Quản lý trật tự xây dựng tại các khu đô thị, khu dân cư tập trung mới

Thời gian qua, công tác quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn theo Luật Quy hoạch đã được UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo các sở, ngành và địa phương triển khai thực hiện. Việc chủ động lập và thực hiện quy hoạch chung đã góp phần tạo diện mạo mới cho thành phố Nam Định và các thị trấn trung tâm huyện, xây dựng các khu đô thị, khu dân cư tập trung mới tạo đòn bẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội các địa phương và toàn tỉnh. Công tác quản lý trật tự xây dựng tại các khu đô thị, khu dân cư tập trung mới trên địa bàn tỉnh cũng đạt nhiều kết quả khả quan. 

Đến nay, trên địa bàn thành phố Nam Định đã phát triển được 4 khu đô thị mới (Hòa Vượng, Mỹ Trung, Thống Nhất và Dệt may Nam Định) với hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ. Cảnh quan môi trường và các công trình công cộng, nhà ở riêng lẻ được các chủ đầu tư, hộ dân thực hiện theo quy hoạch, quy chế quản lý kiến trúc của khu đô thị. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả, lập lại kỷ cương về trật tự xây dựng, UBND thành phố chỉ đạo chủ đầu tư các khu đô thị (Công ty Cổ phần Phát triển đô thị Dệt may Nam Định, Công ty Cổ phần Tập đoàn Nam Cường Hà Nội) công khai đồ án quy hoạch chi tiết, quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc khu đô thị được duyệt; thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn cho tổ chức, cá nhân và người dân biết để thực hiện đầu tư xây dựng công trình, nhà ở riêng lẻ theo đúng quy định. Giám sát chặt chẽ hoạt động thi công xây dựng của các chủ đầu tư thứ cấp, các hộ dân đảm bảo phù hợp với giấy phép xây dựng, quy hoạch chi tiết, quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc được duyệt. Phối hợp với UBND các phường, xã và đội quản lý trật tự đô thị xử lý kịp thời các sai phạm liên quan đến trật tự xây dựng tại các khu đô thị do đơn vị là chủ đầu tư. Đối với các khu đô thị mới Thống Nhất, Mỹ Trung, yêu cầu Công ty Cổ phần Tập đoàn Nam Cường Hà Nội nghiên cứu, lập Quy chế quản lý kiến trúc (theo Luật Kiến trúc có hiệu lực từ 1-7-2020) trình duyệt để quản lý theo quy định. UBND các phường, xã tổ chức phổ biến, tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện các quy định của Nhà nước về cấp giấy phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng; yêu cầu người dân khi triển khai xây dựng công trình phải báo cáo bằng văn bản về ngày khởi công để UBND phường, xã kiểm tra, xác nhận công trình đã đủ điều kiện khởi công; hướng dẫn chủ đầu tư hoàn chỉnh thông báo khởi công nếu chưa đủ điều kiện. Nhờ đó, các khu đô thị đã trở thành những điểm kiểu mẫu về đô thị văn minh, hiện đại của thành phố Nam Định. 

Tại huyện Mỹ Lộc, ngay sau khi thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất tại khu đô thị thị trấn Mỹ Lộc với tổng diện tích 9,9ha, trong đó đất ở là 5,2ha (diện tích đất biệt thự từ 250-300m2, diện tích nhà liền kề từ 60-140m2); còn lại 4,7ha là đất cây xanh, hạ tầng kỹ thuật và giao thông, năm 2019, UBND huyện Mỹ Lộc đã ban hành quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc khu đô thị thị trấn Mỹ Lộc. Quy chế đã quy định cụ thể về các lĩnh vực: xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật và trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động xây dựng trong khu đô thị. Về xây dựng trong khu đô thị, quy chế quy định rõ về chỉ tiêu xây dựng, chỉ giới xây dựng và cốt xây dựng công trình ở khác khu chức năng. Cũng như huyện Mỹ Lộc, trong năm 2021, UBND huyện Nam Trực đã ban hành quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc, xây dựng tại khu dân cư tập trung phía nam xã Nam Dương để làm căn cứ quản lý trật tự xây dựng theo quy hoạch và các quy định của pháp luật về xây dựng. 

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, trên địa bàn tỉnh vẫn còn tình trạng vi phạm quy định về trật tự xây dựng trong các khu đô thị, khu dân cư tập trung mới. Trong thời gian qua, huyện Hải Hậu đã tích cực triển khai các dự án khu dân cư tập trung (khu đô thị thị trấn Yên Định, khu đô thị thương mại Cồn - Văn Lý và khu dân cư tập trung tại các xã Hải Hưng, Hải Thanh, Hải Xuân, Hải Lý và khu dân cư tập trung tại vị trí sân vận động cũ của huyện...) để tạo nguồn ngân sách đầu tư các công trình dự án trọng điểm phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới. Sau khi đấu giá quyền sử dụng đất cho nhân dân làm nhà ở, công tác quản lý kiến trúc, xây dựng công trình phía sau 2 dãy nhà và không gian đầu hồi giữa 2 dãy nhà tại các dự án khu đô thị, khu dân cư đến nay chưa được UBND các xã, thị trấn quan tâm thực hiện. Do vậy, hiện nay, tại các khu dân cư này người dân đã xây dựng nhà ở có kiến trúc không thống nhất, có hiện tượng xây dựng vượt chỉ giới xây dựng ở phía sau nhà không đảm bảo theo quy định tại QCVN 01:2021/BXD, TCVN 9411:2012 và quy định quản lý theo đồ án quy hoạch chi tiết các khu dân cư. Tại huyện Vụ Bản, trong năm 2022, sau khi kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật về trật tự xây dựng ở khu đô thị thị trấn Gôi, Đoàn công tác của UBND huyện đã chỉ ra nhiều vi phạm của các hộ dân xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ.  Tình trạng này còn diễn ra ở nhiều khu đô thị, khu dân cư tập trung của các địa phương khác trong tỉnh. 

