Tăng cường biện pháp ổn định mối quan hệ lao động,hạn chế tranh chấp trong doanh nghiệp

Trong những năm gần đây, Nam Định có sự gia tăng mạnh mẽ số lượng doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tạo nhiều việc làm, nâng cao thu nhập, đời sống người lao động (NLĐ). Tuy nhiên, ở một số doanh nghiệp vẫn còn xảy ra các vụ việc tranh chấp lao động, NLĐ nghỉ việc tập thể để yêu cầu chủ doanh nghiệp thực hiện đúng chế độ chính sách như cam kết khi tuyển dụng. 

Đa số những cuộc tranh chấp lao động tập thể, đình công xuất phát từ mâu thuẫn về quyền và lợi ích: chế độ lương, thưởng tết; người sử dụng lao động không xử lý kịp thời những kiến nghị, thắc mắc của NLĐ về vấn đề chất lượng bữa ăn ca, tiền ăn, điều kiện làm việc đảm bảo, thời gian làm việc phù hợp… Qua các buổi làm việc giải quyết các vụ việc, các ngành chức năng như Sở Nội vụ, Công an tỉnh, Liên đoàn Lao động tỉnh, Ban quản lý các Khu công nghiệp (KCN) tỉnh đã phân tích, chỉ ra các nguyên nhân: doanh nghiệp không làm tốt việc công khai, minh bạch thông tin về tình hình sản xuất, kinh doanh cũng như các chế độ, quy định liên quan đến NLĐ, từ đó dẫn đến NLĐ không hiểu rõ tình hình thực tế của doanh nghiệp trong khi doanh nghiệp cũng không hiểu được những khó khăn, tâm tư, nguyện vọng của NLĐ. Lâu dần, sự thiếu thấu hiểu tích tụ sẽ chuyển thành mâu thuẫn nếu không được giải tỏa kịp thời. Ngoài ra, do doanh nghiệp không coi trọng NLĐ, vi phạm pháp luật, tận dụng lao động còn trẻ, khỏe, tìm cách sa thải lao động có tuổi, chỉ quan tâm đến lợi nhuận, thái độ ứng xử của người quản lý kém… dẫn đến cả hai bên không xây dựng được mối liên kết, sự gắn bó.

Trên cơ sở nhận diện vấn đề, các ngành chức năng đã triển khai các giải pháp khắc phục như tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục cho chủ doanh nghiệp, NLĐ về chế độ chính sách pháp luật; hướng dẫn các doanh nghiệp thực hiện nghiêm quy định của Bộ luật Lao động năm 2019, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành của Trung ương, của tỉnh, đảm bảo quyền lợi cho NLĐ theo quy định. Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về lao động; công tác thanh, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về lao động trong các doanh nghiệp. Liên đoàn Lao động tỉnh chủ động phối hợp với các tổ chức công đoàn cơ sở trong các doanh nghiệp để giám sát việc thực hiện các chính sách, chế độ đối với NLĐ; nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức công đoàn cơ sở, khuyến khích doanh nghiệp tổ chức các hoạt động xã hội, văn hóa, văn nghệ thể thao tạo điều kiện giao lưu, hiểu biết lẫn nhau, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho NLĐ… Nhờ những biện pháp đồng bộ và quyết liệt, mối quan hệ lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn đã có nhiều cải thiện. Tranh chấp lao động đã giảm đáng kể trong thời gian qua, số lượng đình công, bãi công cũng đã giảm rõ rệt. NLĐ ngày càng tin tưởng vào công tác bảo vệ quyền lợi của mình, trong khi các doanh nghiệp cũng nhận thức rõ tầm quan trọng của việc duy trì môi trường làm việc ổn định để phát triển bền vững.

