Quản lý chặt chẽ hoạt động thí nghiệm chuyên ngành xây dựng

Thời gian qua theo cơ quan quản lý, việc quản lý hoạt động của các phòng thí nghiệm chuyên ngành xây dựng trên địa bàn tỉnh chưa được quan tâm sát sao. Điều này dẫn đến tình trạng những kết quả thí nghiệm được thực hiện chưa đảm bảo tiêu chuẩn, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, chất lượng kiểm định các công trình, dự án. 

Đồng chí Vũ Minh Duy, Trưởng Phòng Thí nghiệm kiểm định của Trung tâm Giám định chất lượng xây dựng (Chi cục Giám định xây dựng) cho biết: “Hiện tại, trên địa bàn tỉnh có gần 20 phòng thí nghiệm LAS-XD tham gia hoạt động thí nghiệm, kiểm định vật liệu và thí nghiệm chuyên ngành khác. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 60% phòng thí nghiệm đảm bảo có năng lực thử, thí nghiệm thực sự theo các tiêu chuẩn, hiệu chuẩn quy định hiện hành”. Theo cơ quan chuyên môn đánh giá, trong quá trình hoạt động, một số phòng LAS-XD còn những sai phạm như: Không thông báo sự thay đổi về nhân viên thí nghiệm hoặc thay đổi về địa điểm của phòng thí nghiệm cho cơ quan đánh giá công nhận; không chấp hành quy định về chế độ báo cáo hoạt động. Phiếu kết quả thí nghiệm không đầy đủ nội dung theo quy định; thực hiện thí nghiệm nhưng không đủ năng lực về thiết bị; sử dụng thiết bị thí nghiệm không có hiệu chuẩn/kiểm định để thực hiện các phép thử nghiệm; không áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo các tiêu chuẩn ISO 9001:2000 hoặc ISO/IEC 17025; chưa đáp ứng các yêu cầu chung của tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO/IEC 17025:2007 hoặc tiêu chuẩn quốc tế ISO/IEC 17025:2005 và các yêu cầu cụ thể phù hợp với các chỉ tiêu thí nghiệm đăng ký; thực hiện thí nghiệm theo tiêu chuẩn đã bị hủy bỏ, thay thế; thực hiện thí nghiệm sai tiêu chuẩn; thậm chí cung cấp khống một số kết quả thí nghiệm; số liệu trên phiếu kết quả thí nghiệm không phù hợp với số liệu trong số ghi chép kết quả thí nghiệm… Đa số các phòng thí nghiệm không lưu trữ hồ sơ liên quan đến năng lực hoạt động của phòng (Hồ sơ đánh giá công nhận hoạt động phòng thí nghiệm). Cán bộ quản lý một số phòng thí nghiệm chưa có chứng chỉ quản lý hoạt động theo quy định nhưng vẫn ký xác nhận phiếu kết quả thí nghiệm. Đối với hệ thống quản lý chất lượng, một số phòng thí nghiệm chưa lập hệ thống quản lý chất lượng hoặc đã lập nhưng chưa đầy đủ, thiếu các quy trình liên quan như: không lập quy trình khảo sát, lấy mẫu tại hiện trường; không có quy trình hướng dẫn, vận hành thiết bị; không có quy trình thí nghiệm cho mỗi phép thử; không có hệ thống các tiêu chuẩn và tài liệu kỹ thuật phục vụ thí nghiệm (bản in). Từ các thiếu sót trong hệ thống quản lý chất lượng của đơn vị, dẫn đến nhiều sai sót khi triển khai thực hiện thí nghiệm. Các biểu mẫu đều thực hiện không đúng và không đầy đủ theo quy định. Một số phòng thí nghiệm nhận mẫu thí nghiệm do khách hàng mang đến nhưng không lưu giữ biên bản lấy mẫu do khách hàng cung cấp. Đối với công tác khảo sát, một số phòng thí nghiệm chưa thực hiện đúng trình tự, thủ tục trong hoạt động khảo sát như hợp đồng khảo sát, nhiệm vụ khảo sát xây dựng, phương án kỹ thuật khảo sát, báo cáo kết quả khảo sát, nhật ký khảo sát các đơn vị thực hiện chưa đúng và đầy đủ theo quy định pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, do số phòng thí nghiệm nhiều trong khi nhu cầu công việc không tương xứng nên dễ nảy sinh tiêu cực do cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa các phòng thí nghiệm. Nhiều phòng thí nghiệm tự hạ thấp đơn giá thí nghiệm vật liệu hoặc thí nghiệm không đảm bảo theo tiêu chuẩn quy định (chẳng hạn như tiêu chuẩn mật độ thí nghiệm kiểm tra độ chặt nền phải đảm bảo 100-200m ³ lấy 1 tổ mẫu nhưng để hạ giá chi phí, đa phần các phòng thí nghiệm đều chỉ thí nghiệm ở mức 200-300m ³ lấy 1 tổ mẫu) gây ảnh hưởng đến chất lượng nền móng công trình… Nguyên nhân chủ yếu do các phòng thí nghiệm không nhận thức đầy đủ các quy định pháp luật liên quan cũng như tầm quan trọng của hoạt động thí nghiệm từ đó dẫn đến không tuân thủ đúng các quy định. Trong hoạt động thí nghiệm chi phí đầu tư máy móc thiết bị hiện đại chủ yếu là nhập khẩu từ nước ngoài khiến cho nhiều doanh nghiệp, phòng thí nghiệm chưa thể đầu tư đầy đủ, chuyên sâu nên tìm cách “lách luật” để hợp thức hóa các hợp đồng đấu thầu. 

