Quốc hội thảo luận về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội

Thảo luận tại hội trường về Kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế giai đoạn 2016-2020, nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội đã đề xuất các giải pháp đầu tư mạnh mẽ cho nông nghiệp. Đại biểu Nguyễn Thị Thanh, UVT.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình cho rằng: Tái cơ cấu nền kinh tế là một yêu cầu khách quan và đòi hỏi cấp bách của thực tế nền kinh tế nước ta. Sau hơn 2 năm triển khai đã có được những kết quả khẳng định được chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về tái cơ cấu nền kinh tế là rất đúng đắn.

Tuy vậy, kinh tế nông nghiệp và đời sống gần 70% cư dân nông thôn còn rất nhiều khó khăn. Dư địa của ngành nông nghiệp còn rất lớn nhưng chưa thấy động lực cho phát triển kinh tế nông nghiệp. Để tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp có nhiều việc phải làm, từ công tác quy hoạch đất đai, quy hoạch thủy lợi, giao thông đến quy hoạch nội bộ trong ngành trên từng lĩnh vực đến cơ chế, chính sách ứng dụng khoa học, công nghệ, tổ chức sản xuất, nhân lực chế biến thị trường, quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện.

Đại biểu Nguyễn Thị Thanh nêu vấn đề: Hiện nay, sản xuất nông nghiệp nước ta còn sử dụng quá nhiều yếu tố đầu vào như tài nguyên, đất, nước, nhân công cũng như sử dụng quá nhiều phân bón và hóa chất khác, tác động xấu đến môi trường, giảm sức cạnh tranh của sản phẩm. Chưa bao giờ môi trường nông thôn và vệ sinh an toàn thực phẩm lại trở thành vấn đề nóng và bức xúc như hiện nay. Do vậy, để phát triển nông nghiệp xanh và bền vững cần đổi mới tư duy phát triển nông nghiệp theo hướng tăng giá trị, giảm đầu vào, quan tâm đến bảo quản sau thu hoạch, chế biến thương hiệu, coi trọng giá trị dinh dưỡng và yếu tố thực phẩm chức năng từ các sản phẩm nông nghiệp.

Về cơ chế, chính sách phát triển nông nghiệp, đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ cần tổng kết, nghiên cứu đưa ra những chính sách mới, tạo động lực cho phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng ưu tiên. Đào tạo nhân lực, ứng dụng mạnh mẽ khoa học, công nghệ và kinh nghiệm thành công của một số mô hình sản xuất có hiệu quả trong nông nghiệp. Có chính sách hỗ trợ như quan tâm đến sản phẩm đầu ra, có lợi thế quốc gia, lợi thế địa phương có yếu tố thị trường và có giá trị kinh tế cao, giảm yếu tố đầu vào.

Về chính sách đất đai, đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng đây là điểm nghẽn trong phát triển kinh tế nông nghiệp hiện nay, đại biểu nhấn mạnh: Việc tích tụ tập trung ruộng đất đã và đang diễn ra với nhiều hình thức và bước đi khá đa dạng, như dồn điền đổi thửa, nhận chuyển nhượng, mua hoặc thuê ruộng đất, góp ruộng đất và nhà nước thu hồi đất giao lại cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp. Thực tế ở Ninh Bình cho thấy hình thức doanh nghiệp thuê đất của người dân có thời hạn từ 5 đến 10 năm có tính khả thi và hiệu quả cao hơn, vừa đáp ứng yêu cầu sản xuất quy mô lớn, sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị, vừa khắc phục được tâm lý sợ mất ruộng của người dân.

Mặc dù quá trình tích tụ và tập trung ruộng đất đang diễn ra đúng hướng nhưng thiếu những định hướng và hành lang pháp lý của nhà nước, chưa tạo được niềm tin vững chắc cho doanh nghiệp và người dân, do vậy tình trạng sản xuất manh mún vẫn còn phổ biến trong nông thôn. Điều này hạn chế thực hiện cơ giới hóa, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ, cũng như phát huy lợi thế nền kinh tế hàng hóa trong nông nghiệp. Không ít người nông dân kém nhiệt tình đầu tư vào nông nghiệp, có xu hướng chuyển vốn sang đầu tư ở các lĩnh vực khác hoặc không sản xuất nhưng vẫn giữ ruộng để phòng cơ.

