Vì sao tỷ lệ tái nghiện ma túy còn ở mức cao?

Người nghiện thiếu bản lĩnh và quyết tâm

Sau 3 lần vào cai nghiện tại Trung tâm Chữa bệnh, giáo dục, lao động xã hội, đến đầu năm 2017, Phạm Văn H. lại "trở về mái nhà xưa", để tiếp tục hành trình cai nghiện với tâm trạng hoang mang, không chắc mình có thể cai thành công ở lần thứ tư này không. 3 lần cai nghiện, là 3 cuộc đấu tranh thực sự với bản thân. "Được sự giúp đỡ, động viên của các cán bộ trong Trung tâm, tôi đã từng cai nghiện thành công. Nhưng rồi những thành quả ấy đổ xuống sông xuống biển khi liên tiếp tôi tái nghiện. Sau khi ra khỏi trung tâm, trở về với cộng đồng tôi bị bạn bè rủ rê và rồi lại ngựa quen đường cũ. Gặp lại các thầy, các cán bộ của Trung tâm tôi thực sự xấu hổ" - Phạm Văn H. cho biết. Và H. cũng không phải trường hợp cá biệt ở đây.

Nguyễn Văn T. ở xã Gia Thịnh, huyện Gia Viễn năm nay 25 tuổi, thế nhưng đã 5 năm có lẻ T. đắm chìm trong ma túy. Năm 2012, T. được gia đình động viên, đưa vào Trung tâm Chữa bệnh, giáo dục, lao động xã hội để cai nghiện. Hai năm ở trong Trung tâm, sau khi cắt cơn, T. đã được các cán bộ ở đây động viên, trang bị những kiến thức cơ bản để tái hòa nhập cộng đồng. Cuối năm 2013, T. cai nghiện thành công và được ra khỏi Trung tâm, T. quyết chí làm lại cuộc đời. Sẵn có nghề cơ khí, T. cầm hồ sơ đi xin việc ở một vài công ty. Nhưng khi biết lý lịch T. từng nghiện ma túy thì hầu hết các doanh nghiệp đều không muốn nhận. Không có vốn để tự tạo việc làm, T. lang thang đi tìm việc, cuối cùng gặp phải đám bạn nghiện xưa, bị lôi kéo và T. tái nghiện. Với T. việc phải trở lại Trung tâm để bắt đầu lại hành trình cai nghiện mới là một nỗi thất vọng lớn. "Cai nghiện thành công, nghĩa là chúng em trở thành người bình thường như bao người khác. Vậy nhưng, cũng khó mà xóa được thành kiến của xã hội, của mọi người chỉ trong một sớm một chiều"- T. buồn bã cho biết.

Hiện tại, Trung tâm Chữa bệnh, giáo dục, lao động xã hội đang quản lý gần 200 học viên. Sau khi được điều trị cắt cơn tại Trung tâm, các học viên bắt đầu cuộc hành trình "tìm lại chính mình". Vừa trị liệu, vừa học văn hóa và trang bị các kỹ năng hướng đến tái hòa nhập cộng đồng. Đối với học viên chưa tốt nghiệp THCS thì việc học văn hóa, hoàn thành chương trình THCS là yêu cầu bắt buộc. Trong các buổi học, ngoài dạy văn hóa, Trung tâm cũng rất coi trọng việc giáo dục chính trị, giáo dục pháp luật, đạo đức tác phong cho học viên. Ngoài ra, tất cả học viên tại Trung tâm đều được học các chuyên đề về kỹ năng hòa nhập cuộc sống thông qua Tổ tư vấn. Hoạt động của Tổ tư vấn góp phần giúp đỡ học viên nhận thức được đầy đủ hành vi sai phạm của mình để từ đó thay đổi suy nghĩ, sống hướng thiện. Chính vì vậy mà đa số học viên đều cai nghiện thành công trong khoảng thời gian quy định.

