Để xây dựng nếp sống văn minh đô thị, thị xã Tam Điệp xác định trước hết phải làm chuyển biến rõ nét về nhận thức và hành động của từng cơ quan, đơn vị, mỗi cán bộ, đảng viên và người dân. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh trên hệ thống đài truyền thanh của thị xã và hệ thống cổ động trực quan nơi công cộng... với nhiều nội dung tuyên truyền phong phú như: tuyên truyền về giữ gìn vệ sinh môi trường; văn minh thương mại; tuyên truyền không lấn chiếm hành lang, vỉa hè, bảo vệ cây xanh cho các hộ dân cư ở mặt phố; xây dựng gia đình, khu dân cư văn hóa... Cùng với việc tuyên truyền, giáo dục về nếp sống văn minh đô thị, thị xã còn tập trung tuyên truyền, giáo dục về lịch sử, truyền thống và những nét đẹp của quê hương. Với quyết tâm xây dựng thị xã Tam Điệp có một không gian văn hóa - chính trị có tầm vóc, làm tiền đề xây dựng hình ảnh đô thị mới của Tam Điệp trong tương lai, năm 2014, thị xã đã tổ chức Hội thảo "Lựa chọn địa điểm xây dựng tượng đài - Quảng trường - đền thờ - công viên văn hóa". Thông qua Hội thảo, thị xã đã tiếp thu các ý kiến của các nhà khoa học, lịch sử, nhà quản lý để hoàn thiện quy hoạch, xây dựng dự án Quảng trường thị xã cũng như lựa chọn mẫu tượng đài Vua Quang Trung đặt tại Quảng trường. Ngoài ra trong năm, thị xã còn tổ chức cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Tam Điệp. Đến nay, cuộc thi đã nhận được 200 tác phẩm dự thi của 58 họa sỹ chuyên và không chuyên đến từ 7 tỉnh, thành phố tham gia.
Bên cạnh đó, thị xã Tam Điệp chú trọng việc giáo dục nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, tạo thói quen sống có văn hóa và văn minh cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực văn hóa được tăng cường. Hàng năm, Phòng Văn hóa-Thông tin thị xã phối hợp với Công an thị xã, thanh tra Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Thông tin và Truyền thông tiến hành thanh, kiểm tra các hộ kinh doanh, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm những sai phạm trong hoạt động kinh doanh văn hóa. Công tác quản lý trật tự đô thị có nhiều chuyển biến tích cực. Thị ủy, UBND thị xã yêu cầu các cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể, các cơ quan, đơn vị, xã, phường thực hiện nếp sống văn hóa công sở. Thực hiện tốt cải cách hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân khi giải quyết thủ tục hành chính, xây dựng hình ảnh người cán bộ, công chức gần dân, trách nhiệm và tận tụy. Bộ phận "Tiếp nhận và trả kết quả" tại UBND xã, phường được đầu tư nâng cấp trang thiết bị, các thủ tục hành chính, bảng phí và lệ phí được niêm yết công khai. Hiện thị xã đã đưa 73 thủ tục hành chính vào thực hiện theo cơ chế "Một cửa liên thông", bộ phận "Tiếp nhận và trả kết quả" của UBND xã, phường đã thực hiện trên 15 thủ tục hành chính, góp phần giải quyết tốt các mối quan hệ giữa cơ quan quản lý Nhà nước với tổ chức và công dân.
Trong tiến trình xây dựng thị xã trở thành thành phố, các thiết chế cho hoạt động văn hóa - thể thao được quan tâm đầu tư, đáp ứng được nhu cầu tham gia sinh hoạt và hưởng thụ của nhân dân như khu công viên cây xanh, khu liên hợp thể thao thị xã. Năm 2014, thị xã đã huy động trên 311,5 tỷ đồng để đầu tư xây dựng và phát triển đô thị. Đến nay, đã hoàn thành Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung thị xã đến năm 2030 với việc quy hoạch chi tiết 5 phường nội thị và xã Yên Bình; quy hoạch chi tiết khu Quảng trường và tượng đài Hoàng đế Quang Trung, Công viên văn hóa tại xã Quang Sơn; xây dựng và hoàn thiện 8 tuyến phố văn minh với các hạng mục như trải thảm mặt đường bê tông bằng nhựa Atphan, lắp đặt hệ thống điện, xây dựng rãnh thoát nước, vỉa hè… Do đó, cảnh quan, môi trường ở các khu dân cư ngày càng khang trang, sạch đẹp. Việc cưới, việc tang và lễ hội đã có nhiều tiến bộ, đa số các đám cưới được tổ chức trang trọng, vui tươi, lành mạnh, tiết kiệm, không có tình trạng tảo hôn. Việc tang đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể quan tâm chỉ đạo thực hiện theo đúng quy định. 100% các xã, phường đã xây dựng được quy chế tang lễ, gắn với hương ước, quy ước của thôn, xóm, tổ dân phố. ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, an ninh trật tự xã hội của người dân thị xã được nâng lên rõ rệt.
Phong trào luyện tập thể dục, thể thao được duy trì với tỷ lệ 21,5% người dân thường xuyên tham gia luyện tập. Hàng năm, vào dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn, những sự kiện chính trị trọng đại của địa phương, của đất nước, các xã, phường đều tổ chức nhiều hoạt động TDTT như: Thi đấu giao hữu cầu lông, bóng bàn, bóng đá, bóng chuyền… Các giải thi đấu thể thao phong trào ngày càng có quy mô rộng lớn, chất lượng được nâng cao, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia. Nhờ đó, thể thao thành tích cao của thị xã có nhiều chuyển biến tích cực. Trong năm, các đội tuyển, đoàn tuyển của thị xã tham gia hội thi cấp tỉnh đều đạt thứ hạng cao như môn quần vợt xếp thứ nhất toàn đoàn; môn bóng bàn, bóng đá xếp thứ ba toàn đoàn. Tại Đại hội TDTT tỉnh Ninh Bình lần thứ V, đoàn tuyển của thị xã đạt 26 huy chương các loại… Phong trào văn hóa, văn nghệ, TDTT phát triển góp phần nâng cao sức khỏe, tạo không khí vui tươi, phấn khởi, hạn chế các tệ nạn xã hội, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân.
Bằng nhiều giải pháp tích cực, đồng bộ, nếp sống văn minh đô thị ở thị xã Tam Điệp đang dần được cải thiện. Bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại. Tình đoàn kết gắn bó giữa các gia đình, dòng họ và cộng đồng dân cư ngày càng được tăng cường. Đến nay, thị xã đã có 72,2% khu dân cư đạt danh hiệu khu dân cư văn hóa; 88,7% gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa.
Mai Lan