Khan hiếm nguồn nhân lực có kỹ thuật cao
Hiện nay, Ninh Bìnhcó khoảng 568.300 người ở độ tuổi lao động (chiếm 61,1% tổng dân số), trong đó số người có khả năng lao động là 557 nghìn người. Theo thống kê, toàn tỉnh đã có 58 cơ sở đào tạo nghề (tăng 50 cơ sở so với năm 1998), trong đó có 5 trường dạy nghề của Trung ương đóng trên địa bàn, 23 trường trung cấp, trung tâm dạy nghề tư thục, dân lập, còn lại là các cơ sở dạy nghề thuộc làng nghề, doanh nghiệp, HTX và của các tổ chức xã hội. Năm 2007, các cơ sở này đã đào tạo trên 23.600 người với các ngành nghề chính như: May mặc, sửa chữa ôtô, xe máy, cơ khí, điện dân dụng, thêu ren..., góp phần nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo vào cuối năm 2008 lên 24% (tăng 12% so với năm 2002). Tuy số cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh có tăng lên nhưng việc đa dạng hóa ngành nghề đào tạo lại ít được chú trọng. Các cơ sở chủ yếu đào tạo ngắn hạn các nghề như: May công nghiệp, điện dân dụng, thêu ren... chứ chưa đầu tư để đào tạo nghề bậc cao như: Bảo dưỡng, sửa chữa, lắp ráp các thiết bị chính xác, các nghề thuộc lĩnh vực tự động hóa, du lịch... Thực tế, không ít học viên tốt nghiệp ở các cơ sở đào tạo nghề khi được tuyển dụng, các doanh nghiệp đều phải bỏ một khoản kinh phí đáng kể để đào tạo lại mới đáp ứng được yêu cầu sản xuất. Trong khi đó, lực lượng lao động kỹ thuật lại phân bổ, sử dụng chưa hợp lý giữa các ngành, vùng miền. Việc thành lập các khu, cụm công nghiệp đã dẫn đến nhiều nông dân phải chuyển ngành nghề. Song rào cản lớn đối với họ khi chuyển sang lao động công nghiệp là trình độ kỹ thuật, tác phong công nghiệp không đáp ứng được yêu cầu.
Tìm hiểu thực tế ở một số công ty thuộc Khu công nghiệp Ninh Phúc và Cụm công nghiệp Gián Khẩu, được biết: Hiện tại các khu vực này có 7.455 công nhân lao động. Dự kiến trong thời gian tới, khi một số doanh nghiệp khác đi vào sản xuất sẽ cần hàng nghìn công nhân lao động có tay nghề (Khu công nghiệp Ninh Phúc cần 6-7 nghìn lao động; Cụm công nghiệp Gián Khẩu cần trên 4 nghìn lao động).
Ông Bùi Tiến Dũng, Giám đốc Nhà máy kính nổi Tràng An (Công ty TNHH Dương Giang), Cụm công nghiệp Ninh Phúc cho biết: "Từ nay đến năm 2010, Nhà máy kính nổi Tràng An sẽ hoàn thành giai đoạn 2 với 2 dây chuyền sản xuất, sẽ cần thêm khoảng 300 công nhân có kỹ thuật sản xuất kính. Do là ngành kỹ thuật mới nên nhiều lao động chưa biết nghề, buộc Công ty phải tuyển lao động phổ thông để đào tạo trong 3 tháng mới có thể làm việc được. Đây là một trong những khó khăn không nhỏ của Nhà máy kính nổi khi đi vào sản xuất nhưng chúng tôi đành phải chấp nhận".
