Thể thao thành tích cao và chuyện phía sau những tấm huy chương

Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu TDTT tỉnh Ninh Bình hiện là nơi đào tạo trên 100 vận động viên. Với từng ấy các tuyển thủ thì số lượng huấn luyện viên cũng có tới vài ba chục người. Sứ mệnh của những người thầy này là đào tạo cho tỉnh những tuyển thể thao đỉnh cao đủ sức mang về những tấm huy chương qua những giải đấu. Tuy nhiên dường như có những điều mọi người ít biết là trên bục vinh quang, xuất hiện trước truyền thông thường là những học trò của họ, ít ai biết rằng để làm nên vinh quang ấy, để đến được với những giải thưởng học trò nỗ lực một, họ phải lo lắng mười. Trong sân đấu học trò căng thẳng một, thì phía ngoài sân đấu, người thầy của họ cũng phải trải qua những giờ phút cân não không kém.

Huấn luyện viên cờ vua Nguyễn thị Bích Diệp, người từng có thâm niên nhiều năm liền đưa các kỳ thủ chinh chiến khắp các đấu trường chia sẻ: "Khi các tuyển thủ thi đấu, không phải chỉ các em căng thẳng đầu óc mà các huấn luyện viên cũng phải quan sát, vắt óc suy nghĩ các chiến thuật để làm sao sau mỗi nước đi, mỗi ván đấu có thể rút kinh nghiệm cho lần thi đấu sau. Nhiều khi xong mỗi giải đấu, cả thầy và trò mệt tới mức không ăn uống được gì. Tuy nhiên, khi đã chọn công tác huấn luyện thể thao thành tích cao, cần phải chấp nhận những thử thách ấy...".

Với môn thể thao trí tuệ đã vậy, các huấn luyện viên các môn đòi hỏi yếu tố thể lực lại có nhiều mối lo lắng khác. Ông Phạm Bá Trường, huấn luyện cử tạ chia sẻ: "Đối với môn cử tạ, vấn đề chiến thuật cực kỳ quan trọng. Trước giải đấu, huấn luyện viên căn cứ vào sức nâng của đô cử để tính toán xem nên đăng ký cho tuyển thủ thi đấu ở hạng cân nào? Hạng cân nào có khả năng giành huy chương nhất, hạng cân nào nên tránh vì đối thủ mạnh hơn. Sau đó là cả quá trình tập huấn cho các học trò làm sức chịu đựng khối lượng, quá trình điều chỉnh dinh dưỡng để tăng hay ép cân đối với tuyển thủ. Do vậy trước mỗi giải đấu, huấn luyện viên bao giờ cũng cực kỳ lo lắng, cẳng thẳng tâm lý. Huấn luyện viên có lo lắng quên ăn ngủ, nhưng vẫn phải giữ bình tĩnh để động viên các tuyển thủ tự tin thi đấu, giữ tâm lý vững vàng khi vào sàn".

Đối với môn quyền anh, sự vất vả lại đến từ một góc độ khác. Huấn luyện môn Boxing Nguyễn Thanh Tùng cho biết: Khi võ sỹ thượng đài thì cũng đồng nghĩa với việc hai huấn luyện viên bắt đầu đấu trí với nhau. Trong khi hai võ sỹ so găng, thì thầy của họ vừa theo dõi diễn tiến trận đấu, vừa quan sát lối đánh của đối thủ để tính toán về mặt chiến thuật. Vào phút nghỉ giữa hai hiệp đấu, sẽ đưa những chỉ dẫn về mặt chiến thuật để học trò thực hiện trên võ đài. Chỉ một sự phân tích sai cũng có thể khiến võ sỹ bị mất ưu thế hoặc thua trước đối thủ. Ngoài ra còn một lo lắng khác là các võ sỹ thượng đài, ban đầu lúc sức khỏe còn tốt thì thường tuân thủ nghiêm đấu pháp, tuy nhiên khi gặp đối thủ mạnh, càng về sau lối đánh thường bị cuốn theo nhịp độ trận đấu, do vậy khó tuân thủ triệt để đấu pháp. Do vậy các huấn luyện viên thường rất căng thẳng. Có nhiều trường hợp huấn luyện viên vì quá căng thẳng tâm lý, sức khỏe không tốt đã đột quỵ ngay bên dưới sàn đài...

Do đặc thù mỗi môn thể thao, người làm công tác huấn luyện có sự vất vả riêng theo đòi hỏi của chuyên môn. Tuy nhiên ngay cả khi chuyên môn đã hoàn toàn yên tâm, sự vất vả của huấn luyện viên đôi khi lại đến từ những góc độ khác. Chính huấn luyện viên Nguyễn Thị Bích Diệp từng tâm sự "những lần thi đấu ở nước ngoài, không hẳn cứ được xuất ngoại thi đấu là sướng đâu. Đấu ở những nước có điều kiện sinh hoạt tốt, Ban tổ chức giải chu đáo còn đỡ. Còn có nhiều nước do kinh tế có hạn, trình độ tổ chức còn hạn chế, thì các đoàn tuyển rất vất vả. Chỗ ăn ngủ không tốt, địa điểm thi đấu xa nơi đoàn nghỉ, các thức ăn không hợp với khẩu vị cả đoàn. Những lúc như vậy, huấn luyện viên ngoài nỗi lo chuyên môn còn, kiêm thêm cả vai chăm sóc viên kiêm "bảo mẫu" cho các tuyển thủ. Tuyển thủ ăn không hợp khẩu vị, ảnh hưởng sức khỏe, trưởng đoàn phải lo. Tuyển thủ thi đấu xa nhà, lệch múi giờ, không ngủ được, huấn luyện viên cũng phải lo. Bởi sức khỏe kỳ thủ sẽ tác động rất lớn đến thành tích thi đấu... Nhiều khi đúng nghĩa là trăm dâu đổ đầu... huấn luyện viên.

Câu chuyện phía sau vinh quang của các tuyển thủ không chỉ có thế, nhiều khi vì những lý do khách quan, các huấn luyện viên cũng đành gồng mình chịu đựng. Ví như trong đợt dịch COVID-19, thực hiện chỉ đạo của Trung tâm về việc cách ly các tuyển thủ để phòng tránh dịch, các bộ môn đã thực hiện "cấm trại" các vận động viên tại Trung tâm. Điều này đồng nghĩa với việc có # số lượng các huấn luyện viên phải "cấm trại" cùng các học trò để hàng ngày chỉ đạo việc tập luyện. Nhiều huấn luyện viên nhà chỉ cách Trung tâm hơn cây số mà cả tháng chưa được về nhà, chỉ biết lên mạng online hoặc điện thoại để liên lạc với gia đình...

Cùng với các vận động viên, sự nỗ lực của những người làm công tác huấn luyện đã góp phần quan trọng cho thành tích thể thao của tỉnh nhà. Vì vậy, đằng sau sự tôn vinh dành cho các tuyển thủ, người yêu thể thao cũng cần sự yêu quý, tôn vinh xứng đáng cho những người thầy của họ. Những người đã tận tụy, yêu mến và cống hiến thầm lặng vì sự nghiệp thể thao của Ninh Bình.

Phương Nam