Trong điều kiện hiện nay, công tác ổn định mối quan hệ lao động vẫn còn những thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng của cả các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và NLĐ. Để tăng cường biện pháp đảm bảo ổn định quan hệ lao động, phòng ngừa, hạn chế tối đa tranh chấp lao động, đình công xảy ra, ngày 14/3/2025 Sở Nội vụ đã ban hành Văn bản số 1084/SNV-LĐVLBHXH, đề nghị UBND các huyện, thành phố và Ban quản lý các KCN tỉnh phối hợp tăng cường công tác quản lý Nhà nước về lao động trên địa bàn. Trước mắt, tập trung vào các hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn các doanh nghiệp thực hiện nghiêm quy định của Bộ luật Lao động năm 2019, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành của Trung ương, của tỉnh, đảm bảo quyền lợi cho NLĐ theo quy định. Yêu cầu người sử dụng lao động tăng cường công tác đối thoại tại nơi làm việc, rà soát, ban hành và thực hiện nghiêm quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc, phổ biến, công khai đến NLĐ các nội dung: tình hình sản xuất, kinh doanh của người sử dụng lao động; nội quy lao động, thang lương, bảng lương, định mức lao động, nội quy, quy chế và các văn bản quy định khác của người sử dụng lao động liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của NLĐ; các thỏa ước lao động tập thể mà người sử dụng lao động tham gia; việc trích lập, sử dụng quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi và các quỹ do NLĐ đóng góp; việc đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ... 

Đảm bảo NLĐ được tham gia ý kiến xây dựng, sửa đổi, bổ sung nội quy, quy chế và các văn bản quy định khác của người sử dụng lao động liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của NLĐ; xây dựng, sửa đổi, bổ sung thang lương, bảng lương, định mức lao động; đề xuất nội dung thương lượng tập thể, cải thiện điều kiện làm việc, phòng chống cháy nổ. NLĐ được quyết định giao kết, sửa đổi, bổ sung, chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật; gia nhập hoặc không gia nhập tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở; tham gia hoặc không tham gia đình công theo quy định của pháp luật; biểu quyết nội dung thương lượng tập thể đã đạt được để ký kết thỏa ước lao động tập thể theo quy định của pháp luật. NLĐ được kiểm tra, giám sát việc thực hiện hợp đồng lao động và thỏa ước lao động tập thể; việc thực hiện nội quy lao động, quy chế và các văn bản quy định khác của người sử dụng lao động liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của họ; việc sử dụng quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi, các quỹ do NLĐ đóng góp; việc trích nộp kinh phí công đoàn, đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của người sử dụng lao động; việc thực hiện thi đua, khen thưởng, kỷ luật, giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của NLĐ.

Các ngành chức năng theo dõi sát tình hình quan hệ lao động trong các doanh nghiệp trên địa bàn quản lý, nhất là doanh nghiệp đóng trên địa bàn các KCN, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, thực hiện các biện pháp phòng ngừa, hạn chế đình công xảy ra. Khi có cuộc đình công không đúng trình tự, thủ tục xảy ra trên địa bàn thì chủ trì, chỉ đạo cơ quan chuyên môn về lao động phối hợp với công đoàn cùng cấp, cơ quan, tổ chức có liên quan trực tiếp gặp gỡ người sử dụng lao động và đại diện ban lãnh đạo tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở để nghe ý kiến, hỗ trợ các bên tìm biện pháp giải quyết kịp thời. Trường hợp phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật thì lập biên bản, tiến hành xử lý hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý cá nhân, tổ chức đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật theo quy định của pháp luật.

Xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp, giảm thiểu tranh chấp lao động, đình công có ý nghĩa quan trọng để doanh nghiệp ổn định và phát triển, NLĐ được đảm bảo quyền và lợi ích. Mỗi doanh nghiệp cần thực hiện đúng các quy định của pháp luật về lao động, nhất là về bảo hiểm, tiền lương, thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ. Chủ động, hợp tác thiện chí trong đối thoại, thương lượng giữa đại diện tập thể lao động và người sử dụng lao động khi có các tranh chấp lao động phát sinh. Thường xuyên nắm bắt, tìm hiểu, chia sẻ những khó khăn, tâm tư, nguyện vọng của NLĐ, hỗ trợ NLĐ có hoàn cảnh khó khăn. Khuyến khích phát động phong trào xây dựng văn hóa doanh nghiệp, hỗ trợ NLĐ nâng cao nhận thức về quan hệ lao động trong tình hình mới để từ đó hiểu đúng về quyền và nghĩa vụ hợp pháp chính đáng của mình, cũng như tinh thần trách nhiệm chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp nhằm cùng vượt qua khó khăn, xây dựng quan hệ lao động bền vững.

Bài và ảnh: Minh Tân