Phiên họp thứ 43 Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Dự kiến giảm tiền thuê đất năm 2024 khoảng 4.000 tỷ đồng

Làm rõ tác động của việc giảm nguồn thu ngân sách nhà nước

Tờ trình của Chính phủ do Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng trình bày cho thấy, để tiếp tục tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2024, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương khẩn trương nghiên cứu, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành quy định về giảm tiền thuê đất năm 2024 như đã thực hiện trong năm 2023.

Ngày 12/2, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 31/NQ-CP về việc trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin ý kiến việc giảm tiền thuê đất năm 2024 và ban hành Nghị định của Chính phủ quy định việc giảm tiền thuê đất năm 2024. Trong đó giao Bộ trưởng Bộ Tài chính thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ ký Tờ trình của Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc xin ý kiến việc giảm tiền thuê đất năm 2024 và ban hành Nghị định của Chính phủ quy định việc giảm tiền thuê đất năm 2024.

Căn cứ khoản 2 Điều 157 Luật Đất đai năm 2024: “Chính phủ quy định các trường hợp khác được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chưa được quy định tại khoản 1 Điều này sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ”; Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý đối với việc giảm tiền thuê đất năm 2024 (theo mức giảm 30% tiền thuê đất phải nộp của năm 2024) để Chính phủ ban hành Nghị định quy định việc giảm tiền thuê đất năm 2024 theo thẩm quyền.

Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, dự kiến số tiền thuê đất giảm theo dự thảo nghị định khoảng 4.000 tỷ đồng, tương ứng 0,26% tổng thu ngân sách Nhà nước một năm và 9% số thu ngân sách Nhà nước từ tiền thuê đất một năm (tính theo số liệu năm 2023).

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, đa số ý kiến trong Ủy ban nhất trí về sự cần thiết tiếp tục giảm tiền thuê đất năm 2024 theo đề nghị của Chính phủ. Có ý kiến cho rằng, việc Chính phủ quy định việc giảm tiền thuê đất cho các đối tượng, trường hợp như dự thảo Nghị định của Chính phủ là quá rộng; tờ trình của Chính phủ chưa làm rõ các trường hợp khác thuộc thẩm quyền cho ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các trường hợp thuộc thẩm quyền của Chính phủ theo quy định tại khoản 1 Điều 157 của Luật Đất đai năm 2024.

Năm tài khóa 2024 đã kết thúc, đến ngày 25/2/2025 Chính phủ mới trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giảm tiền thuê đất năm 2024 là chậm, khó khăn trong việc thu, nộp, hoàn tiền thuê đất hoặc phạt chậm nộp đối với các trường hợp chậm nộp tiền thuê đất trong năm 2024 của các đối tượng sử dụng đất.

Ngoài ra, khi giảm tiền thuê đất sẽ làm giảm chi phí, tăng thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp tương ứng với số tiền được giảm tiền thuê đất, qua đó tăng thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp năm 2024. Như vậy các doanh nghiệp cũng phải kê khai, điều chỉnh lại Báo cáo thuế, Báo cáo tài chính năm 2024 cả tiền thuê đất và thuế thu nhập doanh nghiệp. Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính và Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ tác động của việc giảm nguồn thu ngân sách nhà nước, cũng như việc xử lý các vấn đề trên khi thực hiện chính sách giảm tiền thuê đất năm 2024 trong năm 2025.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh bày tỏ băn khoăn với việc giảm tiền thuê đất năm 2024 nhưng lại trình và thực hiện khi đã sang năm 2025. Ông đề nghị làm rõ đối tượng thụ hưởng của chính sách này.

Có ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ làm rõ có thực hiện chính sách này trong các năm tiếp theo hay không để tránh việc trình nhiều lần cho 1 chính sách tương tự với trình tự, thủ tục phức tạp, thời gian kéo dài, làm giảm hiệu quả của chính sách.

Chậm trình chính sách gây khó khăn cho việc thu, hoàn tiền thuê đất

Giải trình về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng cho biết, năm 2023 đã thực hiện chính sách miễn giảm này. Theo thống kê của Cục Thuế, có 29.734 tổ chức, cá nhân được thụ hưởng chính sách, số tiền miễn giảm khoảng 4.000 tỷ đồng. Doanh nghiệp từ lớn đến nhỏ, cả hộ gia đình kinh doanh và cá nhân kinh doanh đều được thụ hưởng chính sách.

Việc giảm thuế này đã góp phần hỗ trợ cho các doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị, hộ gia đình, cá nhân trong tháo gỡ khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19 để có thể sớm khôi phục lại hoạt động sản xuất, kinh doanh sau dịch và thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh.

Lý giải về thời điểm trình chính sách, ông Khắng cho hay, năm 2024, do doanh nghiệp gặp khó khăn nên Chính phủ đã quyết định gia hạn nộp tiền thuê đất tới hết 31/12/2024 và tới nay cơ bản các đối tượng vẫn chưa nộp nên việc thực hiện giảm không có vấn đề gì. Với một số tổ chức, doanh nghiệp đã nộp tiền thuê đất, khi nghị định được ban hành, sẽ được khấu trừ vào tiền nộp thuế đất năm tiếp theo.

Phát biểu kết thúc nội dung này sau đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, đã kết thúc năm 2024 nhưng ngày 25/2/2025 Chính phủ mới có văn bản trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giảm tiền thuê đất năm 2024 là chậm, đề nghị Chính phủ rút kinh nghiệm. Việc chậm này gây khó khăn cho việc thu, hoàn tiền thuê đất. Số tiền giảm không nhiều, khoảng 4.000 tỷ đồng, tác động không đáng kể đến thu ngân sách, tuy nhiên lại tác động rất lớn tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và người dân.

Tại phiên họp, 100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt đã đồng ý về mặt nguyên tắc việc giảm tiền thuê đất năm 2024, làm cơ sở cho Chính phủ ban hành nghị định giảm tiền thuê đất năm 2024.