Cần làm tốt công tác quản lý sau cai

Phải thừa nhận một thực tế là trong khi công tác cai nghiện rất thành công thì công tác quản lý sau cai còn bộc lộ nhiều khó khăn, dẫn đến tình trạng tái nghiện còn ở mức cao. Ông Đào Mạnh Hùng, Chi cục trưởng Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội cho biết, theo một kết quả khảo sát gần đây, trong tổng số 256 đối tượng đi cai nghiện về thì có tới trên 200 đối tượng tái nghiện, thậm chí có thời điểm tỷ lệ tái nghiện lên tới 90%. Đáng lo ngại hơn, số nghiện lại ma túy ngay sau khi ra khỏi Trung tâm chiếm tỷ lệ tới gần 60%. Phân tích nguyên nhân cho thấy, chủ yếu là do các đối tượng không có việc làm ổn định, lại gặp môi trường không lành mạnh và sự kỳ thị còn lớn trong khi đó, bản lĩnh của người cai nghiện lại không cao.

Ông Trần Xuân Trường, Giám đốc Trung tâm Chữa bệnh, giáo dục, lao động xã hội cho biết: Theo Nghị định 94 (năm 2009 quy định chi tiết thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng chống ma túy về quản lý sau cai nghiện ma túy) thì: Thời gian quản lý sau cai nghiện đối với người chấp hành xong thời gian cai nghiện ma túy bắt buộc là từ một đến hai năm (trước đó chỉ có 6 tháng). Sau khi đưa vào các trung tâm cai tập trung, những người nghiện được cắt cơn trong vòng từ 7 - 14 ngày, thời gian còn lại, các học viên được dạy nghề, tạo việc làm tại chỗ. Việc dạy nghề, tạo việc làm cho các học viên là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Bởi thông qua lao động, các học viên không những cải thiện được tình trạng sức khỏe mà còn biết quý trọng sức lao động, thêm niềm tin vào cuộc sống. Hiện, Trung tâm đã liên kết với một số doanh nghiệp ở các tỉnh: Thái Bình, Hà Nam, Hải Dương để dạy một số nghề thủ công như: làm lông mi giả, làm đá mỹ nghệ, làm tai nghe, may túi bao bì cho các học viên. Nếu làm việc chăm chỉ, mỗi tháng, các học viên cũng có thu nhập khoảng 600.000 đồng.

Tuy nhiên, việc dạy nghề tại Trung tâm mới chỉ là những việc làm mang ý nghĩa trị liệu cho người cai nghiện, chứ không thể giúp học viên tìm được việc làm với thu nhập ổn định khi tái hòa nhập cộng đồng. Còn đối với những nghề liên quan đến kỹ thuật, họ chỉ nắm được kiến thức sơ lược, không thể đáp ứng yêu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp nên khó tìm được việc làm. Bởi thế, ngoại trừ số ít gia đình có điều kiện giúp con mình mở cửa hàng, dịch vụ như: sửa xe, chụp ảnh…, còn hầu hết các đối tượng sau cai phải tự tạo việc làm cho mình, nhưng chủ yếu là làm việc trong các môi trường xã hội phức tạp như: xe ôm, bảo vệ…

Có nhiều nguyên nhân khiến người sau cai nghiện khó tìm được việc làm. Trở ngại đầu tiên là do trình độ văn hóa. Trình độ văn hóa còn hạn chế khiến người cai nghiện khó tiếp thu được nghề, do vậy khó tìm việc sau khi cai nghiện. Hiện, Trung tâm Chữa bệnh, giáo dục, lao động xã hội Ninh Bình đang quản lý hơn 200 đối tượng nghiện ma túy; trong đó, hơn 70% chỉ có trình độ văn hóa từ THCS trở xuống; số không nghề nghiệp hoặc nghề nghiệp không ổn định chiếm trên 90%.

Từ thực tiễn này cho thấy, để giảm tỷ lệ người tái nghiện thì giải pháp căn cơ là cần quan tâm bố trí kinh phí, đẩy mạnh hoạt động dạy nghề phù hợp với nhu cầu của thị trường, đồng thời tạo sự kết nối với các doanh nghiệp nhằm giải quyết đầu ra cho người sau cai nghiện chứ không chỉ dừng lại ở hoạt động cai nghiện, cắt cơn tạm thời… như hiện nay. Bên cạnh đó, làm tốt công tác tuyên truyền để cộng đồng xã hội cũng cần thay đổi định kiến, có cái nhìn nhân ái hơn với những người sau cai nghiện. Thay đổi cách nhìn về những người cai nghiện thành công cũng có nghĩa là đã làm thay đổi cuộc đời họ, tạo cho họ một cuộc sống tốt đẹp hơn, lành mạnh hơn.

Đào Hằng