Nhằm siết chặt điều kiện hoạt động đối với các tổ chức thí nghiệm chuyên ngành xây dựng, ngày 1-7-2016, Chính phủ đã ban hành Nghị định 62/2016/NĐ-CP quy định về điều kiện hoạt động giám định tư pháp xây dựng và thí nghiệm chuyên ngành xây dựng, trong đó quy định rõ chức năng, điều kiện năng lực, điều kiện hoạt động cùng các quy định về giấy chứng nhận đối với phòng thí nghiệm. Theo đó, các phòng thí nghiệm phải đảm bảo là tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật; đáp ứng các yêu cầu chung của tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO/IEC 17025:2007 hoặc tiêu chuẩn quốc tế ISO/IEC 17025:2005 và đáp ứng các yêu cầu cụ thể phù hợp với các chỉ tiêu thí nghiệm đăng ký. Người quản lý trực tiếp hoạt động thí nghiệm chuyên ngành xây dựng phải tốt nghiệp đại học chuyên ngành phù hợp với một trong các lĩnh vực thí nghiệm của tổ chức; thí nghiệm viên phải tốt nghiệp THPT trở lên và có văn bằng, chứng chỉ đào tạo phù hợp cho mỗi lĩnh vực thí nghiệm. Các cơ quan chức năng cần rà soát các phòng thí nghiệm xây dựng trên địa bàn tỉnh theo đúng các tiêu chuẩn quy định nêu trên. Ngoài ra, thời gian tới, Thanh tra Sở cần tăng cường công tác kiểm tra hoạt động của các phòng thí nghiệm nhằm đánh giá chính xác thực trạng hoạt động những hạn chế, sai phạm của các phòng thí nghiệm để từ đó có biện pháp xử lý, chấn chỉnh phù hợp, từng bước đưa hoạt động của các phòng thí nghiệm đi vào nề nếp, đảm bảo đúng theo quy định pháp luật. Tăng cường tuyên truyền các quy định pháp luật về hoạt động xây dựng, tổ chức hướng dẫn các quy định, tiêu chuẩn, quy chuẩn mới về hoạt động phòng thí nghiệm cho các đơn vị LAS-XD đang hoạt động trên địa bàn tỉnh./.

Bài và ảnh: Đức Toàn