Công ty TNHH đúc cơ khí Huy Hùng cũng đang trong tình trạng khan hiếm thợ bậc cao. Theo yêu cầu, Công ty cần khoảng 50 công nhân kỹ thuật ở các lĩnh vực: Đúc, nấu luyện thép, hàn điện công nghiệp…, song hiện tại mới tuyển dụng chưa đến 10 người đáp ứng được những nghề trên. Trước mắt để đáp ứng yêu cầu sản xuất, Công ty đành phải chuyển thợ ở các bộ phận khác sang làm thay thế nên năng suất còn nhiều hạn chế…
Ông Vũ Xuân Phong, Trưởng phòng quản lý đào tạo nghề (Sở Lao động, Thương binh và Xã hội) cho biết thêm: Các cơ sở dạy nghề của tỉnh còn nhỏ lẻ, phân bố không đồng đều; kinh phí đầu tư xây dựng hạ tầng cho các cơ sở dạy nghề còn hạn chế; đội ngũ giáo viên còn thiếu, đa phần là kiêm nhiệm, chắp vá; giáo trình, chương trình dạy nghề của các cơ sở phần lớn là "tự biên tự diễn", chưa thống nhất, chậm đổi mới; trang thiết bị phục vụ cho dạy và học nghề còn thiếu, còn lạc hậu…, do vậy chưa thu hút được học viên cũng như chưa thể đào tạo được các nghề kỹ thuật cao.
Đẩy mạnh xã hội hóa công tác đào tạo nghề
Theo dự báo của các ngành chức năng thì nhu cầu nhân lực của thị trường lao động Ninh Bình từ nay đến năm 2010 cần 100 nghìn người có tay nghề làm việc trong các khu, cụm công nghiệp, các khu du lịch, lĩnh vực thủy sản, nông nghiệp... Trong đó, trình độ sơ cấp nghề là 70 nghìn người; trung cấp nghề là 22.500 người và cao đẳng nghề là 7.500 người. Một số nghề có nhu cầu sử dụng lao động là: Cơ khí chế tạo, các nghề kỹ thuật khác là 19 nghìn người; du lịch - dịch vụ, chế biến (18 nghìn người); nông - lâm - ngư nghiệp (15.500 người)... Vấn đề đặt ra ở đây là các cơ sở dạy nghề của tỉnh có đủ điều kiện để đào tạo đáp ứng được những nhu cầu trên hay không?
Để đạt được các mục tiêu đã đề ra và tăng tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2010 là 50%, tỉnh đã xây dựng Đề án số 08 về "Công tác đào tạo nghề đến năm 2010, định hướng đến năm 2015". Theo đó, thời gian tới, tỉnh tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách để khuyến khích mọi thành phần kinh tế đầu tư phát triển hệ thống dạy nghề của tỉnh với 3 cấp: Cao đẳng, trung cấp và sơ cấp nghề. Các huyện chưa có thì tiếp tục thành lập trung tâm dạy nghề. Đa dạng hóa các loại hình đào tạo nghề phù hợp với đối tượng lao động và thị trường lao động. Các cơ sở đào tạo nghề đẩy mạnh việc áp dụng mô hình liên doanh, liên kết, đào tạo theo địa chỉ. Toàn tỉnh phấn đấu đến năm 2015 sẽ có trường Cao đẳng nghề Ninh Bình và có thêm 4 - 5 trường dạy nghề, 3 - 5 trung tâm dạy nghề tư thục; chuyển đổi toàn bộ các trung tâm giáo dục thường xuyên - dạy nghề cấp huyện thành các trung tâm dạy nghề và phổ cập giáo dục. Cũng theo Đề án, việc dạy nghề trong thời gian tới sẽ ưu tiên và tập trung cho các lao động nông thôn, hộ nghèo, hộ phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất, vùng sâu, vùng xa…
Sẽ khó đạt được các mục tiêu trong Đề án nếu ngay từ bây giờ không tập trung huy động mọi nguồn lực theo phương châm xã hội hóa đào tạo nghề. Bên cạnh việc tranh thủ sự đầu tư của các doanh nghiệp, các cơ sở đào tạo nghề vẫn rất cần sự hỗ trợ, giúp đỡ của các ngành chức năng để đa dạng các hình thức hợp tác với doanh nghiệp. Mặt khác, các cơ sở đào tạo nghề cũng nên dành sự đầu tư thỏa đáng về nhà xưởng thực hành, phòng học, trang thiết bị tiên tiến, hiện đại, xây dựng ký túc xá để tạo điều kiện học tập thuận lợi cho các học viên. Đồng thời củng cố đội ngũ giáo viên dạy nghề, có chính sách ưu đãi thu hút nhân tài… Có như vậy công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao mới thực sự hiệu quả, đảm bảo được yêu cầu đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm cho người lao động.
Đức Nghĩa