Vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm vẫn nhức nhối

Trong tháng hành động vì an toàn thực phẩm (ATTP) năm 2025, lực lượng chức năng đã tăng cường kiểm tra, nhắc nhở các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm thực hiện nghiêm những quy định về ATTP để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Tuy nhiên, qua kiểm tra và xử lý các vụ việc vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm cũng gióng lên hồi chuông báo động về tình trạng vi phạm vệ sinh ATTP ngày càng phức tạp, tinh vi, gây tâm lý hoang mang lo lắng, bức xúc cho xã hội.

Từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 6/2025, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) đã phát hiện và xử lý nhiều vụ việc nghiêm trọng liên quan đến kinh doanh thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Ngày 19/5 lực lượng QLTT đã phát hiện tại cơ sở kinh doanh tại số 35 phố Xuân Thủy, phường Lộc Hòa (thành phố Nam Định) bày bán 865 gói thực phẩm chế biễn ăn sẵn các loại (nước chấm pha sẵn, bánh mỳ, muối lạc rang sẵn, cà ngâm, mực đông lạnh, thịt vịt đông lạnh, bánh pizza, vó bò ngâm, hộp bơ, hành phi, ô mai, bánh tráng) không rõ nguồn gốc xuất xứ với tổng trị giá ước tính trên 32 triệu đồng. Tiếp đó, ngày 2 và 3/6, lực lượng QLTT phối hợp với Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh) tiến hành kiểm tra đột xuất cơ sở kinh doanh thực phẩm tại phố Hàng Sắt, phường Trần Hưng Đạo và thôn Hồng Phúc, xã Mỹ Tân (thành phố Nam Định) đang bày bán và lưu trữ hơn 1.600 gói thực phẩm bao gói sẵn (bao gồm bánh bao, khoai tây cọng, bánh ngọt, giò, nem, xúc xích, hải sản, thịt đông lạnh...) không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có tem nhãn hoặc không có nhãn phụ bằng tiếng Việt với tổng trị giá hàng hóa trên 50 triệu đồng. Đây đều là những thực phẩm thường xuyên xuất hiện trong mâm cơm của các gia đình và các món ăn đường phố với giá "siêu rẻ" hấp dẫn giới trẻ và người lao động. Làm việc với lực lượng chức năng, chủ các cơ sở kinh doanh đều không xuất trình được hóa đơn, nguồn gốc xuất xứ của số hàng hóa trên và khai nhận toàn bộ số thực phẩm này được thu mua trôi nổi từ nhiều nguồn khác nhau để cung ứng ra thị trường thông qua cả hình thức trực tuyến và trực tiếp. Lực lượng chức năng đã lập biên bản và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các cơ sở kinh doanh trên vì hai hành vi chính là kinh doanh hàng hóa là thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ và hàng hóa là thực phẩm nhập lậu. Đồng thời buộc các cơ sở tiêu hủy toàn bộ số hàng hóa trên theo quy định tại Nghị định số 98/2020/NĐ-CP ngày 26/8/2020 của Chính phủ.

Những vụ việc trên chỉ là phần nổi của “tảng băng chìm” vi phạm trong thị trường thực phẩm hiện nay. Trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, lực lượng QLTT toàn tỉnh đã kiểm tra trên 100 cơ sở; xử lý trên 30 vụ việc vi phạm ATTP, xử phạt vi phạm hành chính trên 100 triệu đồng. Các mặt hàng vi phạm chủ yếu là bánh kẹo, hoa quả, thực phẩm bao gói sẵn với những hành vi vi phạm phổ biến về giá; nhãn mác hàng hóa; không chấp hành đúng quy định về điều kiện chung bảo đảm ATTP; kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng hóa nhập lậu. Nhiều mặt hàng không rõ nguồn gốc vẫn được bày bán tràn lan tại các chợ dân sinh, cơ sở nhỏ lẻ và rao bán trực tuyến một cách công khai, khó kiểm soát. Các tiểu thương tìm đủ mọi cách hạ giá thành sản phẩm, núp bóng các cơ sở sản xuất hàng tiêu dùng khác hoặc bán trà trộn cùng với nhiều loại tạp hóa để tránh né việc quản lý của lực lượng chức năng. Mặt khác lại khéo léo quảng cáo quá sự thật về chất lượng sản phẩm với người tiêu dùng để bán hàng trục lợi. Trong khi đó thực phẩm không an toàn là mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, không chỉ là ngộ độc thực phẩm tức thời mà nguy hiểm hơn là những nguy cơ lâu dài như: ung thư, tổn thương gan thận, suy giảm hệ miễn dịch… Đáng lo hơn, sự chủ quan, dễ dãi của không ít người tiêu dùng khi lựa chọn thực phẩm đã tiếp tay cho những đối tượng trục lợi bất chấp đạo đức và pháp luật. Đây cũng là lý do các cơ sở kinh doanh thực phẩm không an toàn vẫn liên tục tái diễn mặc dù đã được cơ quan chức năng tuyên truyền, phổ biến kiến thức, hướng dẫn thực hành an toàn, kinh doanh đúng quy định và thậm chí là thu giữ sản phẩm, phạt hành chính…

Trước thực trạng thực phẩm nhập lậu, thực phẩm giả, thực phẩm không an toàn lưu thông tự do, rộng rãi trên thị trường, sự chủ động vào cuộc kiểm tra, kiểm soát chất lượng, nguồn gốc những mặt hàng thực phẩm của lực lượng QLTT tỉnh đã góp phần ngăn chặn thực phẩm không đảm bảo chất lượng bị đưa đến tay người tiêu dùng, góp phần bảo vệ quyền lợi, sức khỏe của người dân cũng như các cơ sở kinh doanh nghiêm túc trên địa bàn tỉnh. Các cơ quan chức năng và các địa phương tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát ATTP đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm; kiên quyết xử lý nghiêm để không xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm và lây lan các bệnh truyền qua thực phẩm. Đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông thường xuyên, liên tục, có tính hệ thống cho các cơ quan quản lý, người tiêu dùng và các cơ sở sản xuất, kinh doanh. Tăng cường công tác phối hợp liên ngành nhằm phát huy tối đa sức mạnh tổng hợp các sở, ban, ngành, hội, đoàn thể và chính quyền địa phương triển khai hiệu quả công tác đảm bảo ATTP trên địa bàn tỉnh.

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước với nguồn thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, người tiêu dùng cần nâng cao nhận thức, hành vi tiêu dùng có động thái tẩy chay thực phẩm không rõ nguồn gốc. Cần có kiến thức trong lựa chọn, chế biến, sử dụng thực phẩm an toàn. Phản ánh kịp thời đến các đơn vị chức năng nếu phát hiện tổ chức, cá nhân kinh doanh thực phẩm không an toàn, buôn bán thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không nhãn mác, gây nguy hại cho sức khỏe. Người sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, kinh doanh dịch vụ ăn uống cần nâng cao ý thức, trách nhiệm của mình trong việc thực hiện nghiêm túc các quy định về vệ sinh ATTP để bảo đảm an toàn cho sức khỏe cộng đồng.

Bài và ảnh: Nguyễn Hương