Nhân rộng diện tích cấy lúatheo hướng tưới ướt khô xen kẽ, tạo tín chỉ carbon

Nông dân xã Yên Khang (Ý Yên) thực hiện mô hình sản xuất lúa xuân áp dụng phương pháp tưới ướt khô xen kẽ, tạo tín chỉ carbon.

Những kết quả bước đầu

Vụ mùa năm 2024, Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam xây dựng thí điểm Dự án “Canh tác lúa tiết kiệm nước, tạo tín chỉ carbon trong canh tác lúa bền vững”. Dự án được thực hiện với quy mô 1.100ha tại 6 xã, gồm: Trung Nghĩa, Yên Khang (Ý Yên); Đồng Sơn, Nam Cường (Nam Trực) và Minh Tân, Vĩnh Hào (Vụ Bản). Tiến sĩ Vũ Duy Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) cho biết: Dự án đã được triển khai bài bản, công phu, với sự tham gia tích cực, trách nhiệm của ngành Nông nghiệp, chính quyền các địa phương, HTX nông nghiệp và nông dân. Qua 6 lớp tập huấn kỹ thuật đã cung cấp, phổ biến kiến thức, kỹ năng về phương pháp tưới ướt khô xen kẽ cho 414 cán bộ, nông dân tham gia thực hiện mô hình; bố trí 6 ruộng thí nghiệm gồm ruộng dự án áp dụng phương pháp tưới ướt khô xen kẽ và ruộng đối chứng để lấy mẫu khí tính lượng phát thải; tiến hành 9 lần lấy mẫu, phân tích mẫu khí… Kết quả cho thấy việc giảm phát thải khí CH4 rất khả quan, mức giảm thể hiện rất rõ, mặc dù điều kiện sản xuất lúa vụ mùa gặp rất nhiều khó khăn do mưa to, kéo dài, bão lũ gây ngập úng. Cụ thể, áp dụng phương pháp tưới ướt khô xen kẽ đã giảm tới 60% lượng khí CH4, quy đổi tương đương 3-4 tấn CO2/ha. Đồng chí Ninh Văn Quán, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ý Yên khẳng định: “Áp dụng phương pháp tưới ướt khô xen kẽ giúp cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt, đẻ nhánh tốt hơn, bộ rễ to, ăn sâu và khoẻ, cứng cây, ít sâu bệnh, chống đổ tốt và giảm được số lần bơm tưới nước so với phương pháp tưới ngập thường xuyên, đồng thời thúc đẩy hoạt động của các sinh vật hữu ích trong đất nhiều hơn so với phương pháp truyền thống”. Theo đánh giá của các chuyên gia, cơ sở hạ tầng, điều kiện sản xuất lúa áp dụng phương pháp tưới ướt khô xen kẽ ở các địa phương tương đối thuận lợi. Mặc dù sản xuất vụ mùa năm 2024 bị ảnh hưởng nặng nề bởi mưa bão, lũ dâng cao nhưng những kết quả mà Dự án “Canh tác lúa tiết kiệm nước, tạo tín chỉ carbon trong canh tác lúa bền vững” mang lại đã khẳng định sản xuất lúa theo phương pháp tưới ướt khô xen kẽ hoàn toàn phù hợp với điều kiện canh tác của các địa phương trong tỉnh. Phương pháp canh tác này đã mang lại đa lợi ích cả về kinh tế và môi trường.

Mở rộng diện tích trong vụ xuân 2025

Với những kết quả, lợi ích bước đầu mà Dự án “Canh tác lúa tiết kiệm nước, tạo tín chỉ carbon trong canh tác lúa bền vững” mang lại cho nông dân các địa phương, Sở Nông nghiệp và Môi trường đang tích cực phối hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam, các địa phương, các HTX và nông dân tiếp tục nhân rộng việc sản xuất lúa theo phương pháp tưới ướt khô xen kẽ. Theo kế hoạch, mô hình canh tác lúa tiết kiệm nước, tạo tín chỉ carbon sẽ tiếp tục được áp dụng, mở rộng trong vụ xuân năm 2025 với quy mô diện tích 5.000ha, tăng 3.900ha so với vụ mùa năm 2024 được thực hiện tại 24 xã của 5 huyện: Vụ Bản, Ý Yên, Nam Trực, Trực Ninh và Nghĩa Hưng.

Để bảo đảm mô hình thành công, Sở Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp với Viện Nghiên cứu và Phát triển cây trồng, Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ, Công ty Green Carbon (Nhật Bản) tổ chức các lớp tập huấn nhằm tiếp tục nâng cao nhận thức của cộng đồng, nông dân hiểu rõ hơn ý nghĩa, tầm quan trọng và lợi ích của canh tác giảm phát thải, từ đó tích cực tham gia, áp dụng phương pháp tưới ướt khô xen kẽ. Phân công cán bộ triển khai thực hiện việc thu thập số liệu diện tích, số hộ trong vùng dự án để hướng dẫn việc đăng ký tín chỉ carbon. Phối hợp với các HTX nông nghiệp để đo đếm, tính toán mức phát thải; quản lý, điều hành nước đối với cánh đồng, diện tích triển khai thực hiện tại địa phương; theo dõi, đánh giá quá trình sinh trưởng, phát triển của cây lúa trong điều kiện thời tiết diễn biến phức tạp. Tiếp tục lựa chọn vùng sản xuất có khả năng để áp dụng mô hình phương pháp tưới ướt khô xen kẽ nhằm mở rộng quy mô trong những vụ tiếp theo.

Theo Tiến sĩ Vũ Huy Hoàng, việc tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất lúa tiết kiệm nước, giảm phát thải là hướng đến canh tác lúa bền vững, thân thiện với môi trường, tạo tín chỉ carbon, góp phần nâng cao thu nhập cho người sản xuất. Điều này phù hợp với cam kết của Chính phủ về việc giảm nhanh lượng phát thải khí nhà kính và đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Để hiện thực hoá mục tiêu này, ngày 26/1/2025, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Như vậy, việc phát triển, mở rộng mô hình canh tác lúa tạo tín chỉ carbon là hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp bởi lượng giảm phát thải khí CH4 sẽ được quy đổi thành tín chỉ carbon và có thể bán được trên thị trường, gia tăng thu nhập cho nông dân. Theo tính toán của các chuyên gia, Nam Định có diện tích hơn 70 nghìn ha lúa/vụ, nếu áp dụng đồng bộ giải pháp tưới ướt khô xen kẽ sẽ có thể tạo ra một lượng lớn tín chỉ carbon; đồng thời mở ra cơ hội trong phát triển nông nghiệp xanh, nông sản an toàn, thân thiện với môi trường, nâng cao giá trị lúa và mang lại nguồn thu nhập lớn cho người nông dân.

Bài và ảnh: Văn Đại