Phát huy vai trò của gia đình, dòng họxây dựng xã hội học tập

Với nòng cốt là các gia đình học tập, dòng họ học tập, thời gian qua, phong trào học tập suốt đời trên địa bàn tỉnh đã có những bước chuyển mạnh mẽ. Nhiều gia đình, dòng họ đã có những cách làm hay, sáng tạo, góp phần xây dựng xã hội học tập.

Các cấp ủy đảng, chính quyền, địa phương, đơn vị trong tỉnh đã có nhiều chủ trương, chính sách để xây dựng và phát huy vai trò của công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập. Nhiều nghị quyết, chỉ thị được ban hành và chỉ đạo tập trung thực hiện. Đặc biệt, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 09-CT/TU ngày 19-4-2022 về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập”, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 145/KH-UBND ngày 7-11-2022 về thực hiện Chương trình “Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng, đơn vị”. Hàng năm, Hội Khuyến học các cấp thường xuyên phối hợp với các cơ quan, đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của dân cư đối với công tác khuyến học, khuyến tài, đưa phong trào khuyến học, khuyến tài từng bước trở thành phong trào sâu rộng. Đến nay, tổ chức Hội Khuyến học đã phát triển rộng khắp ở các tổ chức chính trị - xã hội, các thôn, làng, khu dân cư, cơ quan, doanh nghiệp, trường học, dòng họ, nhà chùa, xứ họ đạo; số chi hội và ban khuyến học tăng đều hàng năm... Toàn tỉnh hiện có 10.993 chi hội và ban khuyến học, thu hút gần 700 nghìn hội viên, chiếm 37% dân số, đứng thứ hai cả nước. Đặc biệt số đảng viên tham gia tổ chức hội đạt trên 75% (so với đảng viên). Nhiều gia đình, dòng họ đã có những cách làm hay, sáng tạo, tạo sức lan tỏa sâu rộng trong xã hội.

Hàng năm, các cấp Hội phát động các chi hội đăng ký thi đua thực hiện mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập”, “Đơn vị học tập” góp phần lan tỏa sâu rộng phong trào khuyến học, khuyến tài trong cộng đồng dân cư. Đến nay, toàn tỉnh có 440.236/558.943 gia đình đạt “Gia đình học tập”; 4.747/6.117 dòng họ đạt “Dòng họ học tập”. Mỗi gia đình, dòng họ học tập đều có cách làm thế mạnh khác nhau nhưng đều phát huy vai trò tích cực trong phong trào khuyến học, khuyến tài và xây dựng xã hội học tập. Tiêu biểu ở làng Cố Bản xã Đại Thắng (Vụ Bản) có 600 gia đình học tập; 1 giáo sư, nhà giáo nhân dân; 14 tiến sĩ, 7 thạc sĩ, cùng hàng trăm cử nhân. Gia đình bà Trần Thị Trọng Liên, nguyên giáo viên Trường Tiểu học xã Trực Mỹ (Trực Ninh) là gia đình vượt khó hiếu học tiêu biểu ở địa phương. Chồng của bà Liên bị bại liệt, cuộc sống vô cùng khó khăn khi bà vừa đi dạy học, vừa thức khuya dậy sớm để mò cua bắt ốc, cất vó nuôi 6 người con ăn học. Không phụ lòng mẹ, các con của bà đều nỗ lực trong học tập và đều đỗ đại học, hiện đang là thạc sĩ, tiến sĩ và giữ các cương vị khác khau trong các trường đại học, đơn vị, doanh nghiệp. Dòng họ Phan Đình ở xã Nam Vân (thành phố Nam Định) là “điểm sáng” trong xây dựng “Dòng họ hiếu học”. Ban khuyến học dòng họ đã vận động xây dựng Quỹ khuyến học đa dạng, phong phú như: gửi thư khuyến học, vận động trực tiếp và nuôi 62 “lợn đất khuyến học”, nhờ đó đã tạo nguồn quỹ khuyến học khoảng 200 triệu đồng. Vào dịp đầu năm mới, ban khuyến học tổ chức trao thưởng, biểu dương các học sinh có thành tích cao trong học tập, học sinh vượt khó học tốt. Trong 10 năm qua, dòng họ có trên 600 lượt học sinh giỏi được biểu dương, khen thưởng. Dòng họ Trần Quý Công ở thôn An Tố xã Yên Bình (Ý Yên) có 83 hộ với gần 500 nhân khẩu. Từ khi thành lập chi hội khuyến học năm 2003, dòng họ đã tích cực vận động con cháu thi đua học tập. Đến nay, 75% số gia đình trong dòng họ học tập đạt phổ cập trung học phổ thông, số người có trình độ đại học, cao đẳng đạt 65%, trong đó trên 80 người đã tốt nghiệp đại học, 13 người có học vị giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ. Nhiều gia đình cả bố mẹ, con cháu đều tốt nghiệp đại học như gia đình các ông: Trần Đình Nghiêm, Trần Phúc Chinh, Trần Minh Tuấn, Trần Long Giang... Dòng họ Trần Quý Công đã được báo cáo điển hình và là mô hình điểm xây dựng dòng họ học tập để các dòng họ tham khảo, học tập.

Thực tế cho thấy, phong trào xây dựng gia đình, dòng họ học tập đã góp phần quan trọng vào xây dựng và phát triển tổ chức Hội vững mạnh, gắn kết giáo dục gia đình với giáo dục nhà trường, giáo dục xã hội. Đồng thời, gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học đã trở thành nhân tố mới trong cuộc vận động giảm nghèo, làm kinh tế giỏi và xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn dân cư, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giáo dục, đào tạo tại các địa phương trên địa bàn tỉnh. Theo kết quả tổng điều tra dân số năm 2019, tỷ lệ người dân biết chữ từ 15 tuổi trở lên toàn tỉnh đạt 98,7%, cao hơn cả nước (95,8%); gần 1/3 dân số từ 15 tuổi trở lên đạt trình độ học vấn từ trung học phổ thông trở lên, tỷ lệ dân số có trình độ đại học và trên đại học tăng nhanh gấp 2,5 lần so với năm 2009, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh và trong cả nước. 100% các gia đình trong dòng họ học tập có con đến tuổi đi học đều được đến trường, không có học sinh bỏ học. Các dòng họ luôn coi trọng công tác tổ chức, củng cố bộ máy hoạt động, thường xuyên nắm bắt tình hình và giải quyết kịp thời những vướng mắc nhằm thúc đẩy việc học tập của con cháu, nhất là những học sinh gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Vào dịp đầu năm học, chi hội khuyến học tổ chức tặng quà cho các cháu con gia đình chính sách và các cháu con gia đình có hoàn cảnh khó khăn của dòng họ. Ngoài số tiền đóng góp xây dựng quỹ hội của mỗi gia đình, chi hội khuyến học dòng họ còn kêu gọi những gia đình có điều kiện kinh tế, những gia đình có con thành đạt đóng góp ủng hộ quỹ để tiếp tục động viên, giúp đỡ con em trong dòng họ nỗ lực vươn lên trong học tập và rèn luyện.

Thông qua việc phát triển các mô hình học tập, phong trào khuyến học, khuyến tài toàn tỉnh ngày càng phát triển, tạo sự lan tỏa rộng khắp; nhận thức của người dân về công tác khuyến học nâng lên rõ rệt, góp phần thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục - xây dựng xã hội học tập suốt đời./.

Bài và ảnh: Hồng Minh