Thời gian đã qua đi nhưng hình ảnh của Bác kính yêu cùng những lời chỉ bảo ân cần và tình cảm của Người mãi mãi in đậm trong ký ức của cán bộ và nhân dân trong toàn thị trấn. Về Phát Diệm những ngày tháng 5, chúng tôi cảm nhận được sức sống của một vùng quê đang trên đà đổi mới, phát triển.
Trong trí nhớ của bác Lại Hồng Phi, nguyên Bí thư Đảng ủy thị trấn Phát Diệm thì ngày 13-1-1946 là một kỷ niệm không thể nào quên khi được gặp Bác Hồ, nghe những lời chỉ bảo ân cần của Người. Bây giờ khi nhắc lại những cảm xúc sung sướng, xúc động lại ùa về trong bác. Bác Phi nhớ lại ngày hôm đó nhân dân nhiều xã trong huyện Kim Sơn đã đổ về thị trấn, đứng chật 2 bên đường phố và hô vang khẩu hiệu "Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa muôn năm!", "Hồ Chủ tịch muôn năm"… Trong lần về thăm đó, Người đã nhắc nhở đồng bào "Kính chúa phải yêu nước. Nước không được độc lập thì tôn giáo không được tự do nên chúng ta phải làm cho nước độc lập đã". Lời dạy bảo của Hồ Chủ tịch có ý nghĩa rất to lớn, thiết thực đối với từng người, từng gia đình trong công cuộc bảo vệ và xây dựng nền độc lập của nước nhà. Ai cũng tâm niệm phải đoàn kết lương giáo, đồng tâm hiệp lực chống thù trong giặc ngoài, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau vượt qua đói kém, bệnh tật, dốt nát. Thời gian đã qua đi hơn nửa thế kỷ nhưng những lời dạy của Bác vẫn còn ăn sâu trong tiềm thức của mỗi người dân nơi đây. Những năm qua, đặc biệt là từ khi Đảng ta phát động Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", Đảng bộ và nhân dân thị trấn Phát Diệm đã không ngừng tăng cường mối đoàn kết lương giáo, tạo thành sức mạnh đại đoàn kết, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội, xứng đáng với tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Là một địa bàn có 23% đồng bào theo đạo Công giáo, Đảng ủy thị trấn Phát Diệm đã quan tâm đến việc triển khai học tập các chuyên đề của Cuộc vận động đến các chức sắc, chức việc để mọi người hiểu sâu sắc hơn về cuộc đời, sự nghiệp cũng như tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh từ đó có những việc làm cụ thể thiết thực làm theo lời Bác như tuyên truyền để giáo dân tham gia tích cực vào các phong trào thi đua với nhiều cách làm, nhiều hình thức đa dạng, phong phú để đưa Cuộc vận động trở thành đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, có sức lan tỏa mạnh mẽ đối với mỗi cán bộ và các tầng lớp nhân dân. Các đoàn thể quần chúng cũng có những cách làm riêng để tuyên truyền Cuộc vận động đến đoàn viên, hội viên của mình như Đoàn thanh niên tổ chức hội thi kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Hội phụ nữ thi hái hoa dân chủ, Hội Người cao tuổi thi báo tường, ngâm thơ về Bác… Cũng từ Cuộc vận động mà các phong trào thi đua kính chúa yêu nước của đồng bào Công giáo ngày càng phát triển, đi vào chiều sâu và đem lại hiệu quả thiết thực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị.
Bác Lại Hồng Phi nhớ lại trong chuyến thăm thị trấn Phát Diệm Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã nói rõ với đồng bào hiện nay nhân dân ta có mấy nhiệm vụ cấp bách: Chống giắc ngoại xâm, trừ giặc đói, giặc dốt. Muốn giành được thắng lợi nhân dân phải đoàn kết, chung sức cùng nhau thi đua thì mới làm được. Cuối cùng Người nói với đồng bào về mục đích của cuộc Tổng tuyển cử là để bầu ra một Quốc hội chính thức, cử ra một Chính phủ chính thức. Kỷ niệm 65 năm ngày Bác về thăm, kỷ niệm ngày sinh nhật Bác đối với người dân Phát Diệm niềm vui như được nhân lên nhiều lần vì những sự kiện này trùng với cuộc bầu cử Quốc hội khóa XIII và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011-2016. Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Trần Viết Thuận, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy thị trấn Phát Diệm cho biết: Người dân thị trấn Phát Diện sẽ sáng suốt lựa chọn những người đủ đức, đủ tài để bầu vào Quốc hội và HĐND các cấp để xứng đáng với truyền thống của một vùng quê đã được Bác Hồ đến thăm. Đồng chí cũng khẳng định những nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân nơi đây để mang lại một diện mạo mới, một sức bật mới thời kỳ đẩy mạnh CNH -HĐH đất nước, hòa cùng với sự phát triển của cả huyện, cả tỉnh. Đời sống nhân dân nơi đây đã được cải thiện nhiều mặt, Thị trấn đã có 100% đường giao thông được bê tông hóa; trường mầm non và trường Tiểu học thị trấn đạt chuẩn Quốc gia, đảm bảo cơ sở vật chất cho các em học sinh đến trường. Toàn thị trấn có 4/8 phố có nhà văn hóa, 90% gia đình đạt gia đình văn hóa. Thị trấn đạt chuẩn Quốc gia về y tế. Tỷ lệ hộ nghèo còn 10,13% (theo tiêu chí mới). Phát Diệm đã nỗ lực hết mình để đoàn kết diệt giặc đói, giặc dốt theo như lời Bác dặn năm xưa.
Tháng 5, thị trấn Phát Diệm như âm vang lời Bác để những lời dạy của Người năm xưa trở thành động lực giúp cán bộ và nhân dân nơi đây đồng tâm hiệp sức xây dựng một Phát Diệm văn minh, giàu đẹp.
Nguyễn Khánh