Để thúc đẩy quá trình tích tụ, tập trung ruộng đất cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước về công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn nói chung, chính sách tích tụ, tập trung ruộng đất nói riêng. Điều quan trọng là để chính cán bộ và người dân thấy được sự cần thiết và lợi ích của tích tụ, tập trung ruộng đất trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Theo đó nhà nước cần có cơ chế động viên và hướng dẫn cách làm ăn có hiệu quả qua tích tụ, tập trung ruộng đất, khắc phục tâm lý băn khoăn tích tụ, tập trung ruộng đất sẽ dẫn đến bất ổn về xã hội. Gắn quá trình tích tụ, tập trung ruộng đất với quá trình cơ cấu lại nền kinh tế, cơ cấu lại lao động ở từng địa phương, từng lĩnh vực trên phạm vi cả nước. Trên cơ sở đó mới giải quyết được công ăn việc làm cho số lao động dôi dư không còn đất chuyển sang ngành nghề khác, giải quyết được vấn đề nâng cao năng suất lao động chung và năng suất lao động trong lĩnh vực nông nghiệp. Nên xây dựng các chính sách phù hợp với thị trường chuyển nhượng, cho thuê đất, tạo hành lang pháp lý về đất đai cho các đối tượng mua, bán, thuê, góp thuận lợi, thủ tục đơn giản và chi phí thấp.

Khẳng định vai trò của doanh nghiệp trong đầu tư phát triển nông nghiệp, đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, khi thị trường là động lực của sản xuất hàng hóa thì doanh nghiệp là trụ cột, hạt nhân của sản xuất. Do vậy, cần phải đổi mới tư duy trong chương trình hành động về nông nghiệp, nông thôn, trong đó nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, doanh nghiệp là trung tâm, nhà khoa học là đồng hành, nông dân là chủ thể. Phát triển và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp theo đó là đổi mới phương thức hỗ trợ nông dân theo mô hình hợp tác công tư.

Chính phủ cần sửa đổi hoặc có nghị định thay thế các Quyết định 497, Nghị định 61để khuyến khích các doanh nghiệp hợp tác xã, hộ nông dân, cá nhân có điều kiện đầu tư vào nông nghiệp để tạo dựng mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, tiếp thị, thương mại, người tiêu dùng, tạo động lực mới, sự bứt phá cho phát triển nông nghiệp.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thị Thanh cũng cho rằng, vấn đề tái cơ cấu kinh tế nói chung, tái cơ cấu ngành nông nghiệp nói riêng hiện nay còn phổ biến dừng ở khái niệm chung chung và thuật ngữ thường dùng của đội ngũ cán bộ, song nội hàm của nó và việc thực hiện của từng địa phương, từng ngành như thế nào thì còn rất lúng túng. Tính liên thông và tổng quan của Đề án tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp giữa trung ương với các địa phương không rõ. Do đó, không xác định được chuỗi giá trị nông nghiệp chủ lực quốc gia và chuỗi giá trị lợi thế của sản phẩm liên kết vùng.

Vì vậy, nhiệm vụ đầu tiên là nhân việc triển khai Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII cần quán triệt nghiên cứu và học tập đầy đủ, sâu sắc hơn về nhiệm vụ và các giải pháp về tái cơ cấu kinh tế nói chung, tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng, về đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế đến toàn thể đội ngũ cán bộ, doanh nghiệp và nhân dân. Cần đầu tư thỏa đáng cho phát triển nông nghiệp, nhưng điều quan trọng hơn là phải thay đổi cách thức đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là cơ sở hạ tầng về thủy lợi, đảm bảo hiệu quả phù hợp với từng loại công trình và từng địa phương.

"Với cách làm thời gian vừa qua, cũng cho thấy đầu tư cho nông nghiệp ít nhưng lãng phí, thất thoát ở các dự án, nhất là các dự án về nạo vét sông ngòi, kênh mương, xây dựng hồ đập. Một trong những nguyên nhân đó là tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức kỹ thuật, suất đầu tư, tổng mức đầu tư và công tác kiểm tra, giám sát tư vấn đầu tư có nhiều bất cập. Chúng tôi nghĩ đây là nguyên nhân chung cho việc thất thoát, lãng phí, tham nhũng gây nợ đọng lớn trong xây dựng cơ bản cần có những giải pháp sửa đổi và khắc phục ngay trong thời gian tới"- Đại biểu Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm của đại biểu Nguyễn Thị Thanh, tại phiên thảo luận các đại biểu Quốc hội cũng chỉ ra những hạn chế trong tái cơ cấu kinh tế, tái cơ cấu nông nghiệp và đề ra các giải pháp thực hiện trong thời gian tới. Nhiều ý kiến đại biểu cũng đã đóng góp về tình hình kinh tế - xã hội năm 2016, đề xuất nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội năm 2017.

Trong phiên thảo luận, các thành viên Chính phủ cũng đã phát biểu giải trình làm rõ một số vấn đề các đại biểu Quốc hội nêu.

Mai Lan