Quốc hội thảo luận việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư công cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn

Theo Báo cáo giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội, từ năm 2006 đến nay, đầu tư công cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, góp phần phát triển kinh tế đất nước. Nhờ đó, kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội ngày càng được tăng cường và hoàn thiện, diện mạo nông thôn thay đổi theo hướng hiện đại; từng bước giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội. Giá trị sản xuất toàn ngành nông, lâm, ngư nghiệp trong 5 năm qua tăng bình quân 5,1% mỗi năm, của từng ngành là 3,3%, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra.

Tuy nhiên, qua giám sát cho thấy, nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực này còn thiếu, chỉ đáp ứng khoảng 55 - 60% nhu cầu. Vẫn còn tình trạng đầu tư dàn trải, kéo dài, hiệu quả sử dụng vốn chưa cao, có nơi còn xảy ra sai phạm trong quản lý đầu tư, gây thất thoát, lãng phí.

Hầu hết các ý kiến phát biểu đều đánh giá cao kết quả Báo cáo giám sát tình hình đầu tư công cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đồng thời tập trung làm rõ một số vấn đề: hoàn thiện chính sách, pháp luật đầu tư công cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân; đánh giá kết quả chính sách đầu tư công cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân; giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý trong đầu tư công cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân…

Đại biểu Nguyễn Thị Thanh (Đoàn Ninh Bình) cho rằng, việc đầu tư công cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân đã được Đảng và Nhà nước quan tâm, ngày càng tăng lên ở cả lĩnh vực đầu tư và mức đầu tư. Tuy nhiên so với yêu cầu của nông nghiệp, nông dân và nông thôn vẫn chưa tương xứng, thể hiện ở cơ cấu đầu tư chưa phù hợp, nguồn vốn chưa cân đối giữa các lĩnh vực. Trong đầu tư cho nông nghiệp, tỷ lệ đầu tư cho cơ sở hạ tầng cao, ít đầu tư cho đổi mới phương thức sản xuất, chuyển dịch cơ cấu trong nông nghiệp và chế biến nông sản, do vậy chưa hình thành được chuỗi giá trị gia tăng cho sản xuất nông nghiệp, chưa tạo được thói quen sản xuất nông nghiệp gắn với thị trường cho người nông dân.

Cử tri Ninh Bình thời gian qua rất phấn khởi trước việc Chính phủ sớm cụ thể Nghị quyết của Quốc hội khuyến khích các tỉnh có diện tích trồng lúa nhiều và người trồng lúa với mức hỗ trợ 500 nghìn đồng/ha cho tổ chức, cá nhân, gia đình sản xuất lúa; hỗ trợ 70% chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật khi sản xuất lúa bị thiệt hại trên 70%; ưu tiên hỗ trợ bảo hiểm nông nghiệp… Kiến nghị Chính phủ, Quốc hội, các Bộ, ngành cần nâng cao chất lượng quy hoạch các vùng sản xuất nông nghiệp đảm bảo tính khả thi và đồng bộ trên cơ sở bản đồ thổ nhưỡng của từng vùng; đầu tư nhiều hơn cho khoa học công nghệ, tiến tới xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm nông nghiệp trên thị trường.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Thanh cũng đề nghị cần có cơ chế hỗ trợ rõ ràng, đầu tư thỏa đáng hơn nữa cho mô hình liên kết "4 nhà", trong đó Nhà nước cần giữ vai trò "Nhạc trưởng", tạo cơ chế cho sự liên kết giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân, đi đôi với xây dựng lành lang pháp lý về bảo hiểm nông nghiệp nhằm hạn chế rủi ro trong sản xuất. Đồng thời nhấn mạnh, trong thời gian qua, việc hình thành các mô hình cánh đầu mẫu lớn ở đồng bằng sông Cửu Long và ở Ninh Bình đã đem lại những lợi ích thiết thực và mở ra một hướng làm mới tiến tới phát triển nền nông nghiệp hiện đại.

Đề nghị Nhà nước có chính sách đủ mạnh thúc đẩy công tác dồn điều đổi thửa, hình thành vùng chuyên canh với diện tích đủ lớn cho việc đầu tư có hiệu quả từ quy trình sản xuất, giống, cơ giới hóa đến tìm đầu ra cho sản phẩm để người nông dân hợp tác sản xuất trên chính mảnh đất của mình, mang lại lợi ích chính đáng cho bản thân và xã hội.

Nhiều ý kiến bày tỏ sự băn khoăn về việc đầu tư thông qua các chương trình mục tiêu Quốc gia hiện nay vẫn có tình trạng nơi thì quá nhiều chương trình chồng chéo, chưa được lồng ghép tốt; nơi lại rất thiếu.

Kiến nghị có chính sách cân đối bố trí vốn theo định hướng khung kế hoạch hoặc kế hoạch 3-5 năm và giao quyền chủ động cho địa phương phân bổ chi tiết cho từng dự án, công trình cụ thể theo tiêu chí quy định và dưới sự giám sát, kiểm tra của Trung ương. Trong đó, phân bổ vốn ngân sách Nhà nước cần tập trung, ưu tiên cho các công trình trọng điểm về cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội có tác động lớn đến phát triển các ngành, lĩnh vực, địa phương; đặc biệt là ưu tiên đầu tư cho các lĩnh vực xã hội, các huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao; các xã, thôn/bản đặc biệt khó khăn; các xã đông đồng bào dân tộc thiểu số…

Tiếp tục thực hiện chính sách ưu đãi về thu tiền sử dụng đất, thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp nông nghiệp; các hợp tác xã nông nghiệp; hộ gia đình và cá nhân có dự án; công trình đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Bên cạnh đó, một số đại biểu cũng đề nghị tăng thêm nguồn vốn cho Ngân hàng CSXH để mở rộng cho vay hộ cận nghèo kể cả những xã, phường, thị trấn không phải vùng khó khăn với lãi suất bằng lãi suất cho vay hộ sản xuất kinh doanh vùng khó khăn, nhằm thực hiện chương trình xóa đói giảm nghèo một cách bền vững.

Trăn trở về việc sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam chưa vươn tới chất lượng cao, xuất khẩu kém giá so với sản phẩm tương tự của Thái Lan, một số ý kiến chỉ ra nguyên nhân là do chưa có quy hoạch sản phẩm mũi nhọn theo vùng miền, chưa đầu tư xứng đáng để nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu. Kiến nghị Chính phủ cần rà soát một cách chi tiết việc sử dụng đất đai trên quy mô toàn quốc, xác định rõ quỹ đất dành cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là đất lúa. Trên cơ sở đó, Quốc hội cần xem xét sớm sửa đổi Luật đất đai khẳng định chủ trương giao đất, thuê đất lâu dài cho nông dân tạo điều kiện thuận lợi cho người dân chuyển quyền sử dụng đất, yên tâm đầu tư phát triển sản xuất lâu dài, thúc đẩy việc hình thành vùng chuyên canh, thâm canh các loại cây trồng, vật nuôi có năng suất, giá trị cao.

Liên quan đến bộ tiêu trí xây dựng nông thôn mới, một số ý kiến cho rằng, cần điều chỉnh các tiêu trí này theo điều kiện kinh tế - xã hội của từng vùng, từng địa phương nhằm đảm bảo tính khả thi trong thực hiện. Cụ thể như cần điều chỉnh các tiêu trí về cơ cấu lao động; tiêu trí thu nhập bình quân đầu người; chợ nông thôn, sân vận động, nghĩa trang…

Quốc Khang