Ngày 22-9-2021, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 40/2021/QĐ-UBND phân cấp, trách nhiệm cấp Giấy phép xây dựng (GPXD) và quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn tỉnh. Theo đó, việc cấp phép xây dựng phải phù hợp với các điều kiện quy định tại Điều 41, Nghị định số 15/2021/NĐ-CP ngày 3-3-2021 của Chính phủ và các quy định pháp luật khác có liên quan. Theo đó, về thẩm quyền cấp GPXD: Sở Xây dựng cấp GPXD đối với công trình cấp đặc biệt, cấp I, cấp II và công trình nằm trên địa bàn của hai đơn vị hành chính cấp huyện trở lên thuộc diện phải cấp GPXD trên địa bàn tỉnh; Ban Quản lý các Khu công nghiệp (KCN) tỉnh cấp GPXD đối với các công trình thuộc đối tượng có yêu cầu phải cấp GPXD trong các KCN thuộc thẩm quyền quản lý; UBND các huyện, thành phố Nam Định cấp GPXD đối với công trình cấp III, cấp IV và nhà ở riêng lẻ trên địa bàn do mình quản lý (trừ các công trình do UBND tỉnh phân cấp cho Sở Xây dựng, Ban Quản lý các KCN cấp GPXD). UBND cấp huyện chịu trách nhiệm về quản lý trật tự xây dựng tất cả các công trình, nhà ở riêng lẻ trên địa bàn do mình quản lý, bao gồm các công trình do Sở Xây dựng cấp giấy phép xây dựng (trừ công trình thuộc bí mật Nhà nước)… UBND cấp xã chịu trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý hoặc kiến nghị xử lý đối với tất cả các công trình, nhà ở riêng lẻ xây dựng trên địa bàn do mình quản lý (trừ công trình thuộc bí mật Nhà nước)... 

Như vậy, theo Quyết định số 40/2021/QĐ-UBND, huyện Vụ Bản xác định trách nhiệm đối với sai phạm nêu trên thuộc về Phòng Kinh tế và Hạ tầng chưa kịp thời tham mưu cho UBND huyện có biện pháp ngăn chặn các hộ xây dựng không đúng quy hoạch; chưa tham mưu UBND huyện lập quy chế quản lý kiến trúc đô thị để trình duyệt; UBND thị trấn Gôi chưa tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân trên địa bàn thực hiện các quy định của Nhà nước về cấp phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng; chưa thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện vi phạm và báo cáo các cơ quan liên quan xử lý, ngăn chặn theo quy định.
Từ việc xác định trách nhiệm đó, UBND huyện đã chỉ đạo UBND thị trấn Gôi tiếp tục công khai hồ sơ quy hoạch chi tiết khu đô thị thị trấn Gôi đã được phê duyệt; tiếp tục tuyên truyền các quy định về quản lý trật tự xây dựng tại khu đô thị theo hồ sơ quy hoạch được phê duyệt và các quy định về xây dựng để nhân dân hiểu rõ và thực hiện theo đúng quy định. Yêu cầu thị trấn thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện những vi phạm mới (nếu có) để hướng dẫn các tổ chức, cá nhân thực hiện theo đúng quy định. 

Tại huyện Hải Hậu, trong tháng 4-2023, Phòng Kinh tế và Hạ tầng đã tham mưu cho UBND huyện ban hành văn bản về quản lý kiến trúc, xây dựng công trình phía sau 2 dãy nhà và không gian đầu hồi giữa 2 dãy nhà tại các dự án khu đô thị, khu dân cư, khu nhà ở trên địa bàn huyện. Theo đó, huyện Hải Hậu quy định rõ về: quản lý quy hoạch, không gian, kiến trúc và thiết kế xây dựng; thi công xây dựng công trình; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; trách nhiệm quản lý trật tự xây dựng, vệ sinh môi trường của UBND các xã, thị trấn đối với công trình xây dựng nhà ở riêng lẻ trong các khu đô thị, khu dân cư tập trung mới trên địa bàn. 

Thời gian qua, thực hiện các mục tiêu về đô thị hóa, phát triển các khu dân cư tạo điểm nhấn và là hạt nhân thúc đẩy phát triển tại các địa phương, ở các xã, thị trấn trên địa bàn tỉnh đã hình thành một số khu đô thị, khu dân cư tập trung với hệ thống hạ tầng kỹ thuật được đầu tư đồng bộ theo hướng hiện đại. Để các khu đô thị, khu dân cư tập trung mới trở thành điểm nhấn về cảnh quan, không gian kiến trúc, góp phần xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu ở các địa phương rất cần sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm của UBND cấp huyện và các địa phương trong quản lý trật tự xây dựng theo chỉ đạo của UBND tỉnh tại Quyết định số 40/2021/QĐ-UBND./.

Bài và ảnh:Thành Trung