Tăng cường công tác trợ giúp pháp lý liên ngành trong hoạt động tố tụng

Các thành viên của Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) có văn bản chỉ đạo, quán triệt nội dung Thông tư liên tịch số 11/2013/TTLT giữa Bộ Tư pháp -  Bộ Công an -  Bộ Quốc phòng - Bộ Tài chính - Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao đối với ngành mình; trại tạm giam khi thực hiện nhiệm vụ giải thích cho các đối tượng (bị can, bị cáo, người bị tạm giam) hiểu về quyền được TGPL miễn phí, cung cấp mẫu đơn và địa chỉ của Trung tâm TGPL nhà nước để giúp họ thực hiện quyền được TGPL khi có nhu cầu.

Tuy nhiên, công tác TGPL liên ngành trong hoạt động tố tụng vẫn còn một số tồn tại, hạn chế đó là: Công tác truyền thông pháp luật về trợ giúp pháp lý và triển khai Thông tư liên tịch số 11/2013/TTLT còn chưa thường xuyên, sâu rộng; nhất là việc cấp phát tờ gấp pháp luật, mẫu đơn yêu cầu TGPL, danh sách người thực hiện TGPL tại các địa điểm tiếp công dân của cơ quan tiến hành tố tụng; một số đơn vị niêm yết bảng thông tin TGPL tại trụ sở tiếp công dân đã cũ, mờ.

Một số cán bộ trong cơ quan tiến hành tố tụng chưa hiểu đầy đủ về hoạt động TGPL, dẫn đến tuyên truyền về phổ biến, giáo dục pháp luật về TGPL còn chưa đồng bộ, thống nhất; việc hướng dẫn, giải thích cho người bị tạm giam, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự… trong các giai đoạn tố tụng, giải quyết vụ án dân sự, hình sự, hành chính chưa được chú trọng thường xuyên mà còn chung chung, dẫn đến có nơi bỏ sót đối tượng được TGPL.

Công tác phối hợp giữa Trung tâm TGPL với một số cơ quan tiến hành tố tụng có lúc chưa chặt chẽ nên có điều tra viên vẫn chưa hiểu vai trò của trợ giúp viên pháp lý khi tham gia tố tụng; có trường hợp thuộc đối tượng TGPL chưa được cơ quan kịp thời gửi văn bản đề nghị yêu cầu TGPL hoặc phân công người TGPL.

Do đó, phần nào ảnh hưởng đến sự tham gia của người bào chữa, bảo vệ ngay sau khi có quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can hay thông báo thụ lý vụ việc dân sự, hành chính để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các đối tượng được TGPL.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do chưa phát huy được vai trò, trách nhiệm của các thành viên Hội đồng phổ biến, giáo dục pháp luật và tổ giúp việc trong tham mưu với các ngành để chỉ đạo các đơn vị tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về TGPL và công tác phối hợp TGPL trong hoạt động tố tụng.

Kinh phí cho việc tuyên truyền về TGPL không có; một số cơ quan tiến hành tố tụng chưa thường xuyên lồng ghép công tác hướng dẫn chỉ đạo nghiệp vụ với nội dung phổ biến chính sách TGPL của Nhà nước. Nhận thức của nhân dân về TGPL còn hạn chế. Một số người được TGPL không biết quyền lợi được hưởng chính sách TGPL để chủ động đến Trung tâm TGPL để được yêu cầu trợ giúp…

Để tăng cường công tác TGPL liên ngành trong hoạt động tố tụng, Sở Tư pháp đã có kế hoạch tập trung tuyên truyền sâu rộng Luật TGPL tới đông đảo người dân ở các thôn, phố, xóm và người được TGPL, bị can, bị cáo. Đẩy mạnh hoạt động tham gia tố tụng bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người được TGPL, nhất là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị buộc tội, người nghèo hoặc nạn nhân trong các vụ bạo lực gia đình, người dân tộc thiểu số, người khuyết tật và người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn. Tổ chức các lớp bồi dưỡng về TGPL cho điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán.

Tăng cường hoạt động phối hợp giữa Trung tâm TGPL- Đoàn Luật sư tỉnh và các cơ quan tiến hành tố tụng nhằm đảm bảo 100% số vụ việc tham gia tố tụng mà có đối tượng thuộc diện được TGPL, được trợ giúp viên pháp lý, luật sư bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho họ.

Thực hiện tốt việc cung cấp cho các cơ quan tiến hành tố tụng bảng thông tin TGPL đặt tại nhà tạm giữ, trại tạm giam, nơi tiếp công dân; đồng thời phát mẫu đơn yêu cầu TGPL, tờ gấp pháp luật về TGPL và thông tin về Trung tâm TGPL, người thực hiện TGPL cho người bị tạm giam, tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự…

Cùng với đó tăng cường kiện toàn đội ngũ trợ giúp viên pháp lý, cộng tác viên TGPL theo quy định. Nghiên cứu thực hiện việc ký kết hợp đồng với văn phòng luật sư, công ty luật hoặc luật sư có uy tín để thực hiện TGPL cho người thuộc diện được TGPL.

Trần Dũng