá; không mua bảo hiểm cho thuyền viên theo quy định; giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật tàu cá hết hiệu lực. Sở NN và PTNT xử phạt vi phạm hành chính 52 trường hợp vi phạm với tổng số tiền xử phạt là 261 triệu đồng.
Nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp quản lý, xử lý các trường hợp tàu cá vi phạm trong quá trình hoạt động khai thác trên biển, tỉnh đã ký kết quy chế phối hợp với tỉnh An Giang tạo lập cơ chế trao đổi, chia sẻ thông tin trong công tác phòng, chống khai thác IUU; kinh nghiệm quản lý đội tàu, công tác điều tra, phát hiện xử lý các tàu cá vi phạm khai thác IUU; công tác kiểm tra, giám sát tàu cá và sản lượng bốc dỡ sản phẩm thuỷ sản qua cảng; thực hiện xác nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản; phối hợp trong thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU. Đồng chí Quảng Trọng Thao, Phó trưởng Ban Chỉ đạo IUU tỉnh Kiên Giang đánh giá: Tỉnh Nam Định có nhiều cách làm sáng tạo trong công tác phòng, chống khai thác IUU mà Kiên Giang có thể áp dụng thực hiện tại địa phương; mong muốn thời gian tới, hai tỉnh phối hợp chặt chẽ hơn, thường xuyên chia sẻ thông tin về công tác quản lý tàu cá, điều tra xử lý tàu cá vi phạm khai thác IUU, kiểm soát sản lượng thủy sản qua cảng; phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu hộ cứu nạn ngư dân trên biển… Đây là giải pháp thiết thực và có hiệu quả hướng tới mục tiêu cùng cả nước gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC đối với ngành khai thác thủy sản. 

Để công tác chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh đạt kết quả cao hơn nữa, thời gian tới, Sở NN và PTNT tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ việc xuất, nhập các cảng, bến cá của tàu cá, kiên quyết không cho tàu cá không đảm bảo các yêu cầu theo quy định ra khơi. Thường xuyên bố trí lực lượng, tàu chốt chặn tại các cửa sông ra biển trên địa bàn tỉnh nhằm ngăn chặn, phát hiện sớm các lỗi vi phạm về khai thác IUU, không cho tàu cá vi phạm ra khơi, kiên quyết xử lý các trường hợp cố tình vi phạm. Chấm dứt tình trạng tàu cá “nhiều không” (không có giấy phép, không trang bị thiết bị VMS, không duy trì hoạt động của thiết bị VMS; tàu không có biển số, không đánh dấu) ra khơi sản xuất, khai thác. Rà soát các bến cá, cảng cá và điểm tàu cá cập bến bốc dỡ thủy sản, tổ chức quản lý chặt chẽ hoạt động xuất nhập bến tại các cảng cá và bến cá chưa công bố mở cảng, có phương án giám sát sản lượng tại các bến cá… Rà soát và có phương án xử lý đối với tàu cá “3 không” và thông báo danh sách tàu nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU gửi các cơ quan, đơn vị trong và ngoài tỉnh để phối hợp kiểm tra, xử lý, không cho các tàu cá ra khơi khi chưa đủ các giấy tờ, thủ tục theo quy định. Tăng cường thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá tại cảng, khu neo đậu tàu thuyền và tích cực tuần tra kiểm tra, kiểm soát trên biển nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm khai thác IUU. Thực hiện thu nhật ký khai thác, báo cáo khai thác, giám sát việc bốc dỡ thủy sản tại 2 cảng cá; nhập dữ liệu sản lượng vào phần mềm quản lý tàu cá quốc gia Vnfishbase; thực hiện xác nhận, chứng nhận thủy sản khai thác theo yêu cầu của người dân và doanh nghiệp. Bộ đội Biên phòng tỉnh tiếp tục thực hiện đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại khu vực vùng biển giáp ranh, chồng lấn, chưa phân định giữa Việt Nam và các nước để kịp thời ngăn chặn, xử lý tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp; quyết tâm cao nhất không để tàu cá tiếp tục vi phạm. Công an tỉnh tập trung theo dõi, giám sát về hành vi tổ chức, cá nhân môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, nếu phát hiện thì tập trung củng cố hồ sơ xử lý công khai để răn đe, giáo dục.

Với sự vào cuộc quyết liệt và kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm của các địa phương, lực lượng chức năng, thời gian tới công tác phòng, chống khai thác IUU của tỉnh sẽ được ngư dân trong tỉnh nghiêm túc thực hiện, góp phần cùng cả nước tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng”, tạo tiền đề để ngành thuỷ sản phát triển bền vững./.

Bài và ảnh: Văn Đại