Thận trọng khi sử dụng thuốc nam chữa bệnh

Ông Nguyễn Văn T., 62 tuổi ở phường Nam Thành, thành phố Ninh Bình trong quá trình khám tổng quát được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán và xác định là bị viêm gan siêu vi B và có sỏi mật. Quyết không nạp thuốc tây vào cơ thể vì sợ tác dụng phụ "hết bệnh này chuyển sang bệnh khác", ông T. tự chữa trị cho mình bằng các loại cỏ cây được người ta loan truyền, chỉ bảo, quảng cáo chữa các bệnh về gan, sỏi. Ông T. cho biết, lúc đầu ông uống nhân trần, kế đến ông uống dứa dại, và mới đây ông quay qua cây diệp hạ châu, còn gọi là cây chó đẻ. Khi tôi hỏi tại sao ông không dùng thuốc theo đơn bác sỹ mà lại tự chữa như thế, ông bảo: Thứ chó đẻ mà người ta đóng hộp bán ở các tiệm thuốc tây với tên gọi diệp hạ châu dùng không ổn đâu. Đó toàn là chó đẻ trồng theo quy mô công nghiệp nên họ phun thuốc nhiều lắm. Gan mình đang nhiễm bệnh, uống cái thứ đó vào bệnh càng nặng hơn do nó không đào thải được các chất hóa học ăn sâu vào cây thuốc như thuốc kích thích tăng trưởng, thuốc trừ sâu, thuốc bảo quản diệt nấm mốc. Cây chó đẻ mà tôi uống không phải thứ bán sẵn ở các nhà thuốc mà là do đích thân tôi tìm kiếm ngoài tự nhiên nên hiệu quả rất cao mà không sợ tác dụng phụ gì.

Cũng theo lời của ông T., nhóm bạn hưu trí ngành giáo dục với ông gồm chục người đều "thần tượng" cây chó đẻ, người uống để mát gan, có người uống để phòng tránh các bệnh giảm mỡ máu, bệnh gan và như ông T., "Chữa viêm gan B là chuyện nhỏ, có người uống chó đẻ chữa các chứng viêm gan, xơ gan, ung thư gan nữa" - ông T. nói. Sau 6 tháng trung thành với cây chó đẻ, 2 viên sỏi mật của ông vẫn còn, viêm gan B có giảm đôi chút nhưng lại bị cảnh báo là có nguy cơ xơ gan.

Còn bà Nguyễn Thị N. (xã Ninh Phúc, thành phố Ninh Bình) thì cứ nhất nhất tin là cây xạ đen có thể chữa khỏi được ung thư mà không cần hóa trị, xạ trị cho đau đớn. Bà ngày đêm uống nước xạ đen, tin vào những công dụng thần kỳ của cây thuốc Nam này mặc con cháu can ngăn. Nhưng lần lên kiểm tra sức khỏe gần đây nhất bà bị xác định là khối u đã di căn thêm 1 bộ phận nữa trên cơ thể. Thế mà khi con cháu bảo bà nhập viện để điều trị theo phác đồ bác sỹ đưa ra bà vẫn nhất nhất một niềm tin theo xạ đen.

Những hiểm họa khó lường

Trò chuyện với lương y Lê Hữu Tố (Hội Đông y tỉnh) về một số loại thảo dược được nhiều người tin dùng hiện nay, vị lương y này cho biết: Đúng là cây chó đẻ dùng trị viêm gan siêu vi B rất hiệu quả nhưng không phải ai dùng cũng được, càng không có chuyện dùng càng nhiều càng nhuận gan mật, cũng như dùng nhiều bổ nhiều như nhiều người nghĩ. Người bình thường không có tổn thương về gan nếu lạm dụng, nhất là những trường hợp uống thuốc sắc từ cây chó đẻ (uống đậm đặc) sẽ bị phá hồng huyết cầu, có trường hợp gây băng huyết, có khi sẩy thai...Không riêng gì cây chó đẻ, việc uống độc vị (chỉ uống một vị thuốc mà không phối với các vị thuốc khác) vô cùng nguy hại. Nếu như chó đẻ có tính phá huyết (giảm hồng huyết cầu, hạ huyết áp, làm suy giảm khả năng miễn dịch của cơ thể) thì những trường hợp chỉ uống nghệ chữa đau dạ dày sẽ gây hội chứng bao tử bị bào mỏng, rau má mát nhưng chỉ thích hợp với người cao huyết áp (người huyết áp thấp uống vào sẽ bị tụt huyết áp), cây trinh nữ hoàng cung ngăn ngừa phòng trị ung thư tử cung rất hay, nhưng uống nhiều sẽ gây nôn ói...

Việc sử dụng cây cỏ thiên nhiên được đánh giá là "y học êm dịu" vì nó lành tính, không pha trộn hóa chất. Nhưng cũng cần có bằng chứng khoa học có độ chính xác cao qua các công trình nghiên cứu được thực hiện kỹ lưỡng và khách quan trên thực nghiệm và lâm sàng để xác định độc tính cấp, trường diễn và tác dụng chữa bệnh. Tác dụng chữa bệnh của cây thuốc đều do thành phần hoạt chất chứa trong đó, nhưng các nhóm hoạt chất này còn có thể xảy ra sự tương tác lẫn nhau khi phối hợp trong một bài thuốc. Nếu nói thuốc Đông y hay cây cỏ mà hoàn toàn có tác dụng chữa dứt điểm bệnh ung thư hoặc các bệnh hiểm nghèo khác thì chỉ là đồn thổi. Ví dụ, bài thuốc Nam chữa ung thư gồm bán chi liên, bạch hoa xà thiệt thảo nổi lên gần đây thực ra cũng chỉ là kinh nghiệm dân gian, không có cơ sở khoa học để tin tưởng.

Không thể phủ nhận các loại thảo dược có tác dụng thần kỳ trong chữa bệnh và đang được các nước phát triển nghiên cứu thành phần để đưa vào sử dụng nhưng trước khi có những kết luận y học chính xác, người bệnh cần chọn đúng thầy thuốc chuyên khoa để được khám và cho thuốc hợp lý, tránh tự ý đi mua và sử dụng. Lý do là trong thành phần hoạt chất của cây cỏ có những nhóm chất có tác dụng rất mạnh nếu dùng không đúng cách sẽ dẫn đến những tai hại khó lường. Mặt khác, do bệnh lý của mỗi người mỗi khác vì vậy không nên nghe truyền miệng từ người khác mà đem thuốc đó áp dụng lên bản thân mình, đôi khi bị những phản ứng phụ xảy ra do sự tương tác thuốc. Một điều hết sức lưu ý với người sử dụng thảo dược chữa bệnh là thuốc Nam khác với thuốc Tây nhờ các quy trình sao tẩm, chế biến để thuốc phát huy hết công năng chủ trị và giảm bớt các tác dụng phụ độc hại. Do đó, người bệnh cần sắc thuốc theo chỉ dẫn của bác sỹ sao cho đúng để lấy được hết hoạt chất trong bài thuốc; chỉ dùng thuốc khi cần thiết, hết bệnh thì ngừng, không nên kéo dài hoặc tự ý tăng liều vì có những cây cỏ tuy không độc nhưng việc lạm dụng thuốc hoặc dùng sai liều có thể dẫn đến những tác hại, thậm chí tử vong.

Đức